Przejdź do zawartości

Marek Belka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marek Belka
Ilustracja
Marek Belka (2010)
Pełne imię i nazwisko

Marek Marian Belka

Data i miejsce urodzenia

9 stycznia 1952
Łódź

Prezes Narodowego Banku Polskiego
Okres

od 11 czerwca 2010
do 20 czerwca 2016[1]

Poprzednik

Piotr Wiesiołek (p.o.)[a]

Następca

Adam Glapiński

Prezes Rady Ministrów
Okres

od 2 maja 2004
do 31 października 2005

Przynależność polityczna

Sojusz Lewicy Demokratycznej

Poprzednik

Leszek Miller

Następca

Kazimierz Marcinkiewicz

Minister sportu
Okres

od 1 września 2005
do 31 października 2005

Przynależność polityczna

Sojusz Lewicy Demokratycznej

Następca

Tomasz Lipiec

Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej
Okres

od 2 maja 2004
do 31 października 2005

Przynależność polityczna

Sojusz Lewicy Demokratycznej

Poprzednik

Leszek Miller

Następca

Stefan Meller

Wiceprezes Rady Ministrów, minister finansów
Okres

od 19 października 2001
do 6 lipca 2002

Przynależność polityczna

Sojusz Lewicy Demokratycznej

Poprzednik

Halina Wasilewska-Trenkner[b]

Następca

Grzegorz Kołodko

Wiceprezes Rady Ministrów, minister finansów
Okres

od 4 lutego 1997
do 31 października 1997

Poprzednik

Grzegorz Kołodko

Następca

Leszek Balcerowicz

Odznaczenia
Odznaka Honorowa „Bene Merito” Krzyż Oficerski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa) Komandor Orderu Zasługi (Rumunia) Wielki Oficer I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi
Marek Belka podczas konferencji po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej (2013)
Marek Belka ze swoim poprzednikiem na stanowisku premiera, Leszkiem Millerem

Marek Marian Belka (ur. 9 stycznia 1952 w Łodzi) – polski ekonomista i polityk, profesor nauk ekonomicznych, nauczyciel akademicki i urzędnik w międzynarodowych instytucjach finansowych. Prezes Rady Ministrów w latach 2004–2005.

Wiceprezes Rady Ministrów i minister finansów w 1997 w rządzie Włodzimierza Cimoszewicza oraz w latach 2001–2002 w rządzie Leszka Millera. W latach 2004–2005 przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej, w 2005 minister sportu w swoim drugim rządzie, w latach 2010–2016 prezes Narodowego Banku Polskiego, poseł do Parlamentu Europejskiego IX kadencji (2019–2024).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wykształcenie i działalność naukowa

[edytuj | edytuj kod]

Syn Władysława i Heleny[2]; pochodzi z rodziny inżynierów[3]. Edukację szkolną rozpoczął bezpośrednio od drugiej klasy szkoły podstawowej. Ukończył IV Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Sczanieckiej w Łodzi, gdzie zdał maturę w wieku 16 lat[4]. W 1972 ukończył studia ekonomiczne na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. W 1973 podjął pracę w Katedrze Ekonomii na tej uczelni początkowo na stanowisku asystenta[3]. W 1978 uzyskał stopień naukowy doktora, natomiast w 1986 habilitował się. W 1994 otrzymał tytuł profesora nauk ekonomicznych.

W latach 1978–1979 i 1985–1986 odbywał długoterminowe staże w Uniwersytecie Columbia i University of Chicago, zaś w 1990 przebywał na krótkim stażu w London School of Economics. Od 1986 był również zawodowo związany z Instytutem Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk. W latach 1993–1997 pełnił funkcję dyrektora tej jednostki. Podejmował współpracę z prywatnymi uczelniami, m.in. z Wyższą Szkołą Humanistyczno-Ekonomiczną w Łodzi.

Opublikował ponad 100 prac naukowych, poświęconych głównie teorii pieniądza oraz polityce antyinflacyjnej w krajach rozwijających się. Specjalizuje się w zakresie ekonomii stosowanej oraz współczesnej myśli ekonomicznej. W latach 2011–2015 członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN[5].

Wśród wypromowanych przez Marka Belkę doktorów znaleźli się m.in. Jerzy Pruski (1990), Jarosław Neneman (1997) i Piotr Krajewski (2005)[6].

Działalność publiczna

[edytuj | edytuj kod]

Działalność do 1997

[edytuj | edytuj kod]

Działał w Zrzeszeniu Studentów Polskich oraz Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej[7]. Od 1973 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[8][9][3]. W latach 80. był I sekretarzem POP PZPR na Uniwersytecie Łódzkim[3][10].

