Margaret Mead

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Margaret Mead
Ilustracja
Mead (1948)
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1901
Filadelfia

Data i miejsce śmierci

15 listopada 1978
Nowy Jork

Zawód, zajęcie

antropolożka kulturowa

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Margaret Mead (ur. 16 grudnia 1901 w Filadelfii, zm. 15 listopada 1978 w Nowym Jorku) – amerykańska antropolożka kulturowa. Badała ludy Oceanii i wyróżniła trzy typy kultury: postfiguratywną, kofiguratywną i prefiguratywną.

Autorka książki Dojrzewanie na Samoa. Opis wolnej miłości ludów pierwotnych, który w niej zawarła, przyczynił się do rewolucji seksualnej lat 60. XX wieku.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Margaret Mead miała dwie młodsze siostry i brata: Elizabeth Mead (1909–1983) była artystką i nauczycielką, która była żoną Williama Steiga, ilustratora i rysownika komiksów, natomiast Priscilla Ann "Pam" Mead (1911–1959) była absolwentką University of Chicago i pierwszą żoną autora Leo Rostena. Brat Richard został profesorem.

Jej matką była Emily Fogg nauczycielka i działaczka społeczna, a ojcem Edward Sherwood Mead profesor na uniwersytecie w Pensylwanii.

Trzykrotnie wychodziła za mąż: pierwszym był Luther Cressman w latach 1923–1928, Amerykanin, studiował teologię, a później zajmował się antropologią, drugi mąż w latach 1928–1935, Reo Fortune, Nowozelandczyk, był absolwentem University of Cambridge

Trzecie i trwające najdłużej małżeństwo w latach 1936–1950, Mead zawarła z antropologiem Gregorym Batesonem. Ich córka, Mary Catherine Bateson(inne języki) (1939–2021), również została antropolożką.

Mead miała również wyjątkowo bliskie stosunki z Ruth Benedict, jedną z jej wykładowczyń. W swoim pamiętniku Mary Catherine Bateson zaznacza, że związek pomiędzy Benedict i Mead był częściowo intymny[1].

Mead nigdy nie mówiła otwarcie o swoim biseksualizmie, jednak można tak wnioskować na podstawie szczegółów jej związku z Benedict. Stwierdziła też ona, że orientacja seksualna danej osoby może rozwijać się przez całe życie[2].

W ostatnich latach życia współpracowała z antropolożką Rhodą Métraux(inne języki). Z listów, które do siebie pisały, opublikowanych w 2006 roku za zgodą córki Mead jasno wynika, że łączył je romantyczny związek[3].

Edukacja i kariera[edytuj | edytuj kod]

Mead (ok. 1950)

Mead uzyskała tytuł licencjata w Barnard College w 1923, a następnie rozpoczęła studia pod kierunkiem profesora Franza Boasa i Ruth Benedict na Uniwersytecie Columbia, uzyskując tytuł magistra w 1924.

W 1925 wyruszyła do prowadzenia prac terenowych na Samoa. W 1926 dołączyła do Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku jako asystentka kustosza zbiorów etnologicznych. Doktoryzowała się na Uniwersytecie Columbia w 1929 roku.

Mead badała ludy Oceanii. Do 1939 roku odbyła pięć wypraw terenowych. Pierwsza badania miały miejsce na wyspie Tau (archipelag Samoa, 1925–1926), drugie na wyspie Manus (północno-wschodnie wybrzeże Nowej Gwinei, 1928–1929), następnie badała Omahów (1930) i nowogwinejskie plemiona (1931–1933), a na koniec mieszkańców Bali (1936–1938). W trakcie badań doszła do wniosku, że za zachowania człowieka odpowiedzialne są warunki środowiskowe, a nie genetyka. Jest autorką licznych publikacji, w tym najbardziej znanej (i kontrowersyjnej) pracy Dojrzewanie na Samoa (wyd. polskie 1986), w której opisała idylliczne życie preindustrialnej społeczności.

