Majątek ziemski
Majątek ziemski, dobra, rzadziej folwark – rolne lub rolno-przemysłowe przedsiębiorstwo o dużej powierzchni (z reguły powyżej 50 hektarów gruntów ornych) stanowiące całość. W okresie feudalnym, głównie własność szlachecka, kościelna i królewska[1].
Majątki ziemskie były w zasadzie samowystarczalne, choć z czasem ulegały specjalizacji produkcyjnej. Ośrodkiem majątku była siedziba właścicieli, zwanych dawniej dziedzicami lub panami. Siedzibą mógł być skromny, drewniany dwór, pałac lub zamek. Majątek ziemski miał własną księgę hipoteczną i był z reguły niepodzielny.
Od XIX wieku majątki ulegały parcelacji, co było związane z zachodzącymi zmianami ekonomicznymi, głównym powodem była utrata pańszczyzny[a][2]. Właściciele dokonywali również częściowej parcelacji, zazwyczaj parcelowano część dóbr z gruntami gorszej jakości a uzyskane sumy inwestowano w resztę majątku lub przeznaczano na spłatę jego zadłużenia[3].
Majątki ziemskie w Polsce o powierzchni powyżej 50 ha rozparcelowano na skutek reformy rolnej wprowadzonej w 1944 r. dekretem PKWN[4]. Wyłączenie z reformy rolnej majątków Kościoła było zasługą Józefa Stalina, który uznając konieczność zdecydowanego wypierania w dziedzinie gospodarki rolnej elementów gospodarki prywatnokapitalistycznej[5], stanowczo odradzał polskim komunistom konfiskatę ziemi należącej do klasztorów i kościołów[6]. Stalin podkreślał, że celem socjalistycznej polityki agrarnej jest przyśpieszone tempo rozwoju uspołecznionego przemysłu, z czym nie dają pogodzić się rozdrobnione indywidualne gospodarstwa chłopskie. Zdaniem Stalina socjalistyczna droga w rolnictwie polega na krzewieniu kołchozów i sowchozów i prowadzi do zjednoczenia drobnych gospodarstw chłopskich w wielkie gospodarstwa kolektywne, uzbrojone w zdobycze techniki i nauki i mające możność dalszego rozwoju[7].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza, Warszawa 1964, s. 908.
- ↑ Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza, Warszawa 1964, s. 528.
- ↑ Praca zbiorowa, Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku, Warszawa 1978, s. 302.
- ↑ Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944, Warszawa 1990, s. 138.
- ↑ J. Stalin, W kwestii polityki likwidacji kułactwa jako klasy, "Krasnaja Zwiezda" nr 18, 21.01.1930 r., w: J. Stalin, Zagadnienia Leninizmu, Warszawa 1951, s. 380-384.
- ↑ Tadeusz Żenczykowski. Polska lubelska 1944 Warszawa 1990, s. 137, 138.
- ↑ J. Stalin, W kwestii polityki agrarnej w ZSRR. Przemówienie wygłoszone na Konferencji Agrarników-Marksistów 27 grudnia 1929, "Prawda" nr 309, 29.12.1950 r., w: J. Stalin, Zagadnienia Leninizmu, Warszawa 1951, s. 358-359.