W 1990 został doradcą i konsultantem w Ministerstwie Finansów, a następnie Ministerstwie Przekształceń Własnościowych i Centralnym Urzędzie Planowania. W 1996 objął stanowisko konsultanta Banku Światowego. Równolegle, w latach 1994–1996, był wiceprzewodniczącym Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej przy Radzie Ministrów, a następnie doradcą ekonomicznym prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego.

Działalność w latach 1997–2004

[edytuj | edytuj kod]

W lutym 1997 został powołany na funkcje wicepremiera oraz ministra finansów w rządzie Włodzimierza Cimoszewicza, zastępując w nim Grzegorza Kołodkę. Stanowiska te zajmował do października 1997, kiedy ustąpił z urzędu razem z całym rządem po przegranych przez Sojusz Lewicy Demokratycznej wyborach parlamentarnych. Wstąpił do Sojuszu Lewicy Demokratycznej w 1999 i pozostawał członkiem tej partii do 2005.

W październiku 2001 został ponownie wicepremierem i ministrem finansów, tym razem w rządzie Leszka Millera. W okresie swojego urzędowania wprowadził podatek od dochodów kapitałowych, nazwany później „podatkiem Belki”. Jeszcze w trakcie kampanii wyborczej zapowiadał ograniczenia wydatków socjalnych. Zarzucano mu później, iż tymi wypowiedziami przyczynił się do słabszego wyniku koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy w wyborach parlamentarnych. Z rządu odszedł 6 lipca 2002.

Od czerwca do października 2003 pełnił funkcję szefa koalicyjnej Rady Koordynacji Międzynarodowej w Iraku. Od listopada 2003 do kwietnia 2004 był dyrektorem ds. polityki gospodarczej w Tymczasowych Władzach Koalicyjnych w Iraku, odpowiedzialnym za reformę walutową, stworzenie nowego systemu bankowego i nadzór nad gospodarką.

Prezes Rady Ministrów

[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 2004 został zgłoszony jako prezydencki kandydat na następcę premiera Leszka Millera. 2 maja 2004 Aleksander Kwaśniewski powołał go na prezesa Rady Ministrów oraz przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej i dokonał zaprzysiężenia jego pierwszego gabinetu. Marek Belka wygłosił exposé w dniu 14 maja, nie uzyskał jednak w Sejmie wotum zaufania[11].

W drugim kroku powoływania premiera nie został przez Sejm zgłoszony żaden kandydat. 11 czerwca 2004 prezydent po raz drugi desygnował i powołał Marka Belkę na ten urząd. 24 czerwca stosunkiem głosów 236:216 Sejm udzielił rządowi wotum zaufania[12]. 15 października 2004 Sejm ponownie przegłosował wotum zaufania dla jego drugiego rządu (stosunkiem głosów 234 do 218)[13]. 25 kwietnia 2005, w wyniku dymisji ministra środowiska Jerzego Swatonia, Marek Belka przejął obowiązki ministra środowiska. 6 maja 2005 wraz z gabinetem podał się do dymisji, po nieprzegłosowaniu w Sejmie uchwały o skróceniu kadencji, jednak prezydent Aleksander Kwaśniewski dymisji nie przyjął. 1 września 2005 Marek Belka został również ministrem sportu po wydzieleniu tego resortu z Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Wiosną 2005 zadeklarował gotowość poparcia Partii Demokratycznej – demokraci.pl oraz uczestniczył w kilku jej spotkaniach. W sierpniu poparł kandydaturę Henryki Bochniarz w wyborach prezydenckich. W wyborach parlamentarnych bez powodzenia kandydował do Sejmu z pierwszego miejsca na liście Partii Demokratycznej w okręgu łódzkim (otrzymał 12 774 głosy, tj. 4,34% głosów w okręgu)[14], nie będąc członkiem tego ugrupowania.

19 października na pierwszym posiedzeniu Sejmu V kadencji złożył dymisję. Pełnił obowiązki premiera do czasu powołania nowej Rady Ministrów 31 października 2005.

Działalność od 2005

[edytuj | edytuj kod]

27 grudnia 2005 został mianowany na stanowisko sekretarza wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych, obowiązki na tym stanowisku objął z początkiem 2006. Następnie, w styczniu 2009, został dyrektorem Departamentu Europejskiego Międzynarodowego Funduszu Walutowego[15].

