Małdyty (gmina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Małdyty
gmina wiejska
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

ostródzki

TERC

2815052

Siedziba

Małdyty

Wójt

Marcin Krajewski

Powierzchnia

188,94 km²

Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności


6 304

• gęstość

33 os./km²

Nr kierunkowy

89

Kod pocztowy

14-330

Tablice rejestracyjne

NOS

Adres urzędu:
ul. Kopernika 10
14-330 Małdyty
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw

20

Liczba miejscowości

48

Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Małdyty”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Małdyty”
Ziemia53°55′N 19°45′E/53,919722 19,745556
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej
Oficjalne logo gminy[1]

Małdytygmina wiejska w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie olsztyńskim.

Siedziba gminy to Małdyty.

Bazę turystyczną gminy stanowią: zajazd "Pod Kłobukiem", stadnina w Plękitach – "Dworek Sople", ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe w Szymonowie i Szymanówku., pola namiotowe m.in. w Wilamowie, centrum sportowo-rekreacyjne oraz otwarty w 2018 r. pomost oraz plaża w miejscowości Wilamowo.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] gminę zamieszkiwało 6251 osób.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002[3] gmina Małdyty ma obszar 188,94 km², w tym:

  • użytki rolne: 60%
  • użytki leśne: 24%

Gmina stanowi 10,70% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31.12.2017 roku[4]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 6 304 100 3 158 50,1 3 146 49,9
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
33 17 16
  • Piniewo, kanał
    Piramida wieku mieszkańców gminy Małdyty w 2014 roku[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wpływ na rozwój obszaru obecnej gminy miało usytuowanie na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych. Dawniej Małdyty były ważnym węzłem ruchu dyliżansów. Tu rozwidlały się trakty w różnych kierunkach: do Morąga, Miłomłyna i Ostródy, do Pasłęka i Elbląga oraz do Zalewa. Rozwojowi transportu sprzyjał wybudowany Kanał Elbląski (ukończenie budowy w 1860). O rozwoju świadczyły powstające budynki architektoniczne. Najbardziej okazały pałac w Małdytach z końca XVII w. uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej, do naszych czasów zachował się jedynie budynek administracji, w którym mieści się zajazd "Pod Kłobukiem". Dla potrzeb Zespołu Szkół Rolniczych zaadaptowano pałac rodziny Domhardów z końca XVIII w. w Dobrocinie. W pałacu w Plękitach z początku XIX w. znajduje się stadnina koni, ze zbiorem powozów i bryczek. Dobrze zachowane są kościoły w Zajezierzu, Jarnołtowie, Wilamowie i Szymonowie.

W 1939 r. Małdyty należały do gminy jednostkowej Zajezierze.

Gmina zbiorowa Małdyty (pocz. Niebytów) powstała 30 października 1945 w powiecie morąskim na obszarze okręgu mazurskiego, na terenie tzw. Ziem Odzyskanych[6]. Siedziba znajdowała się przejściowo w Zajezierzu (wówczas jako Zajezierzyce), następnie w Niebytowie (Małdytach, niem. Maldeuten)[7]. 28 czerwca 1946 gmina weszła w skład nowo utworzonego woj. olsztyńskiego[8]. 14 lutego 1946 gminę zamieszkiwało 4078 mieszkańców[9].

Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina Małdyty była podzielona na 11 gromad: Drynki, Jarnołtowo, Kiełkuty, Leszczynka, Leśnica, Małdyty, Morzewo, Sambród, Szymanowo, Wilamowo i Zajezierze[10].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[11].

Gminę Małdyty przywrócono 1 stycznia 1973 w powiecie morąskim w woj. olsztyńskim[12] po reaktywowaniu gmin[13]. W latach 1975–1998 gmina położona była w "małym" województwie olsztyńskim.

Od 1999 roku znajduje się w powiecie ostródzkim w województwie warmińsko-mazurskim.

Przyroda[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy znajduje się 21 jezior o łącznej powierzchni 1050 ha. Najatrakcyjniejsze tereny znajdują się w części północno-wschodniej gminy, przez którą przebiega Kanał Elbląski. Tu występują największe kompleksy leśne nad jeziorami Ruda Woda i Sambród. Na terenie gminy znajdują się trzy rezerwaty przyrody, w których chronione są karłowate sosny, 150-letnie modrzewie europejskie oraz lasy bukowe.

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Budwity, Dobrocin, Drynki, Dziśnity, Gumniska Wielkie, Jarnołtowo, Kadzie, Klonowy Dwór, Koszajny, Kreki, Leśnica, Linki, Małdyty, Sambród, Sople, Szymonowo, Wilamowo, Wielki Dwór, Wodziany, Zajezierze.

Pozostałe miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Bagnity, Bartno, Budyty, Fiugajki, Gizajny, Ględy, Gumniska Małe, Jarnołtówko, Karczemka, Kanty, Kiełkuty, Kozia Wólka, Leszcynka, Leszczynka Mała, Naświty, Niedźwiada, Pleśno, Plękity, Połowite, Rybaki, Sambród Mały, Sarna, Sasiny, Smolno, Surzyki Małe, Surzyki Wielkie, Szymonówko, Wilamówko, Zalesie, Zduny.

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Miłomłyn, Morąg, Pasłęk, Rychliki, Stary Dzierzgoń, Zalewo

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Statut Gminy Małdyty [online], bip.maldyty.pl [dostęp 2023-10-07].
  2. l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  3. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  4. Gmina Małdyty w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-19] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  5. Gmina Małdyty w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  6. Pismo starosty morąskiego z 30X 1945 (Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Olsztynie, Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski w Olsztynie, 170, k. 56)
  7. Morąg – z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn 1973.
  8. Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
  9. Spis sumaryczny w 1946
  10. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  11. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  12. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 grudnia 1972 r., Nr 13, Poz. 176)
  13. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312