MAXI J1659-152
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór |
Wężownika |
|---|---|
| Rektascensja |
16h 59m 01,56s |
| Deklinacja |
-15° 16′ 30,50″ |
| Odległość |
8,6 kpc pc |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Rodzaj gwiazdy |
rent. układ podwójny |
| Typ widmowy |
M5V (czerwony karzeł) |
| Masa | |
| Promień |
0,2–0,25 (cz. karzeł) R☉ |
| Wiek |
4,6 do 5,7 mld lat |
MAXI J1659-152 – rentgenowski układ podwójny złożony z czarnej dziury o masie gwiazdowej i czerwonego karła położony w gwiazdozbiorze Wężownika i oddalony o około 8,6 kpc od Ziemi. Obiegająca czarną dziurę gwiazda ma okres orbitalny wynoszący zaledwie 2,4 godziny i jest to najkrótszy obecnie znany (2013) okres orbitalny dla gwiazdy znajdującej się w układzie podwójnym z czarną dziurą[1][2].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza część oznaczenia, MAXI, pochodzi od nazwy japońskiego teleskopu rentgenowskiego MAXI znajdującego się na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Druga część, J1659-152, to przybliżone koordynaty astronomiczne, gdzie położony jest ten obiekt[1][3].
Odkrycie[edytuj | edytuj kod]
Obiekt został po raz pierwszy zauważony 25 września 2010 przez satelitę Swift i początkowo sądzono, że był to rozbłysk gamma. Jeszcze w tym samym dniu w kierunku nowo odkrytego obiektu skierowano teleskop rentgenowski MAXI, który odkrył bardzo jasne źródło promieniowania rentgenowskiego w miejscu, w którym Swift odkrył rzekomy rozbłysk. Dodatkowe obserwacje dokonane przy użyciu satelitów XMM-Newton i Rossi X-ray Timing Explorer pozwoliły odkryć dokładną naturę tego obiektu[1][2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Czarna dziura ma masę wynoszącą przynajmniej trzy razy więcej niż masa Słońca, masa czerwonego karła wynosi około 0,15–0,25 M☉, a jego promień 0,2–0,25 R☉. Czerwony karzeł należy do typu widmowego M5V, jego początkowa masa wynosiła około 1,5 M☉. Wiek systemu, w zależności od przyjętego modelu, wynosi około od 4,6 do 5,7 miliardów lat[2].
Obydwa obiekty znajdują się w odległości około 1,33 R☉, czerwony karzeł obiega czarną dziurę z prędkością około dwóch milionów kilometrów na godzinę[a] w ciągu zaledwie 2,414 ± 0,005 godziny i jest to najkrótszy znany okres orbitalny gwiazdy poruszającej się wokół czarnej dziury[1][2].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ściśle mówiąc w układach podwójnych obydwa składniki obiegają wspólny środek masy, czarna dziura porusza się wokół niego z prędkością około 150 tysięcy kilometrów na godzinę.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Black hole-star pair orbiting at dizzying speed. esa.int. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
- ↑ a b c d MAXI J1659−152: the shortest orbital period black-hole transient in outburst. aanda.org. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
- ↑ MAXI J1659-152. IAC80 Service finding chart.. iac.es. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).