Przejdź do zawartości

Maninae

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maninae
J.E. Gray, 1821[1]
Ilustracja
Łuskowiec indyjski (M. crassicaudata)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

łuskowce

Podrząd

Eupholidota

Nadrodzina

Manoidea

Rodzina

łuskowcowate

Podrodzina

Maninae

Typ nomenklatoryczny

Podrodzina: Manis Linnaeus, 1758
Rodzaj: Manis pentadactyla Linnaeus, 1758

Rodzaje i gatunki

Manis Linnaeus, 1758[22] – łuskowiec[23]
8 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Maninae – monotypowa podrodzina ssaków z rodziny łuskowcowatych (Manidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Azji[24][25][26].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 40–75 cm, długość ogona 25–58 cm; masa ciała 2,5–16 kg[25][27].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Manis zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu Systema Naturae w publikacji swojego autorstwa traktującej o systematyce zwierząt, roślin i minerałów[22]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) łuskowiec chiński (M. pentadactyla).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Manis: liczba pojedyncza od łac. manes ‘dusze zmarłych, duchy’ w aluzji do nocnych zwyczajów zwierzęcia[28].
  • Quaggelo: etymologia nieznana, Frisch nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[29]. Gatunek typowy: Frisch nie wyznaczył gatunku typowego.
  • Pangolinus: jawajska nazwa pangolin lub panngoeling oznaczająca ‘zwierzę, które zwija się w kłębek’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Manis pentadactyla Linnaeus, 1758.
  • Pholidotus: gr. φολιδωτoς pholidõtos ‘uzbrojony, odziany w łuski’, od φολις pholis, φολιδος pholidos ‘rogowa łuska’[31]. Gatunek typowy: Sundevall wymienił trzy gatunki – Manis dalmanni Sundevall, 1843 (= Manis pentadactyla Linnaeus, 1758), Manis javanica A.G. Desmarest, 1822 i Manis aspera Sundevall, 1843 (= Manis javanica Desmarest, 1822) – nie wskazując gatunku typowego.
  • Phatages: wschodnioindyjska nazwa phatagin lub phatagen dla łuskowatego zwierzęcia jedzącego mrówki zaadaptowana przez de Buffona[32]. Gatunek typowy: Sundevall wymienił dwa gatunki – Manis temmincki Sundevall, 1843 i Manis laticauda Sundevall, 1843 (= Manis crassicaudata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) – z których gatunkiem typowym jest Manis laticaudata Illiger, 1815 (= Manis crassicaudata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803).
  • Pangolin: jawajska nazwa pangolin lub panngoeling oznaczająca ‘zwierzę, które zwija się w kłębek’[30]. Gatunek typowy: Gray wymienił trzy gatunki – Pholidotus indicus J.E. Gray, 1865 (= Manis crassicaudata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803), Manis gigantea Illiger, 1815 i Pholidotus dalmannii J.E. Gray, 1865 (= Manis pentadactyla Linnaeus, 1758) – nie wskazując gatunku typowego.
  • Paramanis: gr. παρα para ‘blisko, obok’[33]; rodzaj Manis Linnaeus, 1758[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Manis javanica A.G. Desmarest, 1822.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do podrodziny należy jeden rodzaj Manis wraz z następującymi występującymi współcześnie gatunkami[34][27][24][34]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[23] Podgatunki[25][24][27] Rozmieszczenie geograficzne[25][24][27] Podstawowe wymiary[25][27][f] Status
IUCN[35]
Manis crassicaudata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 łuskowiec indyjski gatunek monotypowy północno-wschodni i południowo-wschodni Pakistan, Indie, południowy Nepal, Bangladesz (prawie wytępiony), i Sri Lanka; wątpliwe zapisy z Mjanmy i Chińskiej Republiki Ludowej (Junnan); zakres wysokości: 1100–2300 m n.p.m. DC: 51–75 cm
DO: 33–47 cm
MC: 10–16 kg 		 EN 
Manis pentadactyla Linnaeus, 1758 łuskowiec chiński gatunek monotypowy podnóża Himalajów w północno-wschodnich Indiach aż po północno-wschodni Bangladesz, Mjanmę, północną Tajlandię, północny Laos, północny Wietnam, Chińską Republikę Ludową (na południe od rzeki Jangcy) i Tajwan; zakres wysokości: do 2000 m n.p.m. DC: 40–58 cm
DO: 25–38 cm
MC: 2,5–7 kg 		 CR 
Manis aurita B.H. Hodgson, 1836 gatunek monotypowy północno-wschodnie Indie, wschodni Nepal i północno-wschodnia Mjanma; być może Bhutan DC: brak danych
DO: brak danych
MC: brak danych 		 NE 
Manis javanica A.G. Desmarest, 1822 łuskowiec jawajski gatunek monotypowy środkowa i południowa Mjanma, Tajlandia, Laos, Kambodża, Wietnam, półwyspowa Malezja, Wielkie Wyspy Sundajskie, Lombok oraz kilka małych wysp; prawdopodobnie wymarły we wschodnim Bangladeszu; zakres wysokości: do 1700 m n.p.m. DC: 40–65 cm
DO: 35–58 cm
MC: 3–10 kg 		 CR 
Manis culionensis (de Elera, 1915) łuskowiec filipiński gatunek monotypowy endemit Filipin: Palawan, Calauit, Busuanga i Culion; introdukowany na Apulit DC: 45–54 cm
DO: 39–50 cm
MC: 2,5–8 kg 		 CR 

Kategorie IUCN:  EN  – gatunek zagrożony,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Typ nomenklatoryczny: Pholidotus Sundevall, 1843 (= Manis Linnaeus, 1758).
  2. ↑ Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
  3. ↑ Publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego[13].
  4. ↑ a b Nomen nudum.
  5. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Phatages Sundevall, 1843.
  6. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 305, 1821. (ang.). 
  2. ↑ a b C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 57. (fr.).
  3. ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 337–344, 1825. (ang.). 
  4. ↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Rome: Antonio Boulzaler, 1831, s. 71. (wł.).
  5. ↑ Ch.-L. Bonaparte: Synopsis Vertebratorum Systematis. 1837, s. 8. (fr.).
  6. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 153. (fr.).
  7. ↑ H.N. Turner Jr.. On the arrangement of the edentate Mammalia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 19 (1), s. 219, 1851. (ang.). 
  8. ↑ J.E. Gray. Revision of the Genera and Species of Entomophagous Edentata, founded on the examination of the Specimens in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 360, 362, 1865. (ang.). 
  9. ↑ L.F.J.F.J. Fitzinger. Die natürliche Familie der Schuppenthiere (Manes). „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. Abt. 1, Mineralogie, Botanik, Zoologie, Anatomie, Geologie und Paläontologie. 65, s. 18, 1872. (niem.). 
  10. ↑ Gray 1873 ↓, s. 7.
  11. ↑ E. Haeckel: Systematische phylogenie. T. 3. Berlin: Georg Reimer, 1895, s. 516. (niem.).
  12. ↑ Pocock 1924 ↓, s. 723.
  13. ↑ F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.). 
  14. ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 5. (niem.).
  15. ↑ G.C.Ch. Storr: Prodromus methodi mammalium. Tubingae: Litteris Reissianis, 1780, s. 40. (łac.).
  16. ↑ C.S. Rafinesque. Sur le genre Manis et description d’une nouvelle espèce: Manis ceonyx. „Annales générales des sciences physiques”. 7, s. 214, 1820. (fr.). 
  17. ↑ Sundevall 1843 ↓, s. 253.
  18. ↑ Sundevall 1843 ↓, s. 258.
  19. ↑ Sundevall 1843 ↓, s. 273.
  20. ↑ Gray 1873 ↓, s. 8.
  21. ↑ a b Pocock 1924 ↓, s. 722.
  22. ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 36. (łac.).
  23. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  24. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 392. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  25. ↑ a b c d e P. Gaubert: Family Manidae (Pangolins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 97–99. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  26. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Manis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
  27. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 638. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 399.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 952.
  30. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 509.
  31. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 533.
  32. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 530.
  33. ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 3, rewizja 2, Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 183, OCLC 11069271 (ang.).
  34. ↑ a b C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-04-20]. (ang.).
  35. ↑ Taxonomy: Manis – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-14]. (ang.).
  36. ↑ T. Kormos. Manis hungarica n. sp., das erste Schuppentier aus dem europäischen Ober-pliozän. „Folia Zoologica et Hydrobiologica”. 6 (1), s. 91, 1934. (niem.). 
  37. ↑ E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. Tweede serie. 25, s. 1268, 1908. (niem.). 
  38. ↑ E. Dubois. Eenige van Nederlandschen kant verkregen uitkomsten met betrekking tot de kennis der Kendeng-fauna (fauna van Trinil). „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. Tweede serie. 24, s. 455, 1908. (niem.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maninae&oldid=77611772”