Magistrat miasta Poznania (1919–1939)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Magistrat miasta Poznania (1919–1939) (od 1934: Zarząd Miejski[1][2]) – polski organ władzy wykonawczo-zarządzającej w gminie miejskiej działający w Poznaniu w okresie 1919–1939.

Organizacja[edytuj | edytuj kod]

Magistrat działał na podstawie ordynacji miejskiej z 1853 oraz przepisów instrukcji dla magistratów miejskich z 25 maja 1835 i rozporządzenia z 12 sierpnia 1897; w 1934 wprowadzony został regulamin pracy.

Członkowie Magistratu dzielili się na płatnych i niepłatnych. Każdy obywatel uprawniony do głosowania[3] mógł zostać powołany na okres co najmniej 3 lat na stanowisko niepłatnego (honorowego) członka Magistratu[4]. Liczba niepłatnych członków była zależna od liczebności miasta[5]; wybierani byli oni przez Radę Miasta na okres 6 lat co 3 lata (tak, aby co 3 lata ustępowała połowa składu). Liczba płatnych członków Magistratu zależna była od potrzeb. Wybierani byli na okres 12 lat. Magistratem kierował prezydent miasta jako przewodniczący; wyznaczał terminy obrad i kierował ich przebiegiem. Miał również głos znaczący w przypadku równości głosów w głosowaniu.

Magistrat nie był organem kadencyjnym[6], funkcjonował stale i bez przerw.

Stanowiska w Magistracie nie można było łączyć ze stanowiskiem urzędnika lub funkcjonariusza sprawującego nadzór nad gminą, radnego lub innego niższego urzędnika miejskiego, miejskiego poborcy podatkowego (w miastach powyżej 10 000 mieszkańców), urzędnika prokuratury lub wykonawczego urzędnika policyjnego. Przepisy zapobiegały także nepotyzmowi.

Wyboru na stanowisko płatnego członka Magistratu dokonywano w wypadku opróżnienia stanowiska lub ukończenia okresu urzędowania. Rada Miasta rozpisywała konkurs na wolne stanowisko. Kandydat na radcę miał mieć nieposzlakowaną opinię, wiek do 45 lat, odpowiednie wykształcenie. Kandydatury rozpatrywała specjalnie wyznaczona komisja Rady Miasta, następnie były one poddawane głosowaniu (przy większej liczbie członków w kilku turach). Władze państwowe zatwierdzały ostatecznie radców.

Magistrat obradował zazwyczaj dzień przed obradami Rady Miasta[7] w Ratuszu w złotej sali. Kworum wynosiło 1/3 statutowej liczby członków. Przedstawiciele Magistratu uczestniczyli w charakterze doradców w posiedzeniach plenarnych i posiedzeniach komisji Rady Miasta (votum consultativum).

Rok sprawozdawczy Magistratu zaczynał się 1 kwietnia i trwał do 31 marca kolejnego roku. Od roku sprawozdawczego 1929/1930 sprawozdania publikowane były w corocznym Sprawozdaniu Zarządu Stołecznego Miasta Poznania[8]. Posiedzenia Magistratu do 1931 nie posiadały szczegółowej dokumentacji przebiegu; zazwyczaj zapisywano jedynie teksty podjętych uchwał.

Deputacje[edytuj | edytuj kod]

Deputacje administracyjne były organami doradczymi Magistratu. Na zlecenie Magistratu administrowały różnymi działami administracji miejskiej i nadzorowały pracę urzędników. W skład deputacji mogli wejść członkowie Magistratu, Rady Miejskiej oraz obywatele powołani przez Magistrat.

