Malý Jezerník

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Malý Jezerník
Ilustracja
Widok ze stoku góry Medvědí hřbet na górę Malý Jezerník (2018 rok)
Państwo

 Czechy

Kraj

 ołomuniecki

Położenie

Bělá pod Pradědem,
Loučná nad Desnou

Pasmo

Wysoki Jesionik
(cz. Hrubý Jeseník)
(Sudety)

Wysokość

1209 m n.p.m.

Wybitność

10 m

Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Malý Jezerník”
Ziemia50°06′25,3″N 17°11′30,2″E/50,107028 17,191722
Multimedia w Wikimedia Commons

Malý Jezerník (historyczna nazwa niem. Hungerstein lub Kleiner See[1], cz. Jezník[2]) – szczyt (góra) o wysokości 1208 m n.p.m. (podawana jest też wysokość 1200 m n.p.m.[3], 1207,7 m n.p.m.[4], 1208 m n.p.m.[5] lub 1208,1 m n.p.m.[6]) w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na historycznej granicy Śląska i Moraw, na granicy gmin Bělá pod Pradědem i Loučná nad Desnou, oddalony o około 4 km na północny zachód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd), leżący na jego głównym grzbiecie (grzebieniu), pomiędzy szczytami Velký Jezerník i Výrovka[7][8][9]. Rozległość góry (powierzchnia stoków) szacowana jest na około 3,4 km²[10], a średnie nachylenie wszystkich stoków wynosi około 11°[7].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Widok z przełęczy Sedlo pod Malým Jezerníkem na górę Malý Jezerník (2014 rok)

Góra Malý Jezerník położona jest w centrum całego pasma Wysokiego Jesionika[7]. Jest górą o kopulastej, nieco spłaszczonej powierzchni szczytowej, leżącą w części Wysokiego Jesionika, w północnym obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Pradziada (cz. Pradědská hornatina), położoną na jego grzbiecie głównym (grzebieniu), ciągnącym się od przełęczy Červenohorské sedlo do przełęczy Skřítek[7]. Malý Jezerník jest górą trudno rozpoznawalną i niezbyt charakterystyczną. Jest szczytem dobrze widocznym m.in. z drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad[11] (widoczny poniżej linii patrzenia na szczyt góry Vozka) czy też z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně[12] (widoczny na prawo od linii patrzenia na szczyt góry Tupý vrch). Szczyt bardzo dobrze jest widoczny z czerwonego szlaku turystycznego Szlak czerwony na przełęczy Sedlo pod Malým Jezerníkem.

Górę ograniczają: od wschodu przełęcz o wysokości 1199 m n.p.m. w kierunku szczytu Velký Jezerník, od południowego wschodu dolina potoku o nazwie Hladový potok, płynącego w żlebie Hladový důl, od południa dolina rzeki Divoká Desná[13], od zachodu przełęcz Petrovka o wysokości 1041 m n.p.m., od północnego zachodu przełęcz Sedlo pod Malým Jezerníkem o wysokości 1114 m n.p.m., od północy dolina potoku Bukový potok i przełęcz o wysokości 1091 m n.p.m. w kierunku szczytu Malý Klín oraz od północnego wschodu dolina potoku Studený potok (1)[a] i nienazwany potok, będący dopływem potoku Studený potok (1)[7]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od północy Malý Klín, od północnego wschodu Sokolí skála (2)[b] i Nad Vodopádem, od południowego wschodu Velký Jezerník i Velký Jezerník–JZ, od południa Medvědí hřbet, od południowego zachodu Tupý vrch i Nad Petrovkou oraz od północnego zachodu Výrovka i Kamenný kostel[7].

