Merce Cunningham

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Merce Cunningham
Ilustracja
Imię i nazwisko

Mercier Philip Cunningham

Data i miejsce urodzenia

16 kwietnia 1919
Centralia (Waszyngton)

Data i miejsce śmierci

26 lipca 2009
Nowy Jork

Narodowość

amerykańska

Dziedzina sztuki

taniec

Odznaczenia
Narodowy Medal Sztuki (USA) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Strona internetowa
Merce Cunningham (drugi od prawej) i John Cage podczas spotkania z cesarzową Farą Pahlavi, 1972

Mercier Philip „Merce” Cunningham (ur. 16 kwietnia 1919 w Centralii w stanie Waszyngton, zm. 26 lipca 2009 w Nowym Jorku) – amerykański tancerz i choreograf. W swojej ponad 70-letniej karierze zrewolucjonizował sposób podejścia do choreografii i samej prezentacji baletu. Można go porównać do roli, jaką w początkach XX wieku odegrał Wacław Niżyński.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Naukę tańca rozpoczął w wieku 10 lat. W latach 1937-1939 uczył się w Cornish College of the Arts w Seattle. W czasie nauki w tej szkole zauważyła go słynna choreografka Martha Graham i zaprosiła do współpracy z jej zespołem. Jesienią 1939 przeniósł się do Nowego Jorku i rozpoczął trwającą siedem lat pracę solisty w zespole Marthy Graham[1]. Pierwszy zanotowany występ solo miał miejsce w Nowym Jorku w kwietniu 1944, z muzyką kompozytora Johna Cage'a. Ta współpraca zaowocowała nie tylko sukcesem artystycznym ale i trwałym związkiem romantycznym przez całe życie, do śmierci kompozytora w 1992[2]. W 1953 Cunningham zawiązał zespół "Merce Cunningham Dance Company". Siedzibą zespołu pozostał Nowy Jork. W trwającej ponad pięćdziesiąt lat pracy zespołu Cunningham był jego głównym motorem artystycznym i innowacyjnym. Stworzył ponad dwieście choreografii i osiemset specyficznych przedstawień baletowych. Sam tańczył do bardzo późnego wieku, występował na scenie jeszcze w początkach lat 90. ub. wieku, kiedy miał już ponad 70 lat.

Ostatnim przedstawieniem scenicznym była choreografia Blisko dziewięćdziesięciu, zaprezentowana w Nowym Jorku w Brooklyn Academy of Music w kwietniu 2009, na kilka miesięcy przed śmiercią artysty.

Nowatorstwem choreografii Cunninghama było wyzwolenie samego tańca, jako formy niezależnej od innych elementów przedstawienia scenicznego. Artysta w licznych układach tanecznych uniezależniał ruch tancerzy od muzyki i "opowieści" lub treści baletu. Sam ruch tancerza lub tancerki był samowystarczalnym przekazem artystycznym. Krytyk baletu, Polly Anderson w podtytule eseju o Cunninghamie napisanym w kilka dni po śmierci artysty powiedziała: "Przesunął granice choreografii, wyzwalając taniec z ograniczeń opowieści i muzyki"[3].

Ważniejsze choreografie i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Oryginalna, postmodernistyczna choreografia Cunninghama zaczęła się chyba właśnie od współpracy z Johnem Cage w latach 40. ub. wieku. Od tamtego czasu obaj, w swoich dziedzinach, rozpoczęli poszukiwania nowych środków wyrazu. Publiczne pokazy jego choreografii często przyjmowane były jako bardzo kontrowersyjne. Zdarzyły się przypadki opuszczania widowni w trakcie przedstawienia, gwizdy i inne wyrazy dezaprobaty. Pewien przełom nastąpił po tournée zespołu Cunninghama w Europie i bardzo pozytywnym przyjęciu jego choreografii przez znane gwiazdy baletu europejskiego, jak Fryderyk Ashton, Rudolf Nuriejew i Margot Fonteyn. W Ameryce współpracował z nim Michaił Barysznikow, który zaadaptował choreografie Cunnighama dla swojego zespołu "White Oak Dance Project".

Wybrane choreografie
  • Septet (1953)
  • Rainforest (1968)
  • Sounddance (1975)
  • Exchanhe (1978)
  • Pictures (1984)
  • Cargo X (1989)
  • Biped (1999)

Mimo kontrowersyjności jego podejścia do tańca, Cunningham był wielokrotnie nagradzany za swoje osiągnięcia artystyczne w Stanach Zjednoczonych i na arenie międzynarodowej. Z wielu nagród wymienić można: Nagroda Laurence'a Oliviera (Best New Dance Production, Londyn, 1985), Kawaler (1989) i Oficer (2004) Orderu Legii Honorowej, National Medal of Arts (USA, 1990), Złoty Lew z Biennale Sztuki w Wenecji (1995).

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Oficjalna strona Merce Cunningham Dance Company, dostęp 2009-08-03
  2. Wspomnienie pośmiertne w serwisie "The Telegraph", dostęp 2009-08-25
  3. Polly Anderson Giant of dance found joy in pure movement, "The Globe and Mail", Toronto, 2009-07-28

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]