Masyw Tamu
33°N 158°E/33,000000 158,000000
| |
| Akwen | |
|---|---|
| Położenie |
Wyniesienie Szackiego |
| Wysokość |
ok. 4400 m[1] |
| Dane wulkanu | |
| Typ wulkanu |
podmorski |
| Aktywność |
wygasły |
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego  | |
| 33°N 158°E/33,000000 158,000000
| |
Masyw Tamu – podmorski masyw wulkaniczny, położony pod powierzchnią zachodniego Oceanu Spokojnego. Znajduje się około 1600 kilometrów na wschód od Japonii, stanowi część podmorskiego Wyniesienia Szackiego[2][3].
Rozmiary i wiek
[edytuj | edytuj kod]
Masyw Tamu ma rozmiary w przybliżeniu 450 na 650 kilometrów[1] i pokrywa powierzchnię w przybliżeniu 300 tysięcy kilometrów kwadratowych, 60 razy większą niż Mauna Loa na Hawajach[4], największy aktywny wulkan na Ziemi. Masyw wznosi się na wysokość do 4000 metrów nad poziomem dna oceanicznego, chociaż jego szczyt znajduje się na głębokości prawie 2 km pod powierzchnią oceanu[1].
Masyw Tamu różni się od innych znanych gór podwodnych, nie tylko wielkością, ale także w tym, że jego zbocza mają niezwykle małe nachylenie. W pobliżu szczytu sięga ono 1°, na zboczach maleje do 0,5° i staje się jeszcze mniejsze przy podstawie[1]. Małe nachylenie zbocza jest prawdopodobnie skutkiem dużego tempa wylewu lawy[5] lub jej małej lepkości. Wylewy lawy bazaltowej tego masywu osiągają miąższość do 23 m[4]. Powstał on ok. 145 milionów lat temu, na przełomie jury i kredy[4].
Historia badań
[edytuj | edytuj kod]Masyw Tamu był badany dzięki wielokanałowemu profilowaniu sejsmicznemu oraz próbkom skał uzyskanym w programie badawczym Integrated Ocean Drilling Program (IODP)[5]. Nazwa Tamu jest akronimem nazwy Texas A&M University[2].
Początkowo sądzono, że jest to system wielu mniejszych wulkanów[2], tak jak np. Wielka Wyspa na Hawajach. Badania z 2013 roku wskazały jednak, że wylewy lawy, rozłożone w różnych kierunkach, pochodzą z jednego centralnego źródła w pobliżu środka masywu[4][1]. To sugerowało, że Masyw Tamu jest największym wulkanem tarczowym na Ziemi[2]. Jeżeli byłby pojedynczym wulkanem powstałym nad plamą gorąca, to należałby do największych takich gór w Układzie Słonecznym; Olympus Mons na Marsie ma objętość większą zaledwie o 25%[4].
W 2019 roku opublikowano pracę analizującą anomalie magnetyczne masywu, wskazując, że mają one charakter liniowy, typowy dla grzbietów śródoceanicznych. Masyw Tamu nie jest zatem wulkanem tarczowym, tylko powstał ponad złączem potrójnym ryftów, wskutek zjawiska spreadingu[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Brian Clark Howard: New Giant Volcano Below Sea Is Largest in the World. National Geographic, 2013-09-05. [dostęp 2013-09-06].
- ↑ a b c d World’s biggest volcano, Tamu Massif, discovered under Pacific Ocean. abc.net.au. [dostęp 2013-09-06]. (ang.).
- ↑ Nazwa polska według KSNG: Morza i Oceany. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 10, 2008. Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
- ↑ a b c d e Lisa Merkl: Scientists Confirm Existence of Largest Single Volcano on Earth. University of Houston, 2013-09-05. [dostęp 2013-09-06]. (ang.).
- ↑ a b William W. Sager i inni, An immense shield volcano within the Shatsky Rise oceanic plateau, northwest Pacific Ocean, „Nature Geoscience”, 2013, DOI: 10.1038/ngeo1934 (ang.).
- ↑ William W. Sager i inni, Oceanic plateau formation by seafloor spreading implied by Tamu Massif magnetic anomalies, „Nature Geoscience”, 12, 2019, s. 661–666, DOI: 10.1038/s41561-019-0390-y [dostęp 2022-10-12] (ang.).