Meczet Cesarski (Prisztina)
 nr rej. 2766
| |
 Widok od frontu (2015) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Wyznanie | |
| Historia | |
| Data budowy |
1460–1461 |
| Dane świątyni | |
| Architekt |
nieznany |
| Styl |
osmański |
| Budulec | |
| Stan obecny |
czynny |
Położenie na mapie Kosowa  | |
Położenie na mapie Serbii  | |
 42°40′01,19″N 21°10′01,20″E/42,666997 21,167000
| |
Meczet Cesarski[1], Meczet Mehmeda Zdobywcy lub Meczet Zwycięstwa[2] (alb. Xhamia e Mbretit[3]) – meczet z XV wieku w Prisztinie w Kosowie, największy meczet w mieście.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Świątynia została wzniesiona w centrum starego miasta[4] po podboju Prisztiny przez Imperium Osmańskie[5] na rozkaz Mehmeda II Zdobywcy[4] w latach 1460–1461[6][4], o czym zaświadcza kilkulinijkowa inskrypcja w języku arabskim nad głównym portalem[7] z datą 1461[5].
W latach 1682–1683 za panowania sułtana Mehmeda IV meczet został odnowiony[4]. Podczas wojny austriacko-osmańskiej w latach 1690-1698[2] meczet został przekształcony w kościół katolicki pw. św. Franciszka Ksawerego[3][7]. Po klęsce Austrii w 1690 roku świątynię na powrót przekształcono w meczet[3]. Podczas II wojny światowej niemiecka armia wymalowała swastyki nad głównym wejściem[7].
W 1955 roku minaret ucierpiał podczas trzęsienia ziemi[4], lecz został odbudowany[8] i odnowiony w latach 1964–1967[3]. W latach 1961–1962 rada miejska Prisztiny przeprowadziła renowację świątyni[3].
W 2010 turecka fundacja TIKA przeprowadziła kolejną rewitalizację świątyni[4]. Meczet pozostaje czynny i służy lokalnej społeczności[5].
Pomimo kilku rewitalizacji budynek doznaje uszkodzeń z powodu stałych wibracji wywołanych ruchem drogowym oraz w wyniku zmian klimatu[7].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Projektant budowli pozostaje nieznany[4]. Największy meczet Prisztiny[5][4] został wzniesiony z kamienia[5] (piaskowca[7] – zewnętrze[3]) i cegły[3] (wnętrze[3]) w klasycznym stylu osmańskim[4]. Grubość murów dochodzi do 1,80 m[7]. Część główna meczetu została nakryta kopułą[6] o średnicy 13,5[3] lub 14 m[5] (jedna z największych kopuł z XV wieku[7]), pokrytą blachą ołowianą[4]. Elewacja frontowa z portykiem[5] z czterema kolumnami obejmującym całą szerokość fasady[3]. Na elewacjach znajdują trzy rzędy okien[5].
Wewnętrzna powierzchnia meczetu wynosi około 900 m²[3]. Główna sala modlitewna to sześcian o boku 14 m[3]. Wnętrza udekorowano motywami kwiatowymi w kolorze niebieskim i czarnym oraz arabeskami pochodzącymi z XVIII wieku[3]. Może ona pomieścić około 800 osób[3]. Znajdują się w niej: mehfil, mihrab i minbar[3].
Przy meczecie wzniesiono minaret[5] o wysokości 17 m[3], na górę prowadzi 120 stopni[3].
Obok meczetu znajduje się hammam[5], nie zachowała się natomiast meczetowa medresa[5].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Midha (2018) -
Elewacja boczna i tylna (2018) -
Sklepienie portyku (2014) -
Inskrypcja nad wejściem (2011) -
Wnętrze z minbarem i mihrabem (2018) -
Ornamenty we wnętrzu (2015) -
Kopuła od wewnątrz (2018)
_05.JPG)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Uchodzi za jedną z najmniej atrakcyjnych stolic Europy. Zdecydowanie niesłusznie [online], www.national-geographic.pl [dostęp 2023-05-15] (pol.).
- ↑ a b Kosowo. W: Bałkany - Bośnia i Hercegowina, Serbia, Kosowo, Macedonia, Albania. Wyd. IV. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2011, s. 259, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-7661-151-8.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Xhamia e Madhe e Mbretit në kryeqytetin Kosovar Prishtina [online], www.atdheu.com [dostęp 2023-05-15] (alb.).
- ↑ a b c d e f g h i j Sultan Mehmet II Al-Fatih Mosque. IRCICA [online], www.islamicarchitecturalheritage.com, 6 lipca 2020 [dostęp 2023-05-15] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Sultan Mehmet Fatih Mosque [online], Oral History Kosovo [dostęp 2023-05-15].
- ↑ a b Sultan Mehmet Fatih Mosque (Priština, 1461) [online], Structurae [dostęp 2023-05-15] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Veronika Shendova, Predrag Gavrilovic, Goran Jekic, Seismic retrofitting of 15th century mosques using CFRP composites [online], 2015.
- ↑ Sultan Mehmet Fatih Mosque, Pristina, Kosovo [online], r-l-p.co.uk [dostęp 2023-05-15].