Marian Kowalewski (1895–1940)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marian Kowalewski
major lekarz major lekarz
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1895
Subocz

Data i miejsce śmierci

1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

przed 1918–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

108 szpital polowy,
5 Batalion Sanitarny,
75 pułk piechoty,
69 pułk piechoty

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie)

Marian Kowalewski (ur. 15 maja 1895 w Suboczy na Litwie, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – major lekarz Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Niepodległości[1], ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Kazimierza i Konstancji z Załęskich. Absolwent Wydziału Medycznego Uniwersytetu Warszawskiego[2] (1923)[3]. Członek POW w Kijowie[1]. Uczestnik wojny 1920 jako lekarz 108 szpitala polowego w 12 pułku artylerii polowej.

W okresie międzywojennym pozostał w wojsku. W 1923 jako oficer nadetatowy V Batalionu Sanitarnego w stopniu kapitana lekarza (starszeństwo z dniem 1 czerwca 1919 i 13 lokatą w korpusie oficerów sanitarnych zawodowych – lekarzy) służył w 75 pułku piechoty jako starszy lekarz pułku[4]. W 1923 awansował do stopnia majora lekarza (starszeństwo z dniem 1 lipca 1923)[5]. Naczelny lekarz 69 pułku piechoty[1]. W latach 1925–1928 w 3 Szpitalu Okręgowym[1][6]. W 1930 w stopniu majora przeniesiony w stan spoczynku i przydzielony do kadry zapasowej 3 Szpitala Okręgowego. Podlegał pod P.K.U. Grodno[7]. Pracował w szpitalu ss. elżbietanek w Warszawie[1].

W sierpniu 1939 został zmobilizowany. W kampanii wrześniowej wzięty do niewoli radzieckiej. Początkowo był jeńcem obozu kozielszczańskiego (stan na 29 września 1939). 2 listopada 1939 wysłany do obozu w Kozielsku, dokąd dotarł 4 listopada 1939. Według stanu na grudzień 1939 był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[2] – lista wywózkowa 017/3, poz. 40, nr akt 3446 z kwietnia 1940[8]. Został zamordowany między 9 a 11 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[2]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 5.05.1943. Przy szczątkach znaleziono zaświadczenie z datą 29.09.1939 Kozielsk (w spisie AM błędnie wpisano Kozielsk, lista PCK podaje prawidłową nazwę na zaświadczeniu Kozielszczyna), świadectwo szczepień obozowych nr 2930, rzeźbioną cygarniczkę z napisem „Kozielsk”[9][3]. Figuruje na liście AM-193/194–1027 i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem: GARF-31-01027. W spisie PCK zapisano błędnie nazwisko jako Kowalwski[3]. Nazwisko Kowalewskiego znajduje się na liście ofiar (pod nr 0954) opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 114 i w Nowym Kurierze Warszawskim nr 119 oraz w Nowinach pod nr 1027[10] z 1943. Krewni do 1958 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie. W Archiwum Robla (pakiet 04040–05) znajdują się dwa notatniki znalezione przy szczątkach mjr. Stanisława Czarlińskiego, w jednym z nich w spisie nazwisk „41 dziesiątek (11 oficerów, wśród których 9 to lekarze)” figuruje nazwisko Kowalewskiego.

Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu (Nr tabliczki epitafijnej: 1738)[11].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Żonaty z Leokadią z Kuroniów[1].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień podpułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976)
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000, s. 294.
  2. a b c УБИТЫ В КАТЫНИ, Moskwa 2015, s. 390.
  3. a b c Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online], lublin.ap.gov.pl [dostęp 2018-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
  4. Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1923, s. 347, 1201.
  5. Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1924, s. 1043, 1082.
  6. Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1928, s. 712.
  7. Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa: MSWojsk., 1934, s. 376, 755.
  8. Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, Warszawa 1991, s. 637.
  9. Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 192, 193.
  10. „Nowiny : gazeta ścienna dla polskiej wsi.” (nr 62), 1943.
  11. Lekarze pochowani na cmentarzu w Katyniu [online], www.oil.org.pl [dostęp 2018-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-06].
  12. M.P. z 1934 r. nr 23, poz. 35 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - zamiast uprzednio nadanego Medalu Niepodległości (M.P. z 1933 r. nr 102, poz. 123).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
  • Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.