Merkuriusz Polski Ordynaryjny
 Pierwsza strona 1. numeru gazety. | |
| Częstotliwość |
nieregularnik |
|---|---|
| Państwo | |
| Tematyka |
informacyjna |
| Pierwszy numer | |
| Ostatni numer | |
| Stali współpracownicy | |
| Średni nakład |
100–200 egz. |
| Liczba stron |
8–12 |
Merkuriusz Polski dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej – najstarsza zachowana polska, periodyczna gazeta, drukowana mieszaną czcionką italiką oraz szwabachą, wydana po raz pierwszy w Krakowie 3 stycznia 1661.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa pochodzi od rzymskiego boga Merkurego, patrona kupców i kurierów. Nadano ją według XVII-wiecznego zwyczaju nazywania druków zawierających bieżące oraz aktualne wiadomości Merkuriuszami (od Merkurego patrona zawodów zajmujących się przewozem listów oraz wieści pomiędzy różnymi regionami i państwami). Istniało wówczas w Europie kilka gazet o takim tytule np. szkocka Mercurius Caledonius – Comprising The Affairs now in Agitation in Scotland With A Survey of Forraign Intelligence, angielskie Mercurius Aulicus oraz Mercurius – Britannicus communicating the affaires of great Britaine: For the better information of the People[1].
Pierwszy numer gazety nosił tytuł Merkuriusz Polski dopiero w drugim dodano rozszerzoną nazwę Merkuriusz Polski Ordynaryjny. Kilka numerów pisma nosiło nazwę Merkuriusz Polski Extraordynaryjny najczęściej zawierających dodatkowe materiały w postaci treści listów lub druków urzędowych. Ostatni numer z dnia 15 lipca 1661 roku nosił nazwę Merkuriusz Ordynaryjny To Jest Nowiny Z Różnych Krajów.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Wydawanie Merkuriusza zainicjowała królowa Ludwika Maria Gonzaga, żona Jana II Kazimierza. Koordynatorem został marszałek nadworny koronny Łukasz Opaliński[2].
Merkuriusz ukazywał się 1-2 razy w tygodniu w nakładzie 100-200 egzemplarzy i 8-12 stron. Kosztował 10 groszy[1]. Powstawał w Krakowie, ale od 38 numeru jego redakcję przeniesiono do Warszawy. Autorami tekstów byli Polak włoskiego pochodzenia, Hieronim Pinocci i Jan Aleksander Gorczyn (drukarz krakowski). Artykuł wstępny pierwszego numeru zaczynał się od słów:
- „Ten jest, że tak rzekę, jedyny pokarm dowcipu ludzkiego, umieć i wiedzieć jak najwięcej: tym się karmi, tym się cieszy, tym się kontentuje.”
W pierwszym wydaniu najwięcej pisze się o rodach panujących, wojnach, traktatach, politycznych planach. Merkuriusza przestano wydawać w roku jego powstania. Ostatni, 41. numer, ukazał się 22 lipca 1661[3]. Wraz z Merkuriuszem wychodziła gazeta przekazująca informacje z Polski za granicę pt. Continuazione del Mercurio Polacco. Treść jej odbiegała jednak od zawartości Merkuriusza[4].
Wznowienia
[edytuj | edytuj kod]Tytuł wznowił w latach 1933–1939 w Warszawie w formie tygodnika politycznego Władysław Zambrzycki. W 1978 roku „Merkuriusz” wydany został w formie książki przez Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Włodzimierz Kalicki: Zdarzyło się. Kraków: Znak Horyzont, 2014, s. 14. ISBN 978-83-240-3029-3.
- ↑ "Merkuriusz Polski" dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający, dla informacjej pospolitej, [w:] A. Źbikowska-Migoń, M. Skalska-Zlat, Encyklopedia Książki, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2017, s. 260.
- ↑ "Merkuriusz Polski" dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający, dla informacjej pospolitej, [w:] A. Żbikowska-Migoń, M. Skalska-Zlat (red.), Encyklopedia książki, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2017, s. 260.
- ↑ Jerzy Łojek, Prasa dawnej Rzeczypospolitej [w:] Dzieje prasy polskiej, red. Jerzy łojek, Jerzy Myśliński, Wiesław Władyka, Warszawa 1988, s. 15.
- ↑ „Merkuriusz Polski Ordynaryjny”, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1978.