Maszyna licząca

Maszyna licząca – urządzenie mechaniczne, elektryczne lub elektroniczne wspomagające proces obliczeń.

Pojęcie „elektroniczna maszyna licząca” było używane w języku polskim, w drugiej połowie XX wieku, na określenie komputera.

Historia maszyn liczących

Pierwsze proste maszyny służące do liczenia

• nacięcia (35–20 tys. lat p.n.e.,), jednak stosowane w Anglii jeszcze w XIX wieku – bijekcja zbioru nacięć na zbiór liczonych obiektów;
• palce u rąk i nóg oraz inne części ciała;
• liczby na sznurkach – najbardziej znane w postaci kipu Inków, stosowane od XII w n.e., na bazie systemu dziesiętnego;
• kamyki (łac. calculus – kamyczek) – podstawa abaków, tabliczek (tablica z Salaminy V w. p.n.e.).

Mechaniczne maszyny liczące

Suwak logarytmiczny

Abraham Stern z zaprojektowaną przez siebie machiną rachunkową

• 1623: Wilhelm Schickard z Badenii Witenbergii buduje maszynę wykonującą 4 działania na liczbach całkowitych.
• 1632: angielski matematyk William Oughtred odkrywa suwak logarytmiczny.
• ok. 1645 francuski matematyk Blaise Pascal konstruuje Pascalinę, zwaną też Arithmetique, wykonującą dodawanie, odejmowanie i operacje ułamkowe (często nieprawidłowo) – urządzenie to jest wymieniane jako pierwsza maszyna licząca.
• ok. 1670: Gottfried Wilhelm Leibniz udoskonala Pascaline dodając mnożenie (stepped reckoner).
• 1815: Abraham Jakub Stern (Żyd z Hrubieszowa, członek polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk) buduje rachunkową machinę wykonującą 4 podstawowe działania. Urządzenie to zostało spopularyzowane przez jego zięcia, Chaima Zeliga Słonimskiego.
• 1817: zostaje skonstruowana udoskonalona wersja poprzedniej rachunkowej machiny; o wyciąganie pierwiastków z ułamków.
• 1820: Charles Xavier Thomas buduje arytmometr, wykonujący 4 podstawowe działania i pierwiastki o podstawie 2 i 3.
• 1845: Izrael Abraham Staffel prezentuje w Warszawie maszynę liczącą Staffela wykonującą cztery podstawowe działania arytmetyczne oraz obliczającą wartość pierwiastków kwadratowych.

Podział (1974 r.)

Główne źródło: 

• małej mechanizacji
  • arytmometr
  • sumator
• średniej mechanizacji
  • maszyna do księgowania
  • maszyna do fakturowania
• dużej mechanizacji
  • maszyna analityczna
• elektroniczne maszyny matematyczne (komputery)
  • komputer cyfrowy
  • komputer analogowy
  • komputer hybrydowy.

Zobacz też

• abak
• arytmometr
• liczydło
• kalkulator
• maszyny licząco-analityczne