Oposek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Marmosa)
Oposek
Marmosa
J.E. Gray, 1821[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – oposek wielkooki (M. robinsoni)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

dydelfokształtne

Rodzina

dydelfowate

Podrodzina

dydelfy

Plemię

Marmosini

Rodzaj

oposek

Typ nomenklatoryczny

Didelphis marina J.E. Gray, 1821 (= Didelphis murina Linnaeus, 1758)

Gatunki

27 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Oposek[18] (Marmosa) – rodzaj ssaków z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące od Meksyku po środkową część Ameryki Południowej[19][20].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 8,3–24 cm, długość ciała 10,1–29,4 cm; masa ciała 10–230 g[21][22].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1821 roku angielski zoolog John Edward Gray na łamach The London Medical Repository[1]. Jako gatunek typowy Gray wyznaczył oposka mysiego (M. murina).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Didelphis: gr. δι- di- „podwójny”, od δυο duo „dwa”; δελφυς delphus „łono, macica”[23]. Gatunek typowy: Didelphis murina Linnaeus, 1758.
  • Sarigua: fr. sarigue, od br. Sarigueya, çarigueia lub çarigueira „opos”[24]. Gatunek typowy: Didelphis murina Linnaeus, 1758.
  • Marmosa: nazwa nadana oposkowi w Brazylii, zgodnie z Sebą, i zaadaptowana w języku francuskim w formie marmose przez Buffona[25].
  • Asagis: gr. negatywny przedrostek α- a- „bez”; σαγις sagis „kieszonka, woreczek”[26]. Gatunek typowy: Didelphis murina Linnaeus, 1758.
  • Notagogus: gr. νωταγωγες nōtagōges „nosić na plecach”[27]. Gatunek typowy: Didelphis murina Linnaeus, 1758.
  • Micoureus (Micureus, Micoures, Micoures, Micoreus): nazwa Micouré oznaczająca w języku guarani oposa[28]. Gatunek typowy: Didelphis cinerea Temminck, 1824 (= Marmosa cinerea paraguayana Tate, 1931).
  • Grymaeomys: gr. γρυμεα grumea „torba, worek”; μυς mus, μυός muos „mysz”[29]. Gatunek typowy: Didelphis murina Linnaeus, 1758.
  • Cuica (Quica): rodzima, rdzenno amerykańska nazwa, pochodząca z połączenia coo „zwierzę” i yeîca lub îca „lepki, gumowaty”[30]. Gatunek typowy: Didelphis murina Linnaeus, 1758.
  • Stegomarmosa: gr. στεγη stegē „dach” (por. στεγω stegō „pokryć”); rodzaj Marmosa J.E. Gray, 1821[11]. Gatunek typowy: Stegomarmosa andersoni Pine, 1972.
  • Grayium: John Edward Gray (1800–1875), brytyjski zoolog[14]. Gatunek typowy: Didelphis murina Linnaeus, 1758.
  • Eomarmosa: gr. εως eōs lub ηως ēōs „świt”; rodzaj Marmosa J.E. Gray, 1821[16]. Gatunek typowy: Marmosa rubra Tate, 1931; opisany jako podrodzaj Marmosa.
  • Exulomarmosa: łac. exsul lub exul „wygnaniec”, od ex „poza”; solum „kraj, ląd”; rodzaj Marmosa J.E. Gray, 1821[31]. Gatunek typowy: Marmosa robinsoni Bangs, 1898; opisany jako podrodzaj Marmosa.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki zgrupowane w pięciu podrodzajach[32][19][18]:

Opisano również gatunek wymarły[33][34]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b W części.
  2. ↑ Nomen nudum.
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Cuica Liais, 1872.
  4. ↑ a b c d Niepoprawna późniejsza pisownia Micoureus Lesson, 1842.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 308, 1821. (ang.). 
  2. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 55. (łac.).
  3. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 55. (fr.).
  4. ↑ L. Muirhead: IV. Sub-order. Pedimana. W: D. Brewster: The Edinburgh encyclopaedia. Cz. 13. Edinburg: William Blackwood, 1819, s. 429. (ang.).
  5. ↑ a b C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 82. (niem.).
  6. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau tableau du regne animal, Mammiferes. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 186. (fr.).
  7. ↑ H. Burmeister: Systematische Uebersicht der Thiere Brasiliens: welche während einer Reise durch die Provinzen von Rio de Janeiro und Minas geraës gesammlt oder beobachtet Wurden. T. 1. Berlin: G. Reimer, 1854, s. 138. (niem.).
  8. ↑ E. Liais: Climats, géologie, faune et géographie botanique du Brésil. Paris: Garnier Frères, 1872, s. 330. (fr.).
  9. ↑ Á. Cabrera. Catalogo del los mamiferos de America del Sur. I (Metatheria – Unguiculata – Carnivora). „Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales "Bernardino Rivadavia" e Institutio Nacional de Investigación de las Ciencias Naturales”. 4 (1), s. 12, 1958. (hiszp.). 
  10. ↑ A.B. Ringuelet. Revisión de los didélfidos fósiles argentinos. „Revista del Museo de La Plata”. 3 (19), s. 288, 1953. (hiszp.). 
  11. ↑ a b R.H. Pine. A New Subgenus and Species of Murine Opossum (Genus Marmosa) from Peru. „Journal of Mammalogy”. 53 (2), s. 279, 1972. DOI: 10.2307/1379162. (ang.). 
  12. ↑ O.A. Reig, J.A.W. Kirsch & L.G. Marshall. New conclusions on the relationships of the opossum-like marsupials with an annotated classification of the Didelphimorphia. „Amegbiniana”. 21 (2–4), s. 288, 1985. (ang.). 
  13. ↑ E. Massoia. Presas de Tyto alba en Campo Ramón, departamento Obrera, provincia de Misiones—I. „Aprona, Boletín Científico”. 7, s. 6, 1988. (hiszp.). 
  14. ↑ a b M. Kretzoi & M. Kretzoi. Index generum et subgenerum mammalium. „Fossilium Catalogus I: Animalia”. 137 (1), s. 148, 2000. (łac.). 
  15. ↑ D.A. Flores. Books Review. Atlas of New World marsupials. „Mastozoología Neotropical”. 11 (1), s. 133, 2004. (ang.). 
  16. ↑ a b Voss i in. 2014 ↓, s. 14.
  17. ↑ a b Voss i in. 2014 ↓, s. 15.
  18. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 3. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  19. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  20. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Marmosa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-19].
  21. ↑ D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 137–144. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  22. ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 31–33. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  23. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 229.
  24. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 619.
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 400.
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 123.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 461.
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 420.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 300.
  30. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 206.
  31. ↑ Voss i in. 2014 ↓, s. 16.
  32. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-16]. (ang.).
  33. ↑ J.S. Zijlstra, Marmosa Gray, 1821, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-07-16] (ang.).
  34. ↑ L.G. Marshall. New didelphine marsupials from the La Venta Fauna (Miocene) of Colombia, South America. „Journal of Paleontology”. 50 (3), s. 403, 1976. JSTOR: 1303521. (ang.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oposek&oldid=72450311”