Stoki[edytuj | edytuj kod]

W obrębie góry można wyróżnić pięć następujących zasadniczych stoków[7]:

  • południowo-zachodni
  • zachodni o nazwie Nad Petrovkou
  • północno-zachodni
  • północny o nazwie Hladová hora
  • północno-wschodni

Występują tu wszystkie typy zalesienia: bór świerkowy, las mieszany[c] oraz las liściasty, przy czym zdecydowanie dominuje zalesienie borem świerkowym[14][15]. Na stokach południowo-zachodnim i północno-wschodnim poza borem świerkowym występują obszary pokryte lasem mieszanym, a na stoku południowo-zachodnim wraz z obniżaniem wysokości pojawiają się obszary pokryte lasem liściastym[14][15]. Niemalże wszystkie stoki charakteryzują się znaczną zmiennością wysokości zalesienia, z występującymi licznymi przerzedzeniami, przecinkami oraz polanami[15]. U podnóża stoku południowo-zachodniego znajduje się znaczna przecinka na poprowadzoną wzdłuż napowietrzną linię przesyłową prądu o napięciu 400 kV z elektrowni szczytowo-pompowej Dlouhé Stráně[7][15]. Blisko połaci szczytowej, w odległości około 300 m na zachód od szczytu (stok zachodni) przy czerwonym szlaku turystycznym Szlak czerwony znajduje się skalisko[16], będące punktem widokowym. Ponadto wzdłuż grzbietu południowego góry (stok południowo-zachodni) ciągnie się na wysokościach około (850–1055) m n.p.m. grupa skalna na długości około 600 m oraz inna grupa skalna przy żlebie Hladový důl, nieopodal wodospadu o nazwie (cz. Hladový vodopád)[7].

Stoki mają stosunkowo jednolite, na ogół łagodne i zróżnicowane nachylenia. Średnie nachylenie stoków waha się bowiem od 6° (stok północno-zachodni) do 14° (stok zachodni)[7]. Średnie nachylenie wszystkich stoków góry (średnia ważona nachyleń stoków) wynosi około 11°[7]. Maksymalne średnie nachylenie stoku południowo-zachodniego w pobliżu południowego grzbietu góry, przy grupie skalnej, na odcinku 50 m nie przekracza 50°[7]. Poza wytyczonymi szlakami turystycznymi, stoki pokryte są siecią dróg (m.in. Hladová cesta, Miliónová cesta) oraz na ogół nieoznakowanych ścieżek i duktów[7]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu, zalesienie oraz zorientowanie w terenie.

Szczyt główny[edytuj | edytuj kod]

Połać szczytowa góry Malý Jezerník (2018 rok)

Przez wypłaszczoną połać szczytową przebiega czerwony szlak turystyczny Szlak czerwony , z umieszczonym na nim deskowym chodnikiem[17] (z uwagi na podmokły obszar torfowiskowy[18]) oraz zlokalizowanym na nim przystanku turystycznym o nazwie Malý Jezerník, z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1200 m[8]. Szczyt góry zlokalizowany jest kilka metrów od czerwonego szlaku turystycznego Szlak czerwony , w niewielkiej odległości (ok. 50 m) od przystanku turystycznego Malý Jezerník, na skraju niewielkiej polany wśród nieznacznego zalesienia borem świerkowym, pokryty trawą wysokogórską, roślinnością obszarów torfowiskowych oraz kikutami spróchniałych pni[7][15][9]. Na połaci szczytowej nie ma punktu geodezyjnego[14]. Połać szczytowa poza częścią nieznacznego zalesienia jest punktem widokowym, z którego rozpościera się panorama na okoliczne szczyty. Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz. Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze podaje jako najwyższy punkt góry – szczyt – o wysokości 1209,1 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°06′25,3″N 17°11′30,2″E/50,107028 17,191722)[14]. Dojście na szczyt jest orientacyjne i nie jest zalecane z uwagi na podmokłość terenu.

Szczyt drugorzędny[edytuj | edytuj kod]

