Macropidia fuliginosa
Wygląd
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Klad | |||
Klad | |||
Klad | |||
Klasa | |||
Klad | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
Macropidia | ||
Gatunek |
Macropidia fuliginosa | ||
Nazwa systematyczna | |||
Macropidia fuliginosa (Hook.) Druce Bot. Soc. Exch. Club Brit. Isles 5: 634 (1917)[3] | |||
Synonimy | |||
|
Macropidia fuliginosa (Hook.) Druce – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Macropidia J.Drumm. ex Harv. z rodziny hemodorowatych. Występuje endemicznie w zachodniej Australii Zachodniej[3] na obszarze między miastami Muchea, położonym na północ od Perth, i Walkaway, położonym na południe od Geraldton[4].
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów μάκρος (makros długi) i ποδός (podos – stopa), odnosząc się do łacińskiej nazwy rodzaju kangur (Macropus)[5]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa fuligo, oznaczającego sadzę, odnosząc się do barwy kwiatów tych roślin[5]. Nazwa zwyczajowa w języku angielskim to black kangaroo paw, co można tłumaczyć jako czarna kangurza łapa[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Wieloletnie rośliny zielne, o wysokości 50–180 cm[4].
- Liście
- Liście o długości 20–50 cm i szerokości 10–15 mm, nagie, niebieskawozielone, wyrastające dwurzędowo[4].
- Kwiaty
- Wyrastają w jednostronnych gronach zebranych w wiechę. Pęd kwiatostanowy o wysokości 50–180 cm. Okwiat grzbiecisty, głęboko klapowany, o długości 5–6 cm, zrośnięty na długości 1,2–1,8 cm w rurkę. Listki okwiatu nierówne, z zewnątrz pokryte gęsto splątanymi, wełnistymi, czarnymi włoskami, wewnątrz zielone. Łatki odgięte do tyłu względem rurki. Sześć pręcików osadzonych blisko gardzieli rurki, spłaszczonych, zebranych w sierpowaty kapturek. Nitki pręcików o długości 2,5–3,5 cm. Pylniki osadzone u nasady, o długości 3–5 mm. Łącznik brzusznie zakończony kończykiem. Zalążnia dolna, z pojedynczym zalążkiem w każdej komorze. Szyjka słupka nitkowata, długości 5–6 cm, wyprostowana u nasady, a następnie zakrzywiona[4].
- Gatunki podobne
- Blisko spokrewniony z rodzajem Anigozanthos, od którego różni się jednak pękaniem torebek przegrodowo, pojedynczym zalążkiem w komorach zalążni (u Anigozanthos jest ich więcej), dłuższymi nitkami pręcików, głębiej podzielonym okwiatem, kolorem włosków okwiatu (które u Anigozanthos nie są czarne)[4]. Rośliny obu rodzajów cechuje również silna izolacja genetyczna[4].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]- Rozwój
- Kwitnie od sierpnia do grudnia[4]. W czasie lata przechodzi okres spoczynku[5]. Rośliny żyją około 30 lat[6].
- Siedlisko
- Występuje na laterytowych glebach żwirowych[6], w pasie zbiorowisk niskich wrzosowisk i mallee[6], a także, w południowych granicach zasięgu, w niskich lasach Eucalyptus marginata[4].
- Cechy fitochemiczne
- W roślinach obecne są związki aktywne, takie jak rutyna, działająca przeciwutleniająco, przeciwnadciśnieniowo i przeciwwirusowo, anigopreissyna, zapobiegająca powstawaniu zmarszczek spowodowanych skurczami mięśni, anigorufon, o aktywności przeciwgrzybiczej wobec Mycosphaerella fijiensis, a także działaniu nicieniobójczym, kumarany wykazujące działanie antymelanogenne, przeciwadipogenne, przeciwzapalne i przeciwutleniające oraz izosalipurpozyd, wykazujący szereg działań przeciwnowotworowych i przeciwko leiszmaniozie. Jeden ze związków obecnych w tej roślinie wykazuje silniejsze działanie przeciwko pałeczce ropy błękitnej niż ampicylina[7].
- Genetyka
- Haploidalna liczba chromosomów n wynosi 6[4].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
- Rodzaj z plemienia Conostylideae podrodziny Conostylidoideae w rodzinie hemodorowatych (Haemodoraceae) w rzędzie komelinowców (Commelinales)[8].
Zastosowanie użytkowe
[edytuj | edytuj kod]- Rośliny ozdobne
- Ze względu na nietypowe, pokryte czarnymi włoskami, zielone kwiaty, roślina ta uprawiana jest jako ozdobna i na kwiat cięty. Jest trudna w uprawie, podatna na szkodniki i choroby. Szczególnym problemem jest fytoftoroza, która objawia się czernieniem liści. Najlepiej rośnie w pełnym słońcu. Wymaga ciepłych lub gorących warunków oraz umiarkowanego, kropelkowego podlewania. Rozmnaża się ją przez podział kłącza lub z nasion[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-03-19] (ang.).
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Macropidia fuliginosa Labill.. Flora of Australia. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ a b c Macropidia fuliginosa. Botanic Gardens and Parks Authority. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ a b c d e Adam Leavesley: Macropidia fuliginosa - Growing Native Plants. Australian National Botanic Gardens. [dostęp 2023-04-02]. (ang.).
- ↑ Robert Brkljača, Jonathan M. White, Sylvia Urban. Phytochemical Investigation of the Constituents Derived from the Australian Plant Macropidia fuliginosa. „Journal of Natural Products”. 78 (7), s. 1600–1608, 2015-07-24. DOI: 10.1021/acs.jnatprod.5b00161.
- ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-03-27]. (ang.).