Marian Mokwa

Marian Mokwa
	; Fotografia z 1935
Data i miejsce urodzenia	9 kwietnia 1889 ; Malary
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 1987 ; Sopot
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Mokwa (ur. 9 kwietnia 1889 w Malarach, zm. 15 czerwca 1987 w Sopocie)^[1] – polski malarz, podróżnik i działacz społeczny.

Życiorys

Urodził się w Malarach, miejscowości leżącej obecnie w granicach Borska (gmina Karsin, pow. kościerski), w zamożnej chłopskiej rodzinie Franciszka i Pauliny z Kuczkowskich. Miał trzech braci i dwie siostry. Kształcił się w Collegium Marianum w Pelplinie (1901–1903) i gimnazjum starogardzkim (1903–1906). Podczas nauki w Starogardzie działał w tajnej organizacji filomackiej. W roku 1906 wstąpił na Akademię Sztuk Pięknych w Norymberdze(inne języki), następnie po jednym semestrze przeniósł się do Akademii Monachijskiej, a po roku do Berlina, gdzie w latach 1908–1909 uczęszczał do pracowni W. Schtivera i A. Vogla(inne języki). W tym okresie malował głównie akwarele. W okresie międzywojennym był jednym z członków jury przyznającego Bursztynowe drzewo, kaszubską nagrodę za zasługi wobec kultury. W latach 1925–1927 wydawał pismo artystyczno-informacyjne „Fale”. Było to jedyne pismo wydawane w międzywojniu w Sopocie w języku polskim^[2].

Od 1918 roku, z wyjątkiem okresu II wojny światowej, był mieszkańcem Sopotu. W roku 1979 został Honorowym Obywatelem Sopotu.

11 lipca 1922 w kościele Najświętszej Maryi Panny Gwiazdy Morza w Sopocie ożenił się ze Stefanią Łukowicz^[3]. Mieli czwórkę dzieci: Edwina, Jana, Marię i Stefanię^[2].

Zmarł w Sopocie, pochowany na cmentarzu katolickim (kwatera C1-20-3)^[4].

Twórczość

Należy do najpopularniejszych artystów na Wybrzeżu. Tworzył przez ponad 80 lat, malując w tym czasie ok. 9 tysięcy obrazów olejnych i akwareli oraz tysiące rysunków. Jego nazwisko kojarzy się nieodzownie z marynistyką, choć w jego dorobku znalazły się pejzaże orientalne, kaszubskie i tatrzańskie, weduty, kwiaty, portrety i batalistyka.

Był inicjatorem powstania narodowej Galerii Morskiej w Gdyni. Swoją ideę zrealizował w 1934 roku^[1], budując dla niej gmach przy ul. 3 Maja 28. Tu znalazło się miejsce dla kilkudziesięciu obrazów polskich marynistów, w tym dla dorobku Mariana Mokwy (m.in. 44 płótna w cyklu historycznym „Apoteoza Polski Morskiej”). W intencji twórcy galeria miała się stać centrum sztuki: salą koncertową, teatralną, a także kinową. Taką rolę w istocie pełniła przez pięć lat, promieniując sławą na cały kraj. Niemcy w 1939 roku spalili wszystkie obrazy wiszące w galerii. Po wojnie komunistyczne władze uznały Mariana Mokwę za kapitalistę i odebrały mu galerię, którą zdążył wyremontować i przygotować do nowych wystaw. Budynek przeszedł na własność państwa.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971)^[5]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[6]
Medal 15-lecia Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (1974)^[7]

Nagrody

Nagroda III stopnia na I Salonie Jesiennym Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk (1962)^[8]
Srebrna Plakieta - nagroda Sopockiej Muzy (1975)^[2]
Nagroda Wojewody Gdańskiego w dziedzinie kultury (1975)^[9]

Upamiętnienie

Jest patronem XIX Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku(inne języki)^[3].

Jego imię nosi jedna z ulic w dolnym Sopocie. Przed willą Adelajda znajduje się pamiątkowa tablica poświęcona jego pamięci^[2].