Malý Jezerník jest górą o podwójnym szczycie[7]. W odległości około 910 m na północny zachód od szczytu głównego można wyróżnić szczyt drugorzędny określony jako Malý Jezerník–SZ o wysokości 1120 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°06′42,9″N 17°10′53,5″E/50,111917 17,181528), oddzielony od szczytu głównego mało wybitną przełęczą o wysokości 1118 m n.p.m.[14]. Znajduje on się przy czerwonym szlaku turystycznym Szlak czerwony , blisko skrzyżowania turystycznego Pod Malým Jezerníkem z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1120 m, wśród znacznie przerzedzonego zalesienia boru świerkowego i z tego powodu jest ograniczonym punktem widokowym[7][15]. Widoczne są szczyty Výrovka i Malý Jezerník. Nie ma na nim punktu geodezyjnego[14].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Pod względem geologicznym część stoków góry Malý Jezerník należy do jednostki określanej jako warstwy vrbneńskie, a część do jednostki określanej jako kopuła Desny[19] i zbudowana jest ze skał metamorficznych, głównie: gnejsów (plagioklazów), fyllitów, fyllonitów (biotytów, chlorytów i muskowitów), migmatytów, amfibolitów, kwarcytów, stromatytów, łupków zieleńcowych oraz domieszek nielicznych innych cennych minerałów jak np. granatów[20].

Wody[edytuj | edytuj kod]

Grzbiet główny (grzebień) góry Pradziad, biegnący od przełęczy Skřítek do przełęczy Červenohorské sedlo oraz dalej do przełęczy Ramzovskiej (cz. Ramzovské sedlo) jest częścią granicy Wielkiego Europejskiego Działu Wodnego, dzielącej zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego[21].

Góra leży na tej granicy, na zlewiskach Morza Bałtyckiego (dorzecze Odry) na stoku północnym i północno-wschodnim oraz Morza Czarnego (dorzecze Dunaju) na stokach: południowo-zachodnim i zachodnim[7][21]. Na stoku zachodnim bierze swój początek nienazwany potok, będący dopływem rzeki Divoká Desná[13], na stoku północnym kolejny nienazwany potok, będący dopływem potoku o nazwie Bukový potok oraz na stoku południowo-zachodnim kilka krótkich, nienazwanych potoków, będących dopływami potoku Hladový potok[7]. Na stoku południowo-zachodnim, w odległości około 680 m na południe od szczytu, na wysokości około 930 m n.p.m. przy drodze Hladová cesta występuje źródło o nazwie (cz. Pramen na Hladové cestě)[7]. Poza tym na dopływie potoku Hladový potok znajduje się wodospad o nazwie (cz. Vodopád u Hladového potoka)[22], położony na wysokości około 895 m n.p.m. o wysokości około 10 m[7]. Dojście do niego jest trudne, bowiem nie prowadzi tam żadna ścieżka[22].

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Część stoku północno-wschodniego góry Malý Jezerník od wysokości mniej więcej (1100–1120) m n.p.m. w dół znajduje się w obrębie rezerwatu przyrody Vysoký vodopád (→ Rezerwat przyrody Vysoký vodopád), będącego częścią wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[7]. Na stokach nie utworzono żadnych obiektów nazwanych pomnikami przyrody oraz nie wytyczono żadnych ścieżek dydaktycznych[7].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Skrzyżowanie turystyczne Kamzík (2018 rok)

Na górze Malý Jezerník nie ma żadnego schroniska turystycznego lub hotelu górskiego[7]. W odległości około 1,8 km na południowy wschód od szczytu, położone jest najstarsze schronisko turystyczne w paśmie Wysokiego Jesionika Švýcárna oraz w odległości około 3,4 km na północny zachód od szczytu, na przełęczy Červenohorské sedlo znajduje się cały kompleks turystyczny, z hotelem Červenohorské Sedlo i bazą pensjonatów[7]. Ponadto do bazy turystycznej przy drodze Hvězda – Pradziad jest od szczytu około 5,2 km w kierunku południowo-wschodnim, gdzie położone są następujące hotele górskie i schroniska turystyczne[7]:

Kluczowym punktem turystycznym jest oddalone o około 220 m na południowy zachód od szczytu skrzyżowanie turystyczne Kamzík z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1190 m[23] oraz postawioną przy nim wiatą turystyczną[9], przez które przechodzą dwa szlaki turystyczne, jeden ze szlaków rowerowych i trasy narciarstwa biegowego[7].

