33°N 158°E/33,000000 158,000000Masyw Tamu
| ||
| ||
| Akwen |  Ocean Spokojny
| |
| Położenie | Wyniesienie Szackiego północno-zachodni Pacyfik | |
| Wysokość | ok. 4400 m[1] −1980 m n.p.m. | |
| Dane wulkanu | ||
| Typ wulkanu | tarczowy, podmorski | |
| Aktywność | wygasły | |
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego   Masyw Tamu | ||
| 33°N 158°E/33,000000 158,000000
| ||
Masyw Tamu – największy rozpoznany wulkan na Ziemi[2], położony pod powierzchnią zachodniego Oceanu Spokojnego. Jest to wygasły podmorski wulkan tarczowy, położony około 1600 kilometrów na wschód od Japonii, stanowiący część podmorskiego Wyniesienia Szackiego[2][3].
Rozmiary i wiek[edytuj | edytuj kod]
Masyw Tamu ma rozmiary w przybliżeniu 450 na 650 kilometrów[1] i pokrywa powierzchnię w przybliżeniu 300 tysięcy kilometrów kwadratowych, 60 razy większą niż Mauna Loa na Hawajach[4], największy aktywny wulkan na Ziemi. Wulkan wznosi się na wysokość do 4000 metrów nad poziomem dna oceanicznego, chociaż jego szczyt znajduje się na głębokości prawie 2 km pod powierzchnią oceanu[1]. Należy do największych wulkanów w Układzie Słonecznym, Olympus Mons na Marsie ma objętość większą zaledwie o 25%[4].
Masyw Tamu różni się od innych znanych gór podwodnych, nie tylko wielkością, ale także w tym, że jego zbocza mają niezwykle małe nachylenie. W pobliżu szczytu sięga ono 1°, na zboczach maleje do 0,5° i staje się jeszcze mniejsze przy podstawie[1]. Małe nachylenie zbocza jest prawdopodobnie skutkiem dużego tempa wylewu lawy[5] lub jej małej lepkości.
Wylewy lawy bazaltowej pochodzące z tego wulkanu osiągają miąższość do 23 m[4]. Sądzi się, że wulkan ten powstał w ciągu zaledwie kilku milionów lat, ok. 145 milionów lat temu, na przełomie jury i kredy[4].
Chociaż Masyw Tamu jest największym wulkanem na Ziemi, istnieją na niej także większe struktury pochodzenia wulkanicznego (duże prowincje magmatyczne), takie jak trapy syberyjskie[1].
Historia badań[edytuj | edytuj kod]
Wulkan rozpoznano dzięki wielokanałowemu profilowaniu sejsmicznemu oraz próbkom skał uzyskanym w programie badawczym Integrated Ocean Drilling Program (IODP)[5].
Przed dokładnym zbadaniem wulkanu w 2013 sądzono, że jest to system wielu mniejszych wulkanów[2], tak jak np. Wielka Wyspa na Hawajach. Jednak wylewy lawy, rozłożone w różnych kierunkach, okazały się pochodzić z jednego centralnego źródła w pobliżu środka masywu[4][1].
Nazwa wulkanu, Tamu, jest akronimem nazwy Texas A&M University[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Brian Clark Howard: New Giant Volcano Below Sea Is Largest in the World. National Geographic, 2013-09-05. [dostęp 2013-09-06].
- ↑ a b c d World's biggest volcano, Tamu Massif, discovered under Pacific Ocean (ang.). abc.net.a. [dostęp 2013-09-06].
- ↑ Nazwa polska według KSNG: Morza i Oceany. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 10, 2008. Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
- ↑ a b c d e Lisa Merkl: Scientists Confirm Existence of Largest Single Volcano on Earth (ang.). University of Houston, 2013-09-05. [dostęp 2013-09-06].
- ↑ a b William W. Sager i inni, An immense shield volcano within the Shatsky Rise oceanic plateau, northwest Pacific Ocean, „Nature Geoscience”, 2013, DOI: 10.1038/ngeo1934 (ang.).