Małżoraczki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Małżoraczki
Ostracoda[1]
Latreille, 1802
Ilustracja
Euphilomedes climax
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

skorupiaki

Gromada

małżoraczki

Małżoraczki (Ostracoda) – gromada drobnych skorupiaków (Crustacea) o długości ciała 0,5-5 mm[2]. Największy żyjący obecnie małżoraczek, Gigantocypris agassizi, osiąga 2,3 cm długości[3].

Anatomia[edytuj | edytuj kod]

Segmentacja ciała zupełnie zatarta. Okryte całkowicie dwuklapkowym pancerzem przesyconym solami wapnia, przypominającym nieco muszlę małża. Połówki pancerza połączone po stronie grzbietowej więzadłem i zamykane przy pomocy mięśnia zwieracza. Pancerz często pokryty inkrustacjami mającymi znaczenie przy identyfikacji gatunków. Posiadają 6-7 par odnóży (włączając odnóża głowowe), w tym 2 pary czułków, 1 para żuwaczek, 1-2 pary szczęk, 2 pary odnóży tułowiowych krocznych. Ciało zakończone widełkami (furca). Brak narządów oddechowychwymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała (włączając pancerz). Układ nerwowy skondensowany i uproszczony. Oczy złożone lub brak. Oczy naupliusowe (larwalne-proste) również u postaci dorosłych. Rozdzielnopłciowe, ale przeważnie partenogenetyczne. Jajorodne. Larwa – pływik. 5-9 stadiów larwalnych[3].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Małżoraczki odżywiają się detrytusem, szczątkami roślinnymi i zwierzęcymi, glonami (np. okrzemkami). Często filtrujące, niektóre drapieżne[3]. Stanowią składnik pożywienia ryb[2].

Żyją w wodach słodkich i słonych (morza, oceany). Nieliczne lądowe. Większość przydennych, aż do głębokości 400 m. Również na roślinach i na powierzchni ciała innych zwierząt (np. skorupiaków i ryb). Gatunki lądowe żyją w tropikach (np. w lasach południowej Afryki, w wilgotnej ściółce - Mesocypris terrestris). Znane od ordowiku, liczne gatunki kopalne – często ważne skamieniałości przewodnie[3].

U Vargula hilgendorfii występuje niebieska bioluminescencja. W ciele każdego z osobników zawiera się około 1 µg lucyferyn oraz enzymu lucyferazy, katalizującej utlenianie lucyferyn, czego efektem jest luminescencja[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Znanych jest około 2000 gatunków[3][2]. Gromada małżoraczków dzieli się na następujące podrzędy i rzędy (bez uwzględnienia form kopalnych)[5]:

Oraz 5 rodzajów o statusie incertae sedis: Ponticocytheres, Ruggieria, Tandonella, Typhloeucytherura oraz Yassinicythere.

Badania małżoraczków[edytuj | edytuj kod]

Nauka o małżoraczkach nazywana jest ostrakodologią[8]. W Polsce badaniami ostrakodologicznymi zajmowali się między innymi Franciszek Adamczak, Janusz Błaszyk, Tadeusz Sywula[9] i Janina Szczechura.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Ostracoda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c paca zbiorowa: Encyklopedia Powszechna PWN. T. 3. M-R. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 15.
  3. a b c d e Grabda E. (red.): Zoologia – Bezkręgowce. Warszawa: PWN, 1989.
  4. The Ostracod Cypridina (Vargula) and other Luminous Crustaceans. W: Osamu Shimomura: Bioluminescence: Chemical Principles and Methods. World Scientific, 2012. ISBN 978-981-4366-08-3.
  5. Ostracoda. WoRMS taxon details. World Register of Marine Species. [dostęp 2014-04-12].
  6. Shane T. Ahyong i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772, [w:] Z.-Q. Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, grudzień 2011, s. 165–191.
  7. Wojciech Jurasz: Gromada: małżóraczki — Ostracoda. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.
  8. Renate Matzke-Karasz, Koen Martens, Michael Schudack (red.), Ostracodology — Linking Bio- and Geosciences, „SpringerLink”, 2007, DOI10.1007/978-1-4020-6418-0 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
  9. Tadeusz Sywula, Fauna słodkowodna Polski, zeszyt 24. Małżoraczki (Ostracoda), Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 315 (pol.).