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Klub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) wytyczył w obrębie góry cztery szlaki turystyczne na trasach[7]:

Szlak czerwony Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – przełęcz Hřebenová – szczyt Výrovka – przełęcz Sedlo pod Malým Jezerníkem – szczyt Malý Jezerník – góra Velký Jezerník – przełęcz Sedlo Velký Jezerník – schronisko Švýcárna – góra Pradziad – przełęcz U Barborky – góra Petrovy kameny – Ovčárna – przełęcz Sedlo u Petrových kamenů – góra Vysoká hole – szczyt Vysoká hole–JZ – szczyt Kamzičník – góra Velký Máj – przełęcz Sedlo nad Malým kotlem – góra Jelení hřbet – Jelení studánka – przełęcz Sedlo pod Jelení studánkou – góra Jelenka – góra Ostružná – Rýmařov[24]
Szlak zielony Kouty nad Desnou – góra Hřbety – góra Nad Petrovkou – Kamzík – góra Velký Jezerník – przełęcz Sedlo Velký Jezerník – schronisko Švýcárna – góra Pradziad – przełęcz U Barborky – góra Petrovy kameny – Ovčárna – Karlova Studánka
Szlak niebieski Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – góra Výrovka – góra Malý Jezerník – Kamzík[25]
Szlak niebieski Kouty nad Desnou – dolina rzeki Divoká Desná – U Kamenné chaty – narodowy rezerwat przyrody Praděd – Velký Děd – szczyt Pradziad[26]

Szlaki rowerowe i trasy narciarskie[edytuj | edytuj kod]

W obrębie góry wyznaczono również cztery szlaki rowerowe na trasach:

Červenohorské sedlo – góra Velký Klínovec – góra Výrovka – Kamzík – góra Velký Jezerník – przełęcz Sedlo Velký Jezerník – góra Malý Děd – schronisko Švýcárna – góra Pradziad – przełęcz U Barborky – góra Petrovy kameny – Ovčárna – przełęcz Hvězda[27]
Videlské sedlo – rezerwat przyrody Vysoký vodopád – góra Malý Děd – góra Velký Jezerník – góra Malý Jezerník – góra Malý Klín – góra Velký Klín – Jeřáb – góra Velký Klínovec – Červenohorské sedlo[28]
Přemyslov – góra Černá stráň – dolina potoku Hučivá Desná – góra Červená hora – góra Šindelná hora – Suchá hora – Kouty nad Desnou – góra Hřbety – góra Nad Petrovkou – Petrovka[29]
Loučná nad Desnou – góra Seč – góra Čepel – góra Mravenečník – Medvědí hora – Kamenec (1)[d] – góra Dlouhé stráně – góra Velká Jezerná – dolina rzeki Divoká Desná – Kouty nad Desnou – góra Černá stráň – przełęcz Přemyslovské sedlo – góra Tři kameny – góra Ucháč – góra Jelení skok – góra Loveč – góra Lískovec – Loučná nad Desnou[30]

