Melaniparus

	Melaniparus
	Bonaparte, 1850
	; Przedstawiciel rodzaju – sikora akacjowa (M. afer)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	sikory
Rodzaj	Melaniparus
	Typ nomenklatoryczny
	Parus niger Vieillot, 1818
Synonimy
	Pentheres Cabanis, 1851; Melanoparus Bonaparte, 1854; Aegithospiza Hellmayr, 1901;
	Pentheres Cabanis, 1851; Melanoparus Bonaparte, 1854; Aegithospiza Hellmayr, 1901;
Gatunki
	14 gatunków – zobacz opis w tekście
	14 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Melaniparus – rodzaj ptaków z rodziny sikor (Paridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 11,5–16 cm, masa ciała 12–29 g^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1850 roku francuski zoolog Karol Lucjan Bonaparte w publikacji swojego autorstwa o tytule Conspectus generum avium^[1]. Bonaparte nie wskazał gatunku typowego. W ramach późniejszego oznaczenia w 1855 roku angielski ornitolog George Robert Gray na typ nomenklatoryczny wyznaczył sikorę czarną (M. niger)^[7].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Melaniparus (Melanoparus): gr. μελας melas, μελανος melanos ‘czarny’; rodzaj Parus Linnaeus, 1758 (sikora)^[8].
Pentheres: gr. πενθηρης penthērēs „żałoba” (tj. odziany na czarno), od πενθεω pentheō „opłakiwać”, od πενθος penthos „smutek”^[9].
Aegithospiza: gr. αιγιθος aigithos ‘nieznany ptak’, różnie identyfikowany (w The Key to Scientific Names uznawany za raniuszka (Aegithalos)); σπιζα spiza ‘zięba’, od σπιζω spizō ‘ćwierkać’^[10]. Gatunek typowy: Parus fringillinus G.A. Fischer & Reichenow, 1884.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]:

Melaniparus rufiventris (Bocage, 1877) – sikora rdzawobrzucha
Melaniparus albiventris (Shelley, 1881) – sikora białobrzucha
Melaniparus carpi (J.D. Macdonald & B.P. Hall, 1957) – sikora namibijska
Melaniparus niger (Vieillot, 1818) – sikora czarna
Melaniparus leucomelas (Rüppell, 1840) – sikora białoskrzydła
Melaniparus guineensis (Shelley, 1900) – sikora żółtooka
Melaniparus funereus J. Verreaux & E. Verreaux, 1855 – sikora ciemna
Melaniparus griseiventris (Reichenow, 1882) – sikora krawatowa
Melaniparus fasciiventer (Reichenow, 1893) – sikora smużkowa
Melaniparus thruppi (Shelley, 1885) – sikora sawannowa
Melaniparus fringillinus (G.A. Fischer & Reichenow, 1884) – sikora rdzawoszyja
Melaniparus leuconotus (Guérin-Méneville, 1843) – sikora jasnogrzbieta
Melaniparus afer (J.F. Gmelin, 1789) – sikora akacjowa
Melaniparus cinerascens (Vieillot, 1818) – sikora szara

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nowa nazwa dla Melaniparus Bonaparte, 1850 ze względu na puryzm.
↑ Wariant pisowni Melaniparus Bonaparte, 1850.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b C.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 228. (fr.).
↑ J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 1: Singvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 92. (niem.).
↑ Ch.L. Bonaparte. Notes sur les collections rapportées en 1853, par M. A. Delattre, de son voyage en Californie et dans le Nicaragua. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 38, s. 63, 1854. (fr.).
↑ C.E. Hellmayr. Kritische Bemerkungen über die Paridae, Sittidae und Certhiidae. „Journal für Ornithologie”. 49 (2), s. 171, 1901. (niem.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Waxwings and allies, tits, penduline tits [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-07-09] (ang.).
↑ D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Tits, Chickadees, and Titmice (Paridae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Melaniparus, DOI: 10.2173/bow.parida1.01 [dostęp 2023-07-09] (ang.).
↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 38. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Melaniparus [dostęp 2022-01-19] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Pentheres [dostęp 2023-07-09] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Aegithospiza [dostęp 2022-01-19] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Paridae Vigors, 1825 - sikory - Tits, chickadees (wersja: 2020-07-21), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-07-09] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[2] Nowa nazwa dla Melaniparus Bonaparte, 1850 ze względu na puryzm.

[4] Wariant pisowni Melaniparus Bonaparte, 1850.

[Bonaparte-1] C.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 228. (fr.).

[cab-3] J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 1: Singvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 92. (niem.).

[bon-5] Ch.L. Bonaparte. Notes sur les collections rapportées en 1853, par M. A. Delattre, de son voyage en Californie et dans le Nicaragua. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 38, s. 63, 1854. (fr.).

[Hellmayr-6] C.E. Hellmayr. Kritische Bemerkungen über die Paridae, Sittidae und Certhiidae. „Journal für Ornithologie”. 49 (2), s. 171, 1901. (niem.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Waxwings and allies, tits, penduline tits [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-07-09] (ang.).

[botw-8] D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Tits, Chickadees, and Titmice (Paridae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Melaniparus, DOI: 10.2173/bow.parida1.01 [dostęp 2023-07-09] (ang.).

[gray-9] G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 38. (ang.).

[10] The Key to Scientific Names ↓, Melaniparus [dostęp 2022-01-19] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Pentheres [dostęp 2023-07-09] .

[12] The Key to Scientific Names ↓, Aegithospiza [dostęp 2022-01-19] .

[mk-13] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Paridae Vigors, 1825 - sikory - Tits, chickadees (wersja: 2020-07-21), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-07-09] .

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]