41°50′06″N 87°56′40″W/41,835000 -87,944444McDonald’s
| |
 Restauracja McDonald’s na warszawskiej Białołęce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
15 maja 1940 |
| Forma prawna | |
| Prezes | |
| Dyrektor | |
| Zatrudnienie |
375 tys. osób (2016) |
| Giełda | |
| ISIN | |
| Dane finansowe | |
| Przychody |
24,622 mld USD (2016) |
| Wynik operacyjny |
7,745 mld USD (2016) |
| Wynik netto |
4,686 mld USD (2016) |
| Aktywa |
31,024 mld USD (2016) |
| Kapitał własny |
2,2043 mld USD (2016) |
Położenie na mapie Chicago  | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
Położenie na mapie Illinois  | |
| 41°50′06″N 87°56′40″W/41,835000 -87,944444
| |
| Strona internetowa | |
McDonald’s Corporation – amerykańska sieć barów szybkiej obsługi, sprzedająca głównie burgery, frytki i napoje.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Przedsiębiorstwo zostało założone 15 maja 1940 r. w San Bernardino w Kalifornii przez braci Richarda i Maurice’a McDonaldów. Od 1953 r. firma udziela franczyz. Prawną formę dla systemu franczyzowego (McDonald’s Systems, Inc.) stworzył 15 kwietnia 1955 r. Ray Kroc, który później przejął firmę.
W 1960 r. przedsiębiorstwo zmieniło nazwę na McDonald’s Corporation. Jako spółka publiczna jest ono notowane na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (NYSE) od 5 stycznia 1966 r. W 2007 r. McDonald’s dysponował 31 tysiącami barów szybkiej obsługi w ponad 119 krajach na całym świecie[1].
Muzeum McDonald’s w San Bernardino. Założone w lokalizacji pierwszego baru braci McDonaldów (zburzonego w 1971 r.)
Najstarszy funkcjonujący do dziś McDonald’s, otwarty w 1953 r. w Downey
McDonald’s w Saugus w Stanach Zjednoczonych
Wnętrze baru McDonald’s w Tomaszowie Mazowieckim
Model biznesowy[edytuj | edytuj kod]
Większość barów (nazywanych przez firmę restauracjami) McDonald’s serwuje dania zarówno dla gości zajmujących stoliki, jak i kierowców samochodów (McDrive), jednak w lokalach usytuowanych w centrach miast zwykle nie ma możliwości dokonania zakupu drive-through. Jest też wiele barów McDrive, w których przyjmuje się zamówienia wyłącznie od kierowców i nie ma stolików – zwykle przy autostradach, stacjach benzynowych lub centrach handlowych. Pod marką McCafe prowadzona jest także sprzedaż produktów kawiarnianych. Istnieje szereg barów „tematycznych”, na przykład Rock-and-Roll McDonald’s. Niektóre nowsze bary są jednocześnie miejscami rozrywki (McDonald’s Playlands lub PlayPlaces). Model biznesowy McDonald’s Corporation różni się nieco od modelu innych sieci fast food.
Oprócz zwykłych opłat franczyzowych i procentu od sprzedaży dochodem McDonald’s są również czynsze, częściowo powiązane ze sprzedażą; w Stanach Zjednoczonych McDonald’s jest zawsze właścicielem nieruchomości, na której znajduje się bar będący przedmiotem umowy franczyzowej. Harry J. Sonneborn, jeden z założycieli McDonald’s, powiedział: Prowadzimy działalność gospodarczą w dziedzinie nieruchomości. Jedynym powodem, dla którego sprzedajemy hamburgery, jest to, że przynoszą największy dochód płatnikom czynszu[2]. W Europie model jest odmienny: na przykład w Wielkiej Brytanii McDonald’s jest właścicielem jedynie około 30% placówek, także w Polsce franczyzobiorcy często najmują powierzchnię od innych podmiotów.
McDonald’s w Polsce[edytuj | edytuj kod]
Rozmowy na temat uruchomienia w Polsce barów McDonald’s były prowadzone już pod koniec lat 70. XX wieku[3]. Pierwszy bar otwarto 17 czerwca 1992 r. w Warszawie na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej, w dobudowanej od strony północnej części Spółdzielczego Domu Handlowego „Sezam”[4]. Koszt budowy wyniósł milion dolarów. W dniu otwarcia ustanowiony został rekord świata w liczbie transakcji: dokonano ich 13 300[5] (rekord ten został pobity sześć miesięcy później w Katowicach: 13 600 zamówień[potrzebny przypis]). Bar zamknięto 1 października 2014 r.
W grudniu 2019 r. w 435 polskich lokalach tej sieci, znajdujących się w ponad 150 miejscowościach, zatrudnionych było ponad 24 tysiące pracowników[6]. W Polsce McDonald’s rozwija się na zasadzie franczyzy, w grudniu 2019 roku właścicielami 380 barów (87%) byli polscy franczyzobiorcy[7].