W okresach ośnieżenia wzdłuż prawie wszystkich szlaków rowerowych przebiegają trasy narciarstwa biegowego[31], w tym z trasą o nazwie tzw. (cz. Jesenická magistrála)[32]. W obrębie szczytu oraz na stokach nie poprowadzono żadnej trasy narciarstwa zjazdowego[31].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie potoku Studený potok (2), płynącego ze stoku góry Dlouhé stráně.
  2. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie szczytu Sokolí skála (1), położonego blisko szczytu góry Sokol.
  3. ↑ Drzewostan całego Obszaru Chronionego Krajobrazu Jesioniki obejmuje: świerk pospolity 84%, buk zwyczajny 10%, modrzew europejski 1,5%, klon jawor 1,1%, brzoza 1%, olsza czarna 0,8%, kosodrzewina 0,4%, olsza szara 0,3%, (jodła pospolita, jesion wyniosły i lipa) 0,2%, sosna zwyczajna 0,1%, pozostałe (sosna błotna, dąb, grab, klon zwyczajny, wiąz, jarząb, olsza zielona, topola osika, topola i wierzba iwa) 0,2% (→ Analýza vlivu lesního hospodaření na lesní ekosystémy v CHKO Jeseníky. hnutiduha.cz ↓).
  4. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdujących się w tym samym paśmie dwóch innych szczytów o tej samej nazwie: Kamenec (2) położonego 3,3 km na południowy wschód od przełęczy Skřítek i Kamenec (3) położonego 1,7 km na wschód od miejscowości Bělá pod Pradědem.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Malý Jezerník (Hungerstein, Kl. See) (1208 m) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2017-02-24].
  2. ↑ Topografické mapy v systému S-1952 1:25 000, [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz [dostęp 2023-11-19].
  3. ↑ Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa ↓.
  4. ↑ Jan Ondryáš, Přehled nejvyšších vrcholů Hrubého Jeseníku [online], lipova-lazne.cz, 31 stycznia 2006 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-28] (cz.).
  5. ↑ Malý Jezerník (VV 26b; 1208 m). tisicovky.cz ↓.
  6. ↑ Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Malý Jezerník (1208 m) (mapa turystyczna) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2015-05-17].
  8. ↑ a b Malý Jezerník [online], turistika.cz [dostęp 2015-05-17] (cz.).
  9. ↑ a b c Otakar Brandos, Malý Jezerník (1 208 m) [online], treking.cz, 7 listopada 2014 [zarchiwizowane z adresu 2021-10-17] (cz.).
  10. ↑ Pomiar (Malý Jezerník) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-01-11].
  11. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Praděd – Malý Jezerník.
  12. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Dlouhé stráně – Malý Jezerník.
  13. ↑ a b Divoká Desná [online], turistika.cz [dostęp 2021-01-12] (cz.).
  14. ↑ a b c d e f Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
  15. ↑ a b c d e f Malý Jezerník (1208 m) (mapa lotnicza) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-01-12].
  16. ↑ Malý Jezerník - prozatímní skalka [online], turistika.cz [dostęp 2021-01-12] (cz.).
  17. ↑ Pavel Křížek, Oprava turistického chodníku Červenohorské sedlo – Švýcárna přes Malý a velký Jezerník. (PDF), „Lesu zdar”, Nr 1/2004, Hradec Králové: Lesy České republiky, 2004, s. 16–17, ISSN 1214-4835 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (cz.).
  18. ↑ Malý Jezerník - Jeseníky [online], zajimavamista.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-01-14] (cz.).
  19. ↑ Cymerman 1998 ↓, s. 531 (mapa).
  20. ↑ Geologická mapa. mapy.geology.cz ↓, geologická jednotka 9, 13, 964, 970, 977, 1020, 1022, 1023 i 1024.
  21. ↑ a b Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
  22. ↑ a b Vodopády Jesníků a okolí. Vodopád u Hladového potoka [online], vodopady.info [zarchiwizowane z adresu 2023-03-03] (cz.).
  23. ↑ Kamzík [online], turistika.cz [dostęp 2015-05-17] (cz.).
  24. ↑ Góry bliskie sercu. Grzbietem Wysokich Hal [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 31 października 2011 [zarchiwizowane z adresu 2022-01-18].
  25. ↑ Góry bliskie sercu. Z Czervonohorskiego na Pradziad [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 4 sierpnia 2013 [zarchiwizowane z adresu 2016-05-09].
  26. ↑ Góry bliskie sercu. Dziki wąwóz [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 8 lipca 2013 [zarchiwizowane z adresu 2021-01-27].
  27. ↑ Trasy rowerowe – Z Hvězdy na Czervenogórskie Sedlo [online], czeskiegory.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-08-21].
  28. ↑ Cyklotrasa 6154 Červenohorské sedlo – Videlské sedlo [online], ejeseniky.com [zarchiwizowane z adresu 2021-10-23] (cz.).
  29. ↑ Cyklotrasa 6157 Petrovka – Přemyslov [online], ejeseniky.com [zarchiwizowane z adresu 2023-03-01] (cz.).
  30. ↑ Cyklotrasa 6155 Kouty – PVE DS [online], ejeseniky.com [zarchiwizowane z adresu 2023-03-01] (cz.).
  31. ↑ a b Malý Jezerník (1208 m) (mapa tras narciarskich) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-01-12].
  32. ↑ Narciarstwo. Trasy biegowe. Jesenická magistrála [online], jeseniky.net [zarchiwizowane z adresu 2022-12-10] (cz.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Szczyty Wysokiego Jesionika

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Malý_Jezerník&oldid=72873049”