Przy Magistracie działały m.in.: Deputacja Szkolna, Deputacja Ubogich, Deputacja Szpitala Miejskiego, Deputacja Budownictwa Naziemnego, Deputacja Budownictwa Podziemnego, Deputacja Parków i Ogrodów Miejskich, Deputacja Realności Miejskich, Deputacja Teatrów Miejskich, Deputacja Długów i Majątku Miejskiego, Deputacja Zakładów Siły, Światła i Wodociągów, Deputacja Rzeźni i Targowiska Zwierzęcego, Deputacja Miejskiej Kasy Oszczędności, Deputacja Straży Pożarnej, Deputacja Lombardu Miejskiego, Deputacja Miejskiego Urzędu Targu Poznańskiego, Deputacja Spalarni śmieci, Deputacja Majątku Naramowice, Deputacja Przeładowni Miejskiej, Deputacja Taboru Miejskiego i Oczyszczania Ulic.

Wydział Miejski[edytuj | edytuj kod]

Wydział Miejski był organem władzy administracyjnej I instancji oraz pełnił funkcję sądu administracyjnego I instancji na terenie powiatu miejskiego Poznań. W jego skład wchodziło 4 członków Magistratu oraz przewodniczący – prezydent miasta.

Miejski urząd Policyjny (1925-1932)[edytuj | edytuj kod]

Miejski urząd Policyjny (MUP)[9] powstał w 1925 w wyniku zniesienia Starostwa Grodzkiego w Poznaniu. Do 1930 nadzór nad nim sprawował Urząd Wojewódzki (dyrektorem Urzędu był członek Magistratu – Adam Mizgalski, lecz nie podlegał on decyzjom prezydenta miasta w zakresie pracy w Urzędzie). Od 1930 uprawnienia dyrektora Urzędu otrzymał prezydent Poznania Cyryl Ratajski[10]. W 1932 przywrócono Starostwo Grodzkie w Poznaniu[11].

Sekretariat prezydialny (1928-1931)[edytuj | edytuj kod]

Powstał 1 października 1928. Załatwiał sprawy związane ze stanowiskiem prezydenta miasta Poznania jako przedstawiciela rządu na miasto Poznań, sprawy związane z funkcją prezydenta jako szefa administracji ogólnej i komunalnej, osobiste sprawy prezydenta oraz sprawy zlecona przez niego, sprawy dyscyplinarne (w zakresie wstępnych dochodzeń). Został zniesiony w roku sprawozdawczym 1930/1931.

Inspektorat administracji miejskiej (1931-)[edytuj | edytuj kod]

Powołany w listopadzie 1931. Służył prezydentowi miasta do sprawowania kontroli nad poszczególnymi wydziałami administracji miejskiej oraz przedsiębiorstwami miejskimi.

Wydział Administracji Ogólnej I instancji (1932-)[edytuj | edytuj kod]

Wydział został powołany w związku ze zmianą prawa w 1932[11]. Przejął zakres uprawnień prezydenta miasta jako władzy powiatowej administracji ogólnej w Poznaniu.

Sekretariat osobisty prezydenta (1934-)[edytuj | edytuj kod]

Utworzony przy Administracji Ogólnej w październiku 1934. Do jego zadań należało: załatwianie korespondencji przychodzącej, przyjęcia interesantów i kontakt z urzędnikami innych wydziałów oraz inne sprawy zlecone przez prezydenta. Od 1 stycznia 1936 sekretariat załatwiał sprawy związane z reprezentacją miasta na uroczystościach, zbiórkach, itp. Sekretariat układał porządek zajęć oficjalnych i reprezentacyjnych dla prezydenta.

Urzędnicy miejscy[edytuj | edytuj kod]

Liczba urzędników miejskich w latach 1929-1938[12]
Źródło: Sprawozdania Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za lata 1929-1938

Zadania i uprawnienia[edytuj | edytuj kod]

Magistrat inicjował, zatwierdzał i wykonywał uchwały Rady Miasta. Bezpośrednio zarządzał zakładami i instytucjami gminnymi, administrował sprawami gminy oraz jej finansami. Reprezentował gminę na zewnątrz: przed sądami, instytucjami i obywatelami.

