Galaktyka Trójkąta
 Messier 33 – Galaktyka w Trójkącie (ESO) | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia |
przed 1654 |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ |
SA(s)cd[1] |
| Rektascensja |
01h 33m 50,9s[1] |
| Deklinacja |
+30° 39′ 37″[1] |
| Odległość | |
| Przesunięcie ku czerwieni |
−0,000597 ± 0,000010[1] |
| Jasność obserwowana |
+5,7m |
| Rozmiary kątowe |
70,8′ × 41,7′[1] |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary |
~60 tys. ly[4] |
| Jasność absolutna |
−18,9m |
| Masa |
2 × 1010 M☉ |
| Satelity galaktyki |
Karzeł Ryb (prawdopodobnie), |
| Alternatywne oznaczenia | |
| M33, NGC 598, PGC 5818, UGC 1117 | |
 Usytuowanie M33 w Trójkącie | |
Galaktyka Trójkąta (znana również jako Messier 33, M33, NGC 598) – galaktyka w gwiazdozbiorