Maryniana
 Konsekracyjny antoninian Maryniany | |
| Data urodzenia |
przed 200 |
|---|---|
| Data śmierci |
przed 253 |
Maryniana (łac. Egnatia Mariniana) (ur. przed 200, zm. przed 253) – małżonka cesarza rzymskiego Waleriana I i matka Galiena.
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Jako małżonka stosunkowo długoletniego władcy została zupełnie przemilczana przez starożytnych autorów i zapewne dlatego postać jej wciąż otacza sporo niejasności. Dawniej powątpiewano nawet, czy była małżonką Waleriana, czy tylko pochodziła z jego rodziny[1]. Nowsze ustalenia dowodzą, że pochodziła z arystokratycznego rodu italskiego Egnacjuszów (Egnatii)[2], być może o samnickim rodowodzie[3].
Wcześniej przyjmowano, iż ojcem jej był Egnatius Victor Marinianus – legat Arabii Petraea i Mezji Górnej; jednakże według nowszych ustaleń miałaby być córką konsula dodatkowego (suffectus) Lucjusza Egnatiusa Victora, a tym samym – siostrą poprzedniego[4].
Postać[edytuj | edytuj kod]
Znana przede wszystkim z monet emitowanych w jej imieniu. Niektórzy przypuszczają, że była drugą żoną Waleriana[a]. Za pewne uznaje się jedynie, iż była matką Galiena urodzonego ok. 213 roku[b].
Pewne jest również, że zmarła przed ogłoszeniem Waleriana cesarzem. Wszystkie monety bite w jej imieniu, a pochodzące z najwcześniejszego okresu wspólnego panowania Waleriana i Galiena[5], są bowiem emisjami konsekracyjnymi: z portretową głową tradycyjnie okrytą welonem (capite velato) oraz z rewersową legendą CONSECRATIO i towarzyszącymi wyobrażeniami pawia (stojącego lub ulatującego) jako symbolu wieczności i pośmiertnego trwania[c]. Do niedawna przyjmowano, że emisje te pochodzące wyłącznie z mennicy Rzym i zapoczątkowane w 253, nie wykraczają poza rok 257[6], jednakże nowsze badania rozciągają je aż po r. 260, czyli do przerwania rządów Waleriana[7]. Rozciągłość datowania nie zmienia istoty faktu, iż jego małżonka została tylko deifikowana[d]. Na jedynej poświęconej jej monecie prowincjonalnej – mezyjskiego Viminacium, datowanej lokalnie na rok XV, tj. 254 n.e. – Maryniana nosi już pośmiertne miano Diva[8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jedynie na podstawie wzmianki Trebeliusza Poliona w Historia Augusta, Dwaj Walerianowie 7: „Walerian młodszy był synem innej matki niż Galienus”, myląco też uznając go za drugiego syna starego cesarza.
- ↑ Por. Dietmar Kienast: Römische Kaisertabelle. Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie. Darmstadt 1999, s. 216. Błędne byłoby zatem stwierdzenie A. Krawczuka, że musiała urodzić się po 200 r. n.e. (por. Poczet cesarzowych Rzymu, dz. cyt. poniżej). Nic nie potwierdziło również wcześniejszych domniemań o istnieniu córki imieniem Licynia Galiena (P. H. Webb: Roman Imperial Coinage, dz. cyt. poniżej, s. 29).
- ↑ Aureus, antoniniany (dwudenary) i sestercjusze oraz dupondius. Wyjątek stanowi dwudenar niespotykanego typu FELICIT[as] DEORUM (Roman Imperial Coinage, dz. cyt., s. 64-65). Monety te, bardzo rzadkie, mają wysoką wartość na rynku numizmatycznym.
- ↑ Podobnie jak wcześniej w tych samych okolicznościach Domitylla – małżonka Wespazjana oraz Cecylia Paulina – Maksymina Traka.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Seth W. Stevenson, C. Roach Smith, Frederic W. Madden: A Dictionary of Roman Coins, Republican and Imperial. London: G. Bell, 1889, s. 538.
- ↑ François Chausson: Les Egnatii et l'aristocratie italienne des IIe-IVe siècles. W: "Journal des savants" N° 2/1997, s. 215-216.
- ↑ Friedrich Lübker's Reallexikon des classischen Alterthums. Leipzig: B. G. Teubner, 1882, s. 348.
- ↑ Inge Mennen: Power and Status in the Roman Empire, AD 193-284. Leiden-Boston: Brill, 2011, s. 102. Ród miał pochodzić z Falerii w środkowej Italii.
- ↑ B. R. Kankelfitz: Römische Münzen..., dz. cyt. poniżej, s. 322-323; por. Henry Cohen: Description historique des monnaies frappées sous l'Empire Romain. Paris 1892, t. V, s. 341-343.
- ↑ Roman Imperial Coinage, dz. cyt., s. 27.
- ↑ Robert Göbl: Moneta Imperii Romani, t. 36/43/44. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften, 2000.
- ↑ David R. Sear: Greek Imperial Coins. London: Seaby, 2001, s. 438.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzowych Rzymu. Warszawa: Iskry, 2006, s. 178
- Percy H. Webb: Roman Imperial Coinage, t. V, cz. 1. London: Spink, 2001
- B. Ralph Kankelfitz: Römische Münzen von Pompejus bis Romulus. Augsburg: Battenberg, 1996
- Historycy cesarstwa rzymskiego. Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana. Tłum. H. Szelest. Warszawa: Czytelnik, 1966