Miał prawo proponować kandydatów do przyznania honorowego obywatelstwa miasta; kandydatury zatwierdzała Rada Miasta. Za zgodą Rady Miasta, miał prawo przyznania obywatelstwa miejskiego (swojszczyzny) obywatelom nie spełniającym wszystkich formalnych warunków[13].

Działalność[edytuj | edytuj kod]

1919[edytuj | edytuj kod]

Przemianowanie ulicy St. Paulikirchstrasse na ul. św. Pawła[14] (obecnie ul. Fredry[15]) z inicjatywy Magistratu mimo sprzeciwu Rady Miasta, by nazwać ją ul. Franciszka Ratajczaka[16].

1931[edytuj | edytuj kod]

7 lipca 1931 Magistrat zadecydował o zamknięciu opery z dniem 1 września 1931; decyzję tę zatwierdziła Rada Miasta dzień później[17].

1937[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na rozwiązanie Rady Miasta 25 stycznia 1937 i dwukrotne odraczanie wyborów 23 lipca 1937 oraz 22 stycznia 1938 w tym okresie funkcję Rady Miasta pełnił Magistrat. Odbył on 51 posiedzeń.

1939[edytuj | edytuj kod]

3 września 1939 przewodniczący Zarządu Miejskiego Tadeusz Ruge wyjechał z Poznania, następnego dnia miasto opuściła reszta członków Magistratu. 5 września zarząd nad miastem przejął Cyryl Ratajski oraz komisaryczny Zarząd Miasta. Po przejęciu władzy przez Niemców 14 września 1939 zaczął funkcjonować okupacyjny Zarząd Miasta[18].

Lista członków[edytuj | edytuj kod]