Krytyka McDonald’s Corporation[edytuj | edytuj kod]
Przedsiębiorstwu zarzuca się wykorzystywanie pracy dzieci oraz wyzysk pracowników w zakładach dostawczych[8]. Latem 2000 roku w Hongkongu opublikowano raport na temat nieprawidłowości w pięciu chińskich zakładach dostawczych, które wytwarzały figurki do zestawów dla dzieci „Happy Meal”[9]. Opisano w nim pracę dzieci oraz fakt fałszowania dokumentów poprzez dodawanie lat małoletnim pracownikom. Za 8 godzin pracy przysługiwało wynagrodzenie w wysokości około 1,5 euro – zatrudnieni musieli pracować jednak nawet 15 godzin dziennie, a gdy było dużo zamówień, nie otrzymywali dnia wolnego. Koncern początkowo nie przyznawał się do zarzutów. Gdy udowodniono, że ponad setka dzieci w wieku 12–13 lat pracowała tam po 12 godzin dziennie, a sprawą zainteresowały się media, McDonald’s wysłał do fabryk kontrolę. Ostatecznie koncern miał wstrzymać wszystkie zamówienia z tych fabryk i powierzyć je innym przedsiębiorstwom[8].
Ochrona środowiska[edytuj | edytuj kod]
McDonald’s podejmuje szereg inicjatyw na rzecz ochrony środowiska naturalnego i ograniczenia zużycia jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych. W Wielkiej Brytanii słomki plastikowe miały zostać zastąpione przez słomki papierowe do końca 2019 roku[10], jednak ze względu na kontrowersje, które zmiana ta wywołała wśród klientów sieci[11], proces ten uległ wydłużeniu. Na początku 2019 roku McDonald’s testował słomki papierowe także w wybranych polskich restauracjach[12]. Testy miały także miejsce w Niemczech i Kanadzie[13], gdzie oprócz papierowych słomek testowano drewniane sztućce czy waflowe kubeczki do sosów. W Kanadzie serwetki zamieniono na mniejsze z przetworzonych włókien, a w Wielkiej Brytanii zastąpiono plastikowe pojemniki na sałatkę wersjami z kartonu nadającego się do recyklingu.
McDonald’s, a także inne przedsiębiorstwa z branży fast food, są na celowniku organizacji zajmujących się obroną praw zwierząt (np. PETA). Organizacje te zarzucają przedsiębiorstwu, że zwierzęta przeznaczone na ubój są przetrzymywane w bardzo złych warunkach, często bez wybiegu. Twierdzą, że byki kastrowane są bez środków przeciwbólowych, a do pasz dodawane są hormony i antybiotyki[14], aby zwierzęta szybko rosły i wcześniej mogły zostać odprowadzone do rzeźni. Podają też, że przekarmione osobniki często nie dożywają terminu uboju[15].
Firmie stawiane są też zarzuty o niechęć do związków zawodowych oraz reklamowanie swych produktów jako wartościowych i pożywnych[16].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ McDonald’s: McDonald’s: Our Storys: FAQ. 2007-03. [dostęp 2009-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-11)]. (ang.).
- ↑ Eric Schlosser: Fast food nation: the dark side of the all-American meal. Houghton Mifflin Harcourt. [dostęp 2012-01-02]. (ang.).
- ↑ Archiwum Akt Nowych, Główny Urząd Kontroli Prasy i Widowisk, sygn. [1417] 249/26, s. 99.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 778. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Michał Wojtczuk. Wystarczyło pilnować, żeby nie zabrakło frytek. „Gazeta Stołeczna”, s. 12, 16 czerwca 2017.
- ↑ McDonald’s Praca, mcdonaldspraca.com.pl [dostęp 2016-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-12].
- ↑ Monika Wojniak-Żyłowska, Ile kosztuje McDonald’s?, Franchising.pl, 18 stycznia 2020.
- ↑ a b Klaus Werner, Hans Weiss: Czarna lista firm. Intrygi światowych koncernów. Stargard Szczeciński: Hidari, 2009, s. 316 i n. ISBN 978-83-61410-00-3.
- ↑ Calum Macleod, Lijia Macleod: McDonald’s faces child-labour furore. The Independent, 3 września 2000. [dostęp 2009-10-22]. (ang.).
- ↑ McDonalds w Wielkiej Brytanii rezygnuje z plastikowych słomek, papierowe.slomki.biz [dostęp 2020-01-20] (pol.).
- ↑ Słomki papierowe wywołują kontrowersje wśród klientów McDonald’s, papierowe.slomki.biz [dostęp 2020-01-20] (pol.).
- ↑ McDonalds testuje w Polsce papierowe słomki, papierowe.slomki.biz [dostęp 2020-01-20] (pol.).
- ↑ Kanadyjskie i niemieckie restauracje McDonalds testują słomki papierowe, papierowe.slomki.biz [dostęp 2020-01-20] (pol.).
- ↑ Od gospodarstwa do fabryki i z powrotem. EkoEnergia, 10 maja 2007. [dostęp 2009-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 lutego 2008)].
- ↑ Klaus Werner, Hans Weiss: Czarna lista firm. Intrygi światowych koncernów. Stargard Szczeciński: Hidari, 2009, s. 165. ISBN 978-83-61410-00-3.
- ↑ Wyrok sądowy z 19 czerwca 1997 r. w sprawie zniesławienia McDonald’s Corporation. [dostęp 2009-10-22]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
