Max Frisch
| ||
![]() Max Frisch (1961) | ||
Data i miejsce urodzenia | 15 maja 1911 Zurych | |
Data i miejsce śmierci | 4 kwietnia 1991 Zurych | |
Narodowość | szwajcarska | |
Alma Mater | Uniwersytet Zuryski | |
Dziedzina sztuki | literatura piękna |
Max Frisch (ur. 15 maja 1911 w Zurychu, zm. 4 kwietnia 1991 tamże) – szwajcarski architekt, pisarz i dramaturg, członek założyciel „Gruppe Olten” (1970), laureat Neustadt International Prize for Literature (1986).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem architekta. Zaczął studiować germanistykę na uniwersytecie w Zurychu, lecz po śmierci ojca ze względów materialnych musiał przerwać studia. Pracował w redakcji dziennika „Neue Zürcher Zeitung”. W latach 1933–1935 podróżował po wschodniej i południowej Europie, a także po raz pierwszy odwiedził Niemcy. W latach 1936–1941 studiował architekturę; po ukończeniu studiów z sukcesami zajął się architekturą i otworzył własne biuro architektoniczne. W 1947 poznał w Zurychu Bertolta Brechta, a w 1951 wyjechał na stypendium Fundacji Rockefellera do Stanów Zjednoczonych.
Max Frisch uczestniczył w 1948 w Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu. W 1955 ostatecznie zamknął swoje biuro architektoniczne i od tej pory zajmował się wyłącznie twórczością literacką. W toku swej kariery był wielokrotnie nagradzany, między innymi w 1989 został uhonorowany Nagrodą im. Hermanna Hessego. W swojej twórczości Max Frisch atakuje faszyzm i inne przejawy totalitaryzmu. Przedstawia sytuację współczesnego człowieka z jego uwarunkowaniami i ograniczeniami społecznymi oraz wpływ na jego życie technokratycznej cywilizacji.
Utrzymywał kontakty z Zespołem Realizatorów Filmowych „Kamera” prowadzonym przez Jerzego Bossaka. Zachwycony scenariuszem, będącym adaptacją powieści Homo Faber (1957) autorstwa Wojciecha Hasa, chciał ów film z nim realizować. Główną rolę w filmie miał grać Anthony Quinn. Frisch twierdził, iż próba adaptacji poczyniona przez Viscontiego nie dorównuje finezji adaptacji Hasowskiej[1]. Z niewiadomych przyczyn do realizacji filmu nie doszło.
Percepcja w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Polsce powstało wiele prac dotyczących twórczości Frischa. Problemem osamotnienia głównego bohatera zajmowała się prof. Olga Dobijanka-Witczkowa (Bohater powieści Maksa Frischa). Z kolei wpływ, jaki miała tragedia grecka na twórczość epicką Frischa, opisała Grażyna Rompel-Kwiatkowska w Elementach tragedii antycznej w powieściach Maksa Frischa.
Dzieła (wybór)[edytuj | edytuj kod]

Powieści
- Stiller (Stiller) (1954, wyd. polskie 1960)
- Homo Faber: relacja (Homo faber. Ein Bericht, 1957, wyd. polskie 1959)
- Powiedzmy Gantenbein (Mein Name sei Gantenbein, 1964, wyd. polskie 1965)
- Montauk (1975, wyd. polskie 1978)
Opowiadania
- Sinobrody (Blaubart) (wybór opowiadań, wyd. polskie 2002)
Dramaty
- Santa Cruz (Santa Cruz) (1944)
- Teraz śpiewają oni znowu (Nun singen sie wieder) (1946)
- Chiński mur (Die chinesische Mauer) (1947)
- Kiedy wojna zbliżała się do końca (Als der Krieg zu Ende war) (1949)
- Hrabia Öderland (Graf Öderland) (1951)
- Don Juan, czyli miłość do geometrii (Don Juan oder Die Liebe zur Geometrie) (1953)
- Rip van Winkle (Rip van Winkle) (1953)
- Biedermann i podpalacze (Biedermann und die Brandstifter, 1958)
- Szewska pasja Filipa Hotza (Die große Wut des Philipp Hotz) (1958)
- Andorra (Andorra)(1961)
- Biografia (Biographie: Ein Spiel) (1967)
- Tryptyk (Triptychon. Drei szenische Bilder)(1978)
Inne
- Blätter aus dem Brotsack (1940) (dziennik wojenny)
- Dziennik 1946-1949 (Das Tagebuch 1946-1949, 1950)
- Tagebuch 1966-1971 (1972)
Polska edycja dzieł zebranych
- Max Frisch: Dramaty zebrane. Tom I pod red. Macieja Ganczara, Warszawa: ADiT 2016, ISBN 978-83-60699-31-7.
- Max Frisch: Dramaty zebrane. Tom II pod red. Macieja Ganczara, Warszawa: ADiT 2016, ISBN 978-83-60699-32-4.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kronika 1991, Wydawnictwo „Kronika” – Marian B. Michalik, Warszawa, 1991, ISBN 83-900331-1-9, s. 134
- ISNI: 0000 0001 2119 2206
- VIAF: 7390328
- ULAN: 500227829
- LCCN: n80002513
- GND: 118536109
- NDL: 00466775
- LIBRIS: 1zcfdm9k1n1fskc
- BnF: 11903643h
- SUDOC: 026875659
- SBN: IT\ICCU\CFIV\036408
- NLA: 35105107
- NKC: jn19990002453
- DBNL: fris026
- BNE: XX884052
- NTA: 068622732
- BIBSYS: 90067672
- CiNii: DA01966730
- Open Library: OL75391A
- PLWABN: 9810609509605606
- NUKAT: n93120553
- NLI: 000049693
- PTBNP: 39988
- CANTIC: a1032625x
- LNB: 000000809
- NSK: 000010699
- BNA: 000034323
- CONOR: 8835683
- ΕΒΕ: 83183
- BLBNB: 000210422
- KRNLK: KAC199609405
- LIH: LNB:V*143756;=BM
- WorldCat: lccn-n80002513