Magistrat
Lata Płatni członkowie Niepłatni członkowie
1923[19]
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania
  2. Mikołaj Kiedacz, wiceprezydent
  3. Stanisław Nowicki, radca miejski
  4. Władysław Kultys, radca miejski
  5. Drozdowicz, radca miejski
  6. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  7. Kazimierz Ruciński, radca miejski
  1. Frankiewicz, radca miejski
  2. Józef Jasiński, radca miejski
  3. Berkan, radca miejski
  4. Wlekliński, radca miejski
  5. Jan Cynka, radca miejski
  6. Jan Słomiński, radca miejski
  7. Władysław Kontrowicz, radca miejski
  8. Piechowski, radca miejski
  9. dr Jan Sławski, radca miejski
  10. Stanisław Robiński, radca miejski
  11. Glabisz, radca miejski
  12. Adam Kłos, radca miejski
  13. dr Zygmunt Głowacki, radca miejski
1929–1930
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania
  2. Mikołaj Kiedacz, wiceprezydent
  3. Stanisław Nowicki, radca miejski
  4. Stanisław Podolka, radca miejski
  5. Kazimierz Ruciński, radca miejski
  6. Władysław Kultys, radca miejski
  7. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  8. Sylwester Pajzderski, radca miejski
  9. Adam Mizgalski, radca miejski
  10. Stanisław Czasz, radca miejski
  11. Tadeusz Ruge, radca miejski
  1. Józef Jasiński, radca miejski
  2. Jan Cynka, radca miejski
  3. Władysław Kontrowicz, radca miejski
  4. Julian Piechowski, radca miejski
  5. Jan Słomiński, radca miejski
  6. dr Jan Sławski, radca miejski
  7. Stanisław Robiński, radca miejski[20]
  8. dr Zygmunt Głowacki, radca miejski
  9. Adam Kłos, radca miejski
  10. Stefan Cybichowski, radca miejski
  11. dr Lucjan Sokołowski, radca miejski
  12. dr Marian Kryzan, radca miejski
  13. Maksymilian Pluciński, radca miejski
  14. jako członek komisaryczny: Kazimierz Frąckowiak, radca miejski
1930–1931
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania
  2. Mikołaj Kiedacz, wieceprezydent
  3. Stanisław Nowicki, radca miejski
  4. Stanisław Podolka, radca miejski
  5. Kazimierz Ruciński, radca miejski
  6. Władysław Kultys, radca miejski
  7. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  8. Sylwester Pajzderski, radca miejski
  9. Adam Mizgalski, radca miejski
  10. Stanisław Czasz, radca miejski
  11. Tadeusz Ruge, radca miejski
  1. Józef Jasiński, radca miejski
  2. Jan Cynka, radca miejski
  3. Władysław Kontrowicz, radca miejski
  4. Julian Piechowski, radca miejski
  5. Jan Słomiński, radca miejski
  6. dr Jan Sławski, radca miejski[21]
  7. dr Zygmunt Głowacki, radca miejski
  8. Adam Kłos, radca miejski
  9. Stefan Cybichowski, radca miejski
  10. dr Marian Kryzan, radca miejski
  11. dr Łucjan Sokołowski, radca miejski
  12. Maksymilian Pluciński, radca miejski
1931–1932
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania
  2. Mikołaj Kiedacz, wieceprezydent
  3. Stanisław Nowicki, radca miejski[22]
  4. Stanisław Podolka, radca miejski[23]
  5. Kazimierz Ruciński, radca miejski[24]
  6. Władysław Kultys, radca miejski
  7. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  8. Sylwester Pajzderski, radca miejski
  9. Adam Mizgalski, radca miejski[25]
  10. Stanisław Czasz, radca miejski
  11. Tadeusz Ruge, radca miejski
  12. Zygmunt Zaleski, od 2 września 1931 w miejsce Stanisława Nowickiego
  1. Józef Jasiński, radca miejski[26]
  2. Jan Cynka, radca miejski
  3. Władysław Kontrowicz, radca miejski
  4. Julian Piechowski, radca miejski[26]
  5. Jan Słomiński, radca miejski[26]
  6. dr Zygmunt Głowacki, radca miejski
  7. Adam Kłos, radca miejski
  8. Stefan Cybichowski, radca miejski[26]
  9. dr Marian Kryzan, radca miejski
  10. dr Łucjan Sokołowski, radca miejski
  11. Maksymilian Pluciński, radca miejski
  12. jako członek komisaryczny: Kazimierz Frąckowiak, radca miejski[27]
1932–1933
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania
  2. Mikołaj Kiedacz, wieceprezydent[28]
  3. Władysław Kultys, radca miejski[29]
  4. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  5. Stanisław Czasz, radca miejski
  6. Tadeusz Ruge, radca miejski
  7. Zygmunt Zaleski, radca miejski
  1. Jan Cynka, radca miejski
  2. Władysław Kontrowicz, radca miejski
  3. dr Zygmunt Głowacki, radca miejski
  4. Adam Kłos, radca miejski
  5. dr Marian Kryzan, radca miejski
  6. dr Łucjan Sokołowski, radca miejski
  7. Maksymilian Pluciński, radca miejski
1933–9 marca 1934
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania
  2. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  3. Stanisław Czasz, radca miejski
  4. Tadeusz Ruge, radca miejski
  5. Zygmunt Zaleski, radca miejski
  1. Jan Cynka, radca miejski[30]
  2. Władysław Kontrowicz, radca miejski
  3. dr Zygmunt Głowacki, radca miejski
  4. Adam Kłos, radca miejski
  5. dr Marian Kryzan, radca miejski
  6. dr Łucjan Sokołowski, radca miejski
  7. Maksymilian Pluciński, radca miejski[31]
Zarząd Miejski od 9 marca 1934
9 marca 1934[1]–1934
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania
  2. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  3. Stanisław Czasz, radca miejski
  4. Tadeusz Ruge, radca miejski
  5. Zygmunt Zaleski, radca miejski
  1. dr Władysław Dalbor, ławnik
  2. Stefan Kałamajski, ławnik
  3. dr Zenon Kosidowski, ławnik
  4. mgr Zdzisław Marchwicki, ławnik
  5. dr Stefan Piotrowski, ławnik
  6. inż. Jan Skotarek, ławnik
  7. dr Łucjan Sokołowski, ławnik
1934–1935
  1. Cyryl Ratajski, prezydent Poznania[32]
  2. Erwin Więckowski, tymczasowy prezydent[33]
  3. dr Tadeusz Szulc, radca miejski
  4. Stanisław Czasz, radca miejski
  5. Tadeusz Ruge, radca miejski
  6. Zygmunt Zaleski, radca miejski
  1. dr Władysław Dalbor, ławnik
  2. Stefan Kałamajski, ławnik
  3. dr Zenon Kosidowski, ławnik
  4. mgr Zdzisław Marchwicki, ławnik
  5. dr Stefan Piotrowski, ławnik
  6. inż. Jan Skotarek, ławnik
  7. dr Łucjan Sokołowski, ławnik[34]
1935–1936
  1. Erwin Więckowski, tymczasowy prezydent
  2. Tadeusz Ruge, tymczasowy wiceprezydent
  3. dr Tadeusz Szulc, radca miejski[35]
  4. Stanisław Czasz, radca miejski
  5. Zygmunt Zaleski, radca miejski
  1. dr Władysław Dalbor, ławnik
  2. Stefan Kałamajski, ławnik[36]
  3. dr Zenon Kosidowski, ławnik
  4. mgr Zdzisław Marchwicki, ławnik
  5. dr Stefan Piotrowski, ławnik
  6. inż. Jan Skotarek, ławnik
  7. dr Łucjan Sokołowski, ławnik[37]
1936–1937
  1. Erwin Więckowski, tymczasowy prezydent
  2. Tadeusz Ruge, tymczasowy wiceprezydent
  3. Stanisław Czasz, radca miejski
  4. Zygmunt Zaleski, radca miejski
  1. dr Władysław Dalbor, ławnik
  2. dr Zenon Kosidowski, ławnik
  3. mgr Zdzisław Marchwicki, ławnik
  4. dr Stefan Piotrowski, ławnik
  5. inż. Jan Skotarek, ławnik
1937–1938
  1. Tadeusz Ruge, tymczasowy prezydent
  2. Zygmunt Zaleski, tymczasowy wiceprezydent
  3. Stanisław Czasz, radca miejski
  1. dr Władysław Dalbor, ławnik
  2. dr Zenon Kosidowski, ławnik
  3. mgr Zdzisław Marchwicki, ławnik
  4. dr Stefan Piotrowski, ławnik
  5. inż. Jan Skotarek, ławnik
1938–3/4 września 1939
  1. Tadeusz Ruge, tymczasowy prezydent
5–14 września 1939[38]
  1. Cyryl Ratajski, komisaryczny prezydent