Podczas II wojny światowej, Mead była sekretarzem wykonawczym komisji ds. nawyków żywieniowych przy Krajowej Radzie Naukowej. W latach 1946–1969 pełniła funkcję kustosza etnologii w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej. W 1948 roku została członkinią Amerykańskiej Akademii Sztuki i Nauki. Uczyła w The New School w Nowym Jorku oraz w Bernard College na Uniwersytecie Columbia, gdzie w latach 1954–1978 pełniła funkcję adiunkta. W latach 1968–1970 była profesorem antropologii oraz przewodniczącą Wydziału Nauk Społecznych w Lincoln Center na Uniwersytecie Fordham, gdzie założyła wydział antropologii. W 1960 roku pełniła funkcję prezesa Amerykańskiego Towarzystwa Antropologii, zajmowała także różne stanowiska w Amerykańskim Stowarzyszeniu Postępu Nauki, na przykład w 1976 roku była jego prezesem, a w 1976 roku przewodniczącą komitetu wykonawczego rady dyrektorów. Była rozpoznawalną postacią w środowisku akademickim. Podążając za przykładem Ruth Benedict, Mead w swoich badaniach skoncentrowała się na zjawiskach związanych z wychowaniem dzieci, kształtowaniem się osobowości oraz relacjami tych zjawisk z kulturą. W późniejszym okresie życia, Mead była mentorem wielu młodych antropologów i socjologów, w tym Jean Houston.

Mead (1972)

Mead zmarła na raka trzustki 15 listopada 1978 roku.

Znana była z odważnych wypowiedzi na temat praw kobiet i moralności seksualnej.

Popularnym aforyzmem jej autorstwa była wypowiedź:

Nigdy nie wątp, że mała grupa myślących i oddanych obywateli może zmienić świat. W rzeczywistości tak zawsze się działo.

Praca[edytuj | edytuj kod]

W przedmowie Dojrzewania na Samoa (Coming of Age Samoa), Franz Boas, napisał doniośle:

Uprzejmość, skromność, dobre maniery, zgodność z określonymi normami etycznymi są uniwersalne, ale to co stanowi uprzejmość, skromność, bardzo dobre maniery i precyzyjne standardy etyczne nie są uniwersalne. Dobrze jest wiedzieć, że normy różnią się w najbardziej nieoczekiwany sposób[4].

Mead na New York Academy of Sciences (1968)

Ustalenia Mead sugerowały, że społeczność ignoruje zarówno chłopców, jak i dziewczęta, dopóki nie osiągną wieku około 15–16 lat. Wcześniej, dzieci nie mają pozycji społecznej w społeczności. Mead stwierdziła również, że małżeństwo jest uważane za procedurę społeczną i gospodarczą, w której brane są pod uwagę bogactwo, pozycja i umiejętność współpracy męża z żoną.

W 1983 roku, pięć lat po śmierci Mead, nowozelandzki antropolog Derek Freeman, opublikował książkę Margaret Mead and Samoa: The Making and Unmaking of an Anthropological Myth, w której zakwestionował główne wnioski Mead o seksualności Samoa w społeczeństwie[5]. Wskazywał, że społecznością samoańską wcale nie kieruje większa swoboda obyczajów niż innymi społecznościami prymitywnymi, a dane zebrane przez Mead były raczej fantazjami informujących ją miejscowych dziewcząt i nie spełniały kryteriów naukowości[6]. Krytyka wywołała kontrowersje. Grupa badaczy[7] starała się wykazać, że jest ona oparta na wątpliwej metodyce i na gotowych tezach. Niezależnie od tego, jej opis wolnej miłości ludów pierwotnych przyczynił się do rewolucji seksualnej lat 60. XX wieku.

W 1999 Freeman opublikował kolejną książkę The Fateful Hoaxing of Margaret Mead: A Historical Analysis of Her Samoan Research włączając w to wcześniej niedostępny materiał. Od tego momentu większość antropologów bardzo krytycznie podchodziło do argumentów Freemana. Częsta krytyka była spowodowana tym, że Freeman źle interpretował badania i wywiady Mead[8].

Spuścizna[edytuj | edytuj kod]

19 stycznia 1979 roku prezydent Jimmy Carter ogłosił, że przyznaje Mead pośmiertnie Medal Wolności. Andrew Young, amerykański ambasador przy ONZ, wręczył nagrodę córce Mead w specjalnym programie, sponsorowanym przez American Museum of Natural History, gdzie spędziła wiele lat swojej kariery. Cytat z mowy wygłoszonej na jej cześć[9]:

Margaret Mead była zarówno uczennicą cywilizacji, jak i jej wzorem. Milionom odbiorców przedstawiła kluczowe zrozumienie antropologii kulturowej: wyraziła, że zróżnicowane wzorce kulturowe wyraża się podstawową jednostką ludzką. Opanowała tę dyscyplinę, ale także przekroczyła ją. Dzielna, niezależna, mówiąca zrozumiale, nieustraszona, pozostaje wzorem dla młodych i nauczycieli, od których wszystkiego można się uczyć.

Teledysk do „If Everyone Cared” zespołu Nickelback kończy się jej cytatem: „Nigdy nie wątp, że mała grupa myślących i oddanych obywateli może zmienić świat. W rzeczywistości tak zawsze się działo”.

