Meczet Ferhata Paszy w Banja Luce
Widok z lotu ptaka (2020) | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Wyznanie | |
Historia | |
Data budowy |
1579 |
Data zburzenia |
7 maja 1993 |
Data reaktywacji |
2016 |
Dane świątyni | |
Styl | |
Stan obecny |
czynny |
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny | |
44°46′03″N 17°11′14″E/44,767500 17,187222 | |
Strona internetowa |
Meczet Ferhata Paszy[1] (serb. Ferhat-pašina džamija[2]) – meczet z XVI wieku w Banja Luce w Bośni i Hercegowinie, zniszczony w latach 90. XX wieku, odbudowany w drugiej dekadzie XXI wieku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wedle treści inskrypcji nad wejściem do świątyni, meczet został zbudowany w 1579 roku[3], powstał na rozkaz Ferhada Paszy Sokolovicia[4]. W 1968 roku został uszkodzony podczas trzęsienia ziemi[4].
Meczet został całkowicie zniszczony 7 maja 1993 roku podczas wojny w Bośni i Hercegowinie[3] przez serbskich nacjonalistów w ramach czystek etnicznych, które dotknęły około 60 tysięcy muzułańskich mieszkańców miasta[4]. Serbscy nacjonaliści wyrównali buldożerem teren po meczecie i usunęli pozostałości po nim[3].
Brytyjski trust The Soul of Europe oraz szwedzka fundacja Cultural Heritage without Borders dążyły do odbudowy meczetu, jednak lokalne władze Serbów były przeciwne tym planom[3]. Rekonstrukcja meczetu doszła jednak do skutku i rozpoczęła się w 2007 roku[3]. Kierował nią Muhamed Hamidovic, który pomagał przy odbudowie meczetu w 1968 roku i wykonał wcześniej wiele szkiców budynku[4]. Fundusze pochodziły od rządu Turcji i Republiki Serbskiej oraz od prywatnych darczyńców[4]. Świątynia została wiernie odbudowana[1] i ponownie otwarta w 2016 roku[3]. Wykorzystano podczas niej ocalałe fragmenty świątyni, które wydobyto z wysypisk śmieci i znad brzegu rzeki[4] (udało się odnaleźć około 65% substancji pierwotnego meczetu[4]). Jedynym elementem, który zachował się w całości była kolumna, którą wydobyto z jeziora[4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Elewacja frontowa z czterokolumnowym portykiem, nakrytym trzema niewielkimi kopułami[3]. Główna bryła meczetu ma dwa rzędy okien, natomiast w bębnie kopuły umieszczono 14 okien[3]. W oknach znajdowały się witraże, niektóre ze złotymi elementami[3]. Meczet został nakryty kilkoma kopułami[3], główna kopuła ma średnicę 6,58 m[3]. Od wschodu i zachodu znajdują się przesklepione galerie[3]. Ejwan jest nakryty półkopułą[3]. Wewnętrzna powierzchnia głównej kopuły została pokryta wykaligrafowaną surą Al-Fatiha oraz arabeskami[3]. Pendentywy półkopuły ejwanu zdobią imiona Allaha[3]. Mihrab wieńczy siedem rzędów mukarnas[3]. Minbar wykonano w całości z marmuru[3].
Pierwotne külliye obejmowało m.in. medresę, maktab , hammam, szadirwan i wieżę zegarową, trzy türbe oraz cmentarz[3]. Do 1993 roku z pierwotnego założenia zachował się meczet, trzy türbe, cmentarz, fontanna, wieża zegarowa i dom imama[3].
Świątynia nakryta 18-metrową kopułą[1]. Meczet posiada 43-metrowy minaret[1], na każdym z jego boków znajdują się tablice z inskrypcjami[3].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Targowisko przed meczetem (1898)
-
Szadirwan i ogrodzenie (1912)
-
Rekonstrukcja (2011)
-
Otoczenie meczetu (2016)
-
Sklepienie (2015)
-
Mihrab (2015)
-
Szadirwan nocą (2016)
-
Grobowiec (2015)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Meczet Ferhata Paszy – Banja Luka – Bośnia i Hercegowina [online], tropter.com [dostęp 2023-05-23] (pol.).
- ↑ Ferhat-pašina džamija [online], blic.rs, 5 lipca 2016 [dostęp 2023-05-23] (serb.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Archnet > Site > Ferhat-pasina Dzamija [online], www.archnet.org [dostęp 2023-05-23] .
- ↑ a b c d e f g h Julian Borger , Julian Borger World , Banja Luka mosque rises from rubble, 23 years after it was destroyed, „The Guardian”, 6 maja 2016, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-05-23] (ang.).