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b na podstawie Ustawy z 23 marca 1933 o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294)
  2. ↑ nazwa Magistrat była używana także po 1933
  3. ↑ z wyjątkiem przewlekle chorych, wyjeżdżających często z powodu interesów oraz tych którzy ukończyli 60 rok życia
  4. ↑ a także innego urzędu w administracji samorządowej miasta, np. radnego, członka miejskich deputacji administracyjnych, naczelnika okręgu lub opiekuna społecznego (radca ubogich)
  5. ↑ miasto z liczbą mieszkańców 60-100 tysięcy miało prawo do 10 radców niepłatnych oraz 2 kolejnych w przypadku zwiększenia populacji o 50 tysięcy
  6. ↑ w przeciwieństwie do Rady Miasta
  7. ↑ były to najczęściej wtorkowe przedpołudnia
  8. ↑ Sprawozdania w: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa
  9. ↑ zmiana nazwy od 1929 na Miejski Urząd Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego (MUBiPP)
  10. ↑ Adam Mizgalski został zdymisjonowany
  11. ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 kwietnia 1932 r. o powiatach miejskich
  12. ↑ liczba obejmuje urzędników stabilizowanych i kontraktowych
  13. ↑ prawo do obywatelstwa miejskiego miał obywatel polski w wieku powyżej 21 lat, który zamieszkiwał na terenie gminy co najmniej 6 miesięcy i posiadał pełnię honorowych praw obywatelskich; Magistrat mógł znieść warunek minimalnego okresu zamieszkiwania
  14. ↑ ostatecznie prezydent policji 5 stycznia 1920 przemianował ją na ul. Pawła
  15. ↑ nazwę tę ulica po raz pierwszy uzyskała w 1922
  16. ↑ Dział bieżący w: Kronika Miasta Poznania 3/1938 s. 347
  17. ↑ Wydarzenia (s. 287). Kronika Miasta Poznania 3/1931. [dostęp 2012-07-13]. (pol.).
  18. ↑ Kaczmarek Ignacy: Notatki o Zarządzie Poznania w latach 1939–1945 w: Kronika Miasta Poznania 3/1959, s. 77-83; on-line: [1]
  19. ↑ Książka adresowa miasta stołecznego Poznania; Telephone directory address-book (business and residential), Poznań 1923, s. *302.
  20. ↑ ustąpił; w jego miejsce Kazimierz Frąckowiak jako komisarz (z uwagi na dwukrotne niezatwierdzenie przez władze wojewódzkie)
  21. ↑ ustąpił ze stanowiska w listopadzie 1930
  22. ↑ przeszedł w stan spoczynku 24 września 1931; w jego miejsce Zygmunt Zaleski od 2 września 1931
  23. ↑ przeszedł w stan spoczynku 20 listopada 1931
  24. ↑ przeszedł w stan spoczynku 24 marca 1932
  25. ↑ zmarł 13 września 1931
  26. ↑ a b c d ustąpił z powodu upływu kadencji 1 października 1931
  27. ↑ ustąpił z powodu rezygnacji 16 marca 1932
  28. ↑ przeszedł w stan spoczynku 29 września 1932
  29. ↑ przeszedł w stan spoczynku 12 listopada 1932
  30. ↑ do 18 maja 1933
  31. ↑ do 3 stycznia 1934
  32. ↑ do 1 października 1934
  33. ↑ od 2 października 1934
  34. ↑ do 2 marca 1935
  35. ↑ ustąpił 1 kwietnia 1936
  36. ↑ ustąpił 15 października 1935
  37. ↑ ustąpił 1 września 1935
  38. ↑ oficjalnie klucze od miasta zostały przekazane Niemcom wcześniej, 11 września 1939