Ponadto, istnieje kilka szkół nazwanych imieniem Margaret Mead w Stanach Zjednoczonych: Gimnazjum w Elk Grove Village (Illinois), szkoły podstawowe w Sammamish (Waszyngton) i w Sheepshead Bay (Brooklyn, Nowy Jork).

Główne koncepcje[edytuj | edytuj kod]

Wzory kultury[edytuj | edytuj kod]

Margaret Mead wyróżniła 3 typy kultury:

  • postfiguratywna – wzory kulturowe przekazują ludzie starsi, są przewodnikami, pośrednikami między przeszłością a czasami obecnymi. Społeczność opiera się na tradycji, a zachowanie niezgodne z tradycją może skutkować wykluczeniem z danej grupy.
  • kofiguratywna – ukierunkowana na teraźniejszość, wzory kulturowe są przekazywane przez pokolenie średnie, zaczynają dominować rówieśnicy, a pokolenie starszych jest marginalizowane.
  • prefiguratywna – skutek szybkich zmian i wielokulturowości. Starsze pokolenie nie nadąża za zmianami, w związku z czym dawne wzorce kulturowe już się nie sprawdzają i zaczyna dominować pokolenie młodych.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Jako jedyna autorka[edytuj | edytuj kod]

  • Dojrzewanie na Samoa (Coming of Age in Samoa, 1928[10]), wyd. pol. w: Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa; Dorastanie na Nowej Gwinei. 3, Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
  • Dorastanie na Nowej Gwinei (Growing Up In New Guinea, 1930[11]), wyd. pol. w: Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa; Dorastanie na Nowej Gwinei. 3, Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
  • The Changing Culture of an Indian Tribe (1932).
  • Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych (Sex and Temperament in Three Primitive Societies, 1935), wyd. pol. w: Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa; Dorastanie na Nowej Gwinei. 3, Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
  • And Keep Your Powder Dry: An Anthropologist Looks at America (1942).
  • Mężczyźni i kobiety (Male and Female, 1949)[12] wyd. pol. Wydawnictwo: Vis-a-vis / Etiuda, 2013.
  • New Lives for Old: Cultural Transformation in Manus, 1928–1953 (1956).
  • People and Places (1959; książka dla młodych czytelników).
  • Continuities in Cultural Evolution (1964).
  • Kultura i tożsamość: studium dystansu międzypokoleniowego (Culture and Commitment, 1970) wyd. pol. PWN, 1978.
  • The Mountain Arapesh: Stream of events in Alitoa (1971).
  • Blackberry Winter: My Earlier Years (1972; autobiografia)[13].

Jako redaktorka i współautorka[edytuj | edytuj kod]