Linki zewnętrzne

Galeria na artyzm.pl

Przypisy

↑ ^a ^b Mokwa Marian, [w:] TadeuszT. Bolduan TadeuszT., Nowy bedeker kaszubski, Gdańsk: „Polnord–Oskar”, 2002, s. 293–295, ISBN 978-83-86181-84-1 [dostęp 2025-01-22] .
↑ ^a ^b ^c ^d Z okopów na plaże. Historia Mariana Mokwy, mistrza morskiej fali [online], trojmiasto.pl, 23 maja 2015 [dostęp 2025-09-26] .
↑ ^a ^b Patron i hymn szkoły. lo19.edu.gdansk.pl. [dostęp 2025-02-03].
↑ Cmentarz parafialny Gwiazda Morza w Sopocie [online], sopotparafialny.grobonet.com [dostęp 2025-09-26] .
↑ Nagrody i odznaczenia za działalność w dziedzinie kultury (1970–1972). „Rocznik Kulturalny Ziemi Gdańskiej”. Nr 6, s. 184, 1973. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie. [dostęp 2025-09-26].
↑ M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411 - Uchwała Rady Państwa z dnia 25 marca 1955 r. nr 0/431 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Irena Chruścińska, Kazimierz Chruściński. Kronika życia kulturalnego Wybrzeża Gdańskiego 1973–1974. Teatr i życie teatralne. „Rocznik Kulturalny Ziemi Gdańskiej”. Nr 7, s. 104, 1975. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie. [dostęp 2025-10-07].
↑ Kronika wydarzeń kulturalnych. Plastyka. 1962 rok. „Gdański Rocznik Kulturalny”. Nr 2, s. 209, 1965. Gdynia: Wydawnictwo Morskie. [dostęp 2025-10-01].
↑ Kronika życia kulturalnego Wybrzeża Gdańskiego 1975–1980. Różne wydarzenia i imprezy. „Gdański Rocznik Kulturalny”. Nr 8, s. 336, 1985. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki. [dostęp 2025-10-22].

[:0-1] Mokwa Marian, [w:] TadeuszT. Bolduan TadeuszT., Nowy bedeker kaszubski, Gdańsk: „Polnord–Oskar”, 2002, s. 293–295, ISBN 978-83-86181-84-1 [dostęp 2025-01-22] .

[:1-2] Z okopów na plaże. Historia Mariana Mokwy, mistrza morskiej fali [online], trojmiasto.pl, 23 maja 2015 [dostęp 2025-09-26] .

[:2-3] Patron i hymn szkoły. lo19.edu.gdansk.pl. [dostęp 2025-02-03].

[4] Cmentarz parafialny Gwiazda Morza w Sopocie [online], sopotparafialny.grobonet.com [dostęp 2025-09-26] .

[5] Nagrody i odznaczenia za działalność w dziedzinie kultury (1970–1972). „Rocznik Kulturalny Ziemi Gdańskiej”. Nr 6, s. 184, 1973. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie. [dostęp 2025-09-26].

[6] M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411 - Uchwała Rady Państwa z dnia 25 marca 1955 r. nr 0/431 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[7] Irena Chruścińska, Kazimierz Chruściński. Kronika życia kulturalnego Wybrzeża Gdańskiego 1973–1974. Teatr i życie teatralne. „Rocznik Kulturalny Ziemi Gdańskiej”. Nr 7, s. 104, 1975. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie. [dostęp 2025-10-07].

[8] Kronika wydarzeń kulturalnych. Plastyka. 1962 rok. „Gdański Rocznik Kulturalny”. Nr 2, s. 209, 1965. Gdynia: Wydawnictwo Morskie. [dostęp 2025-10-01].

[9] Kronika życia kulturalnego Wybrzeża Gdańskiego 1975–1980. Różne wydarzenia i imprezy. „Gdański Rocznik Kulturalny”. Nr 8, s. 336, 1985. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki. [dostęp 2025-10-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]