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Antczak Stanisław: Samorząd miejski Poznania w latach 1919-1933 w: Kronika Miasta Poznania 1/1996, s. 288-300; on-line: [2]
  • Antczak Stanisław: Organizacja samorządu miejskiego Poznania w latach 1919-1933 w: Kronika Miasta Poznania 3/1995, s. 302-326; on-line: [3]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1929 do 31 marca 1930, Poznań 1930; on-line: [4]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1930 do 31 marca 1931, Poznań 1931; on-line: [5]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1931 do 31 marca 1932, Poznań 1932; on-line: [6]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1932 do 31 marca 1933, Poznań 1933; on-line: [7]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1933 do 31 marca 1934, Poznań 1934; on-line: [8]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1934 do 31 marca 1935, Poznań 1935; on-line: [9]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1935 do 31 marca 1936, Poznań 1936; on-line: [10]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1936 do 31 marca 1937, Poznań 1937; on-line: [11]
  • Sprawozdanie Zarządu Stołecznego Miasta Poznania za czas od 1 kwietnia 1937 do 31 marca 1938, Poznań 1938; on-line: [12]
Władze miasta Poznania
Władze miasta Poznania na przestrzeni wieków
Rady miasta Poznania

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Magistrat_miasta_Poznania_(1919–1939)&oldid=69451769”