  • Cultural Patterns and Technical Change, editor (1953).
  • Primitive Heritage: An Anthropological Anthology, edited with Nicholas Calas (1953).
  • An Anthropologist at Work, editor (1959, reprinted 1966; a volume of Ruth Benedict’s writings).
  • The Study of Culture at a Distance, edited with Rhoda Metraux, 1953.
  • Themes in French Culture, with Rhoda Metraux, 1954.
  • The Wagon and the Star: A Study of American Community Initiative co-authored with Muriel Whitbeck Brown, 1966.
  • A Rap on Race, with James Baldwin, 1971.
  • A Way of Seeing, with Rhoda Metraux, 1975.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Bateson 1984: 117–118; Lapsley 1999.
  2. ↑ Caffey and Francis 2006.
  3. ↑ Margaret Mead w bazie Notable Names Database (ang.).
  4. ↑ Franz Boas, Wstęp w Margaret Mead, Dorastanie w Samoa.
  5. ↑ John Shaw, Derek Freeman, Who Challenged Margaret Mead on Samoa, „The New York Times”, źródło 2014-01-18.
  6. ↑ Wojciech Kruszelnicki. Cała prawda o „Dojrzewaniu na Samoa”. O kontrowersji Margaret Mead – Derek Freeman. „Tematy z Szewskiej”. 6, s. 147–150, 2011. ISSN 1898-3901. [dostęp 2020-11-20]. (pol.). 
  7. ↑ (zob. George Appell, 1984 Freeman’s Refutation of Mead’s Coming of Age in Samoa: The Implications for Anthropological Inquiry Eastern Anthropology 37: 183–214, Ivan Brady, 1991 The Samoa Reader: Last Word or Lost Horizon? Current Anthropology 32: 263–282, Richard Feinberg 1988 Margaret Mead and Samoa: Coming of Age in Fact and Fiction American Anthropologist 90: 656–663, Eleanor Leacock 1988 Anthropologists in Search of a Culture: Margaret Mead, Derek Freeman and All the Rest of Us in Central Issues in Anthropology 8(1): 3–20, Robert Levy 1984 Mead, Freeman, and Samoa: The Problem of Seeing Things as They Are Ethos 12: 85–92, Mac Marshall 1993 The Wizard from Oz Meets the Wicked Witch of the East: Freeman, Mead, and Ethnographic Authority in American Ethnologist 20 (3): 604–617, Bonnie Nardi 1984 The Height of Her Powers: Margaret Mead’s Samoa Feminist Studies 10: 323–337, Allan Patience and Josephy Smith 1987 Derek Freeman in Samoa: The Making and Unmaking of a Biobehavioral Myth American Anthropologist 88: 157–162, David B. Paxman 1988 Freeman, Mead, and the Eighteenth-Century Controversy over Polynesian Society Pacific Studies 1 (3): 1–19, Nancy Scheper-Hughes 1984 The Margaret Mead Controversy: Culture, Biology, and Anthropological Inquiry in Human Organization 43 (1): 85–93, Paul Shankman 1996 The History of Samoan Sexual Conduct and the Mead-Freeman Controversy in American Anthropologist 98 (3): 555–567, R.E. Young and S. Juan 1985 Freeman’s Margaret Mead Myth: The Ideological Virginity of Anthropologists Australian and New Zealand Journal of Sociology 21: 64–81).
  8. ↑ Paul Shankman, The Trashing of Margaret Mead: Anatomy of an Anthropological Controversy, University of Wisconsin Press, 2009, s. 47–71.
  9. ↑ Jimmy Carter: Presidential Medal of Freedom Announcement of Award to Margaret Mead. The American Presidency Project. 19 stycznia 1979, źródło 2014-01-18.
  10. ↑ Pipher, Margaret Mead; with an introduction by Mary (2004). Coming of age in Samoa: a psychological study of primitive youth for western civilisation (1st Perennial Classics ed., [9. Dr.]. ed.). New York: Perennial Classics. ISBN 978-0-688-05033-7.
  11. ↑ Mead, Margaret (2001). Growing up in New Guinea: a comparative study of primitive education (1st Perennial Classics ed.). New York: HarperCollins. ISBN 978-0-688-17811-6.
  12. ↑ Mead, Margaret (2001). Male and female (1st Perennial ed. ed.). New York: Perennial. ISBN 978-0-06-093496-5.
  13. ↑ Lutkehaus, Margaret Mead; with a new introduction by Nancy (1995). Blackberry winter: my earlier years. New York: Kodansha International. ISBN 978-1-56836-069-0.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Gregory Acciaioli, ed. (1983). Fact and Context in Etnography: The Samoa Controversy (special edition). Canberra Anthropology 6 (1): 1–97. ISSN 0314-9099.
  • Alden Whitman, Margaret Mead Is Dead of Cancer at 76, nytimes.com, 16 listopada 1978 [dostęp 2013-11-14] (ang.).
  • George Appell (1984). Freeman’s Refutation of Mead’s Coming of Age in Samoa: The Implications for Anthropological Inquiry. Eastern Anthropology 37: 183–214.
  • Ivan Brady (1991). The Samoa Reader: Last Word or Lost Horizon? (PDF). Current Anthropology 32 (4): 263–282. JSTOR 2743829
  • Richard Feinberg (1988). Margaret Mead and Samoa: Coming of Age in Fact and Fiction. American Anthropologist 90: 656–663. doi:10.1525/aa.1988.90.3.02a00080.
  • Leonora Foerstel, Angela Gilliam, eds. (1992). Confronting the Margaret Mead Legacy: Scholarship, Empire and the South Pacific. Philadelphia: Temple University Press.
  • Derek Freeman (1983). Margaret Mead and Samoa, Cambridge, Londyn: Harvard University Press. ISBN 0-674-54830-2.
  • Magdalena Mazurek, Margaret Mead (1901–1978), Encyklopedia Epistema, Wiedza I Edukacja: Świat wirtualnej nauki, 01.10.2009, źródło 2014-01-30
  • Paul Shankman (1996). The History of Samoan Sexual Conduct and the Mead-Freeman Controversy. American Anthropologist 98 (3): 555–567. doi:10.1525/aa.1996.98.3.02a00090.
  • Elizabeth Stassinos (2009). An Early Case of Personality: Ruth Benedict’s Autobiographical Fragment and the Case of the Biblical „Boaz”. Histories of Anthropology Annual 5: 28–51.doi:10.1353/haa.0.0063. ISSN 1557-637X.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Margaret_Mead&oldid=70308745”