Maria Anto
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
Maria Anto, z domu Maria Czarnecka (Antoszkiewicz, Cieślak) (ur. 15 grudnia 1936 lub 1937[1] w Warszawie, zm. 10 kwietnia 2007 tamże) – polska malarka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Córka Tadeusza Czarneckiego i Józefiny Nelly Egiersdorff, jednej z pierwszych studentek Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego (w latach 1918–1922). Według biogramów Muzeum Powstania Warszawskiego, jej ojciec Tadeusz Czarnecki (ps. Uszycki) oraz inni bliscy krewni brali udział w powstaniu warszawskim[2]. Jest matką Krystyny Antoszkiewicz, Zuzanny Janin, Edwarda Antoszkiewicza i Stanisława Cieślaka.
Ukończyła studia (w latach 1954–1960[1]) na Wydziale Malarstwa na ASP w Warszawie w 1960 roku[1]. Brała udział m.in. w Biennale w São Paulo w 1963 roku, oraz w ponad 70 wystawach indywidualnych i wielu wystawach zbiorowych w kraju i zagranicą. Laureatka wielu nagród i wyróżnień za swoją twórczość i poszczególne dzieła. Jej obrazy znajdują się w krajowych i światowych kolekcjach, m.in. Muzeum Narodowym w Warszawie, w Galerii Zachęta w Warszawie czy Muzeum Karlsruhe, Muzeum Sztuki Współczesnej w Sztokholmie oraz kolekcjach prywatnych[3][4].
Według opracowania Michała Jachuły, kuratora retrospektywy artystki, oraz relacji jej córki[5], Maria Anto tworzyła silnie emocjonalne dzieła na granicy surrealizmu, malarstwa fantastycznego i prymitywnego. W latach 70. związana była z galerią Cortina w Mediolanie. Przyjaźniła się z Dino Buzzatim, Maxem Ernstem i Michałem Walickim, który napisał esej do jej katalogu wystawy indywidualnej w Galerii Zachęta w 1966. Jachuła i Janin podają, że była porównywana przez krytyków do Fridy Kahlo, Yves’a Tanguy, Maxa Ernsta, Giorgia de Chirico i Henriego Rousseau, „stworzyła jednak całkowicie własny, indywidualny i niepowtarzalny styl”. W jej obrazach mają wyrażać się – „przełamane magiczną wyobraźnią i erudycją” – lęki i traumy wyniesione z doświadczeń dzieciństwa w okupowanej Warszawie, śmierci najbliższych oraz ocalenia z transportu do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu [4][3][6].
Artystka byłą organizatorką życia artystycznego w czasie stanu wojennego w Polsce. W jej domu i pracowni, w czasie bojkotu oficjalnych instytucji w czasie i po stanie wojennym (1982–1986), odbywały się wystawy i spotkania nieoficjalnego obiegu, organizowała pokazy, współtworzyła Solidarność Artystów równocześnie kontynuując swoją twórczość[6].
Mieszkała w Warszawie na Żoliborzu [7]. Zmarła 10 kwietnia 2007, pochowana została na Powązkach w rodzinnym grobie Czarneckich (kwatera 57-1-26)[8].
Na przełomie 2017 i 2018 roku w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie odbyła się pośmiertna wystawa retrospektywna prac artystki[9].
Nagroda Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven[edytuj | edytuj kod]
W 2018 Zuzanna Janin z ramienia Fundacji Miejsce Sztuki powołała Nagrodę Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Fraytag-Loringhoven w dziedzinie sztuki wizualnej w 3 kategoriach:
- nagroda dla młodej artystki
- nagroda za dorobek i postawę artystyczną dla artystki polskiej
- nagroda za dorobek i postawę artystyczną dla artystki zagranicznej.
W pierwszych latach edycji nagroda będzie przeznaczona wyłącznie dla kobiet artystek. W roku 2018 nagrodę otrzymały: Adelina Cimochowicz, Katarzyna Górna i Carolee Schneemann. Uroczyste rozdanie nagrody odbyło się 15 grudnia 2018 w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w symbolicznym dniu urodzin Marii Anto i rocznicy śmierci Elsy von Freytag-Loringhoven[10]. W roku 2019 nagrodę otrzymały: Katarzyna Kukuła, Teresa Gierzyńska i Phyllida Barlow. Uroczyste rozdanie nagrody odbyło się 15 grudnia 2019 w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 18.
- ↑ Powstańcze biogramy: Tadeusz Maria Czarnecki [online], Muzeum Powstania Warszawskiego.
- ↑ a b Maria Anto, Warszawa, Zmarła 10.04.2007 - wspomnienia [online], wspomnienia.wyborcza.pl [dostęp 2019-03-07].
- ↑ a b Michał Jachuła, Maria Anto. Malarka [online], Przedruk z książki „Maria Anto. Malarka” towarzyszącej wystawie retrospektywnej w Zachęcie, SZUM, 1 grudnia 2017 [dostęp 2019-03-07] (pol.).
- ↑ Huncwot.com, Wypowiedzieć traumę - Kwartalnik Przekrój [online], przekroj.pl [dostęp 2019-10-18] (pol.).
- ↑ a b Otwarty dom – pracownia Marii Anto Spotkanie z Zuzanną Janin. artmuseum.pl. [dostęp 2018-02-08].
- ↑ Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 19.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: CZARNECCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-29].
- ↑ 07.11.2017 – 04.02.2018 Maria Anto. zacheta.art.pl. [dostęp 2018-02-08].
- ↑ Gala pierwszej edycji nagrody im. MARII ANTO i ELSY VON FREYTAG [online], Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 13 grudnia 2018 [dostęp 2019-03-07].
- ↑ Nagroda Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven - Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie [online], artmuseum.pl [dostęp 2020-01-22] (pol.).