Portret Mariany Waldstein, markizy de Santa Cruz
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1797–1800 |
| Medium |
olej na płótnie |
| Wymiary |
142 × 97 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Portret Mariany Waldstein, markizy de Santa Cruz (hiszp. Mariana Waldstein, marquesa de Santa Cruz) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828), znajduje się w kolekcji Luwru[1][2].
Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]
Mariana Waldstein (1763–1808) urodziła się w Wiedniu, pochodziła z austriackiej rodziny arystokratycznej. W wieku 18 lat poślubiła dużo starszego od niej wdowca, markiza de Santa Cruz, i przyjechała do Hiszpanii. Jej mąż zajmował ważne stanowisko na madryckim dworze królewskim, co czyniło go m.in. zwierzchnikiem Goi jako nadwornego malarza. Często podróżowała do Włoch, mieszkała także w Paryżu, gdzie spotykała się z artystami i politykami, m.in. z Napoleonem Bonaparte, kiedy ten był pierwszym konsulem. Była kobietą o silnym charakterze i wyrazistej osobowości. Zakochał się w niej francuski ambasador Ferdinand de Guillemardet, który przed powrotem do ojczyzny zabrał ze sobą kopię portretu namalowanego przez Goyę. Skandalem był jej romans z innym ambasadorem – bratem Napoleona, Lucjanem Bonaparte. Dzięki swoim koneksjom markiza pośredniczyła w tajnych negocjacjach ministra Manuela Godoya z Francją[3]. Była pasjonatką sztuki: malowała obrazy olejne i pastelowe, zwłaszcza miniatury, także rysowała i wykonywała kopie znanych dzieł. Jej nauczycielem był malarz Isidro Carnicero. Została honorową dyrektorką i członkinią Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda[3][4].
Goya namalował portret markizy prawdopodobnie w latach 1797–1798, nie później niż w 1800. Obraz był wcześniej niepoprawnie katalogowany pod tytułem Markiza de las Mercedes. Kopia w posiadaniu Guillemardeta nosiła inskrypcję Goya 1799[3]. Ten obraz niewielkich rozmiarów (52 x 34 cm) i anonimowego autora, dawniej przypisywano Goi. W 1865 Louis Guillemardet przekazał go do Muzeum w Luwrze – znajduje się w tej samej kolekcji co oryginał, a także portret Guillemardeta[5]. Goya sportretował także jej synową Joaquinę Téllez-Girón y Pimentel, przyszłą markizę de Santa Cruz oraz nastoletnią córkę hrabinę de Haro[6].
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
XVIII-wieczni angielscy portreciści – Gainsborough i Reynolds – byli ważnym źródłem inspiracji dla Goi. Interesowało go zwłaszcza przedstawienie postaci na świeżym powietrzu, na tle pejzażu. Przykładem tej inspiracji jest nie tylko portret markizy de Santa Cruz, ale także Portret markizy de Pontejos i Królowa Maria Ludwika w mantyli[7]. Goya przedstawił markizę en pied, w wyprostowanej i lekko obróconej pozie, z twarzą zwróconą do widza. Pozycja z rękami skrzyżowanymi pod biustem nie jest typowa dla portretów kobiecych. Goya przedstawia nowoczesną kobietę, która posiada zdolności pozwalające jej zajmować się sprawami zarezerwowanymi dla mężczyzn[6].
Markiza stoi na tle pochmurnego górskiego krajobrazu, w którym widoczne są drzewa i dom wiejskiej posiadłości. Ma na sobie strój majy[a]: czarną koronkową baskinę z wysokim stanem obszytą u dołu pomponikami, szal okrywający ramiona i mantylę[8]. Spod mantyli i szala widać jedynie rękaw różowej sukni, w kolorze zbliżonym do dużej kokardy na głowie. W lewej ręce trzyma złożony wachlarz. Stroju dopełniają białe czółenka ozdobione złotymi detalami. Pełna wdzięku, nieskrępowana i młodzieńcza twarz markizy jest zaróżowiona, co nadaje jej zdrowy wygląd[7]. Pogodne i kokieteryjne spojrzenie sugeruje przyjazną relację między malarzem a modelką[9].
Wyróżnia się kontrast pomiędzy czernią a różem, harmonijne zestawienie barw często używane przez artystę[7]. Długie pociągnięcia pędzlem, które nie definiują konturów, nadają obrazowi charakter szkicu[9]. Światło skupia się w trzech miejscach: na twarzy, ręce i ozdobie głowy[8]. Płótno użyte do obrazu jest bardziej szorstkie i toporne niż materiały zwykle stosowane przez malarza[10].
Proweniencja[edytuj | edytuj kod]
Obraz należał do rodziny markizów de Santa Cruz. W 1883 został sprzedany w paryskim domu aukcyjnym Hôtel Drouot, następnie miał licznych właścicieli. Kolejno należał do: markiza de Remisa, królowej Izabeli II, kolekcji Groulta i kolekcji Grosniera. W 1976 z kolekcji David-Weill został przekazany do Muzeum w Luwrze[7][11].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Słowo maja w języku hiszpańskim oznaczało młodą kobietę pochodzącą z niższych sfer społecznych, modnie i krzykliwie ubraną ślicznotkę.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Fabienne Gambrelle. Francisco Goya. „Wielcy malarze, ich życie, inspiracje i dzieło”. 77, s. 10, 1998-2005. Warszawa: Eaglemoss Polska. ISSN 1505-9464.
- ↑ Mariana Waldstein (1763 - 1808), neuvième marquise de Santa Cruz. Louvre. [dostęp 2020-03-27]. (hiszp.).
- ↑ a b c Juan J. Luna, Margarita Moreno de las Heras: Goya. 250 aniversario. Madrid: Museo del Prado, 1996, s. 370–371. ISBN 84-87317-48-0.
- ↑ Pedro Jesús Fernández: Quién es quién en la pintura de Goya. Madrid: Celeste Ediciones, 1996, s. 134–135. ISBN 84-8211-063-2.
- ↑ Jeannine Baticle: Goya. ABC S.L., 2004, s. 225–227.
- ↑ a b Nigel Glendinning: Goya. La década de los Caprichos. Retratos 1792–1804. Central Hispano, 1992, s. 127–128. ISBN 84-87181-10-4.
- ↑ a b c d Mariana Waldstein, IX marquesa de Santa Cruz. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-03-27]. (hiszp.).
- ↑ a b Natacha Seseña: Goya y las mujeres. Madrid: Taurus Santillana, 2004, s. 133–135. ISBN 84-306-0507-X.
- ↑ a b Marquesa de Santa Cruz. Artehistoria. [dostęp 2020-03-27]. (hiszp.).
- ↑ Ferrán Aribau, Francesc Ruidera, Lluís Altafuya, Roberto Castillo, Xavier Costaneda: Goya: su tiempo, su vida, su obra. Madrid: LIBSA, 2006, s. 313. ISBN 84-662-1405-4.
- ↑ Manuel Jorge Aragoneses [et al.]: El Arte europeo en la Corte de España durante el sigo XVIII. Madrid: Ministerio de Cultura, 1980, s. 79. ISBN 84-7483-059-1.