27 maja 2010 tymczasowo wykonujący obowiązki prezydenta RP Bronisław Komorowski wyznaczył go na kandydata na prezesa Narodowego Banku Polskiego[16]. Po ogłoszeniu decyzji o kandydowaniu Marek Belka ustąpił ze stanowiska dyrektora Departamentu Europejskiego MFW[17]. 10 czerwca 2010 Sejm VI kadencji wybrał go na stanowisko prezesa Narodowego Banku Polskiego[18], a dzień później – po złożeniu przysięgi – Marek Belka objął urząd. W latach 2011–2016 był członkiem Komitetu Sterującego Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego[19].

W czerwcu 2014 tygodnik „Wprost” ujawnił nielegalnie nagraną rozmowę z lipca 2013 pomiędzy Bartłomiejem Sienkiewiczem a Markiem Belką i Sławomirem Cytryckim, której przedmiotem były m.in. zmiany w ustawie o NBP i ewentualna zmiana ministra finansów[20].

Jego kadencja upłynęła 11 czerwca 2016, od 12 do 20 czerwca pełnił obowiązki prezesa NBP (do czasu objęcia urzędu przez Adama Glapińskiego)[21]. W sierpniu tego samego roku Marek Belka został niezależnym członkiem rady dyrektorów funduszu nieruchomościowego Echo Polska Properties[22].

1 lutego 2019 był jednym z sygnatariuszy deklaracji o powołaniu Koalicji Europejskiej przed zbliżającymi się wyborami europarlamentarnymi[23]. W wyborach tych uzyskał mandat eurodeputowanego, startując z listy KE w okręgu łódzkim[24]. Zdobył 182 517 głosów, co stanowiło 20% wszystkich głosów oddanych w tym okręgu wyborczym[24]. W Parlamencie Europejskim został członkiem, a później wiceprzewodniczącym grupy Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów[25]. Zasiadł w Komisji Gospodarczej i Monetarnej[26]. Reprezentował SLD do momentu powołania w styczniu 2021 delegacji Nowej Lewicy (złożonej z członków SLD i Wiosny), do której nie przystąpił[27], pozostając wraz z Włodzimierzem Cimoszewiczem i Leszkiem Millerem w dotychczasowej delegacji, która przyjęła nazwę Lewica dla Europy[28]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 kandydował z pierwszego miejsca na liście Lewicy w okręgu łódzkim, nie uzyskując poselskiej reelekcji[29].

Wyniki wyborcze

[edytuj | edytuj kod]
Wybory Komitet wyborczy Organ Okręg Wynik
2005 Partia Demokratyczna – demokraci.pl Sejm V kadencji nr 9 12 774 (4,34%)N[14]
2019 Koalicja Europejska Parlament Europejski IX kadencji nr 6 182 517 (20,00%)T[24]
2024 Lewica Parlament Europejski X kadencji 56 410 (7,44%)N[29]

Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Doktryna ekonomiczno-społeczna Miltona Friedmana, 1986
  • Dynamika transformacji polskiej gospodarki (red.), 1997
  • Ekonomia stosowana. Podręcznik do przedmiotu podstawy przedsiębiorczości (współautor), 2003
  • Elementarne zagadnienia ekonomii (współautor), 1996
  • Niektóre problemy współczesnej zachodniej myśli ekonomicznej (red.), 1998
  • Polska transformacja w perspektywie integracji europejskiej (współautor), 1996
  • Reaganomika. Sukces czy porażka?, 1991
  • Selfie, 2016

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Żonaty z Krystyną, ma syna Piotra i córkę Marię[39][40][41].

  1. Po śmierci Sławomira Skrzypka w katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku.
  2. Halina Wasilewska-Trenkner zajmowała wyłącznie stanowisko ministra finansów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Od 12 czerwca 2016 jako p.o. prezesa.
  2. Dane osoby pełniącej funkcje publiczne. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-10-27].
  3. a b c d Magdalena Fudala: Nie jestem drugim Balcerowiczem. tygodnikprzeglad.pl, 29 października 2001. [dostęp 2019-10-27].
  4. Profesor w leasingu. polityka.pl, 9 lutego 2002. [dostęp 2010-06-11].
  5. Prezydium. kne.pan.pl. [dostęp 2019-05-28].
  6. Prof. dr hab. Marek Belka, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-06-08].
  7. Zarys historii ZSP. iars.pl. [dostęp 2014-09-10].
  8. Nowy minister finansów Marek Belka. bankier.pl, 20 września 2001. [dostęp 2010-05-28].
  9. Witold Gadomski: Marek Belka – lewoskrzydłowy liberał. wyborcza.pl, 14 maja 2004. [dostęp 2019-09-22].
  10. Byliśmy, a jakby nas nie było... – cd. iars.pl. [dostęp 2012-10-12].
  11. Głosowanie nr 21 – posiedzenie nr 75. Pkt 27. porz. dzien. Przedstawienie przez Prezesa Rady Ministrów programu działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. sejm.gov.pl, 14 maja 2004. [dostęp 2013-10-17].
  12. Głosowanie nr 120 – posiedzenie nr 77. Pkt 30. porz. dzien. Przedstawienie przez Prezesa Rady Ministrów programu działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. sejm.gov.pl, 24 czerwca 2004. [dostęp 2013-10-17].
  13. Głosowanie nr 9 – posiedzenie nr 86. Pkt 5. porz. dzien. Rozpatrzenie wniosku Prezesa Rady Ministrów o wyrażenie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wotum zaufania Radzie Ministrów. sejm.gov.pl, 15 października 2004. [dostęp 2013-10-18].
  14. a b Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2017-07-02].
  15. Marek Belka przeszedł do MFW. dziennik.pl, 15 stycznia 2009. [dostęp 2010-07-12].
  16. Komorowski: Marek Belka kandydatem na prezesa NBP. gazeta.pl, 28 maja 2010. [dostęp 2010-05-28].
  17. Marek Belka ustąpił z funkcji dyrektora w MFW. forsal.pl, 27 maja 2010. [dostęp 2010-05-28].
  18. Marek Belka został nowym prezesem NBP. forsal.pl, 10 czerwca 2010. [dostęp 2010-06-10].
  19. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ESRB). nbp.pl. [dostęp 2020-04-19].
  20. Handel głową Rostowskiego. wprost.pl, 14 czerwca 2014. [dostęp 2014-06-26].
  21. Poczet prezesów Narodowego Banku Polskiego od 1945 r.. nbp.pl. [dostęp 2023-01-06].
  22. Marek Belka w funduszu nieruchomościowym inwestującym m.in. w Warszawie. wyborcza.biz, 11 sierpnia 2016. [dostęp 2016-08-15].
  23. „Koalicja europejska dla Polski”. Apel byłych premierów i szefów dyplomacji. tvn24.pl, 1 lutego 2019. [dostęp 2019-10-21].
  24. a b c Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2019-05-27].
  25. Our president & bureau. socialistsanddemocrats.eu. [dostęp 2020-08-23]. (ang.).
  26. Profil na stronie Parlamentu Europejskiego. [dostęp 2019-07-20].
  27. Wiosna i SLD stworzyły w PE wspólną delegację; L. Miller: Nie jestem jej częścią. gazetaprawna.pl, 12 stycznia 2021. [dostęp 2021-01-21].
  28. Jakub Szczepański: Leszek Miller dla Interii: Włodzimierz Czarzasty wstydzi się SLD. tvn24.pl, 10 marca 2021. [dostęp 2021-03-12].
  29. a b Serwis PKW – Wybory 2024. [dostęp 2024-06-10].
  30. Apdovanotų asmenų duomenų bazė. grybauskaite.is.lt. [dostęp 2011-03-28]. (lit.).
  31. Cetăţeni străini (Dekret 488/2013). presidency.ro. [dostęp 2014-02-06]. (rum.).
  32. Persoane Decorate. canord.presidency.ro. [dostęp 2024-03-07]. (rum.).
  33. Hoher Orden der Republik Österreich für Polens Notenbank-Gouverneur a. D. Marek Belka. oenb.at, 14 września 2016. [dostęp 2022-06-23]. (niem.).
  34. Uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych z okazji Dnia Służby Zagranicznej. msz.gov.pl, 17 listopada 2010. [dostęp 2010-11-17].
  35. Belka doktorem h.c. Uniwersytetu Ekonomicznego. wprost.pl, 28 września 2011. [dostęp 2021-07-10].
  36. Laureaci z poprzednich edycji. polishmarket.com.pl. [dostęp 2015-12-04].
  37. Belka z wyróżnieniem. parkiet.com, 18 października 2013. [dostęp 2013-10-18].
  38. Nagrody Lewiatana. konfederacjalewiatan.pl. [dostęp 2022-01-10].
  39. Marcel Zatoński: Belka junior i Kobosko mają wspólny interes. pb.pl, 21 maja 2013. [dostęp 2019-10-27].
  40. Jacek Frączyk: Córka Marka Belki wprowadziła spółkę na giełdę. 110 proc. przebicia. money.pl, 12 lipca 2017. [dostęp 2019-10-27].
  41. Mateusz Ratajczak: „Wylało się wiadro hejtu”. Maria Belka tłumaczy się z pomysłu na własną kryptowalutę. money.pl, 22 stycznia 2018. [dostęp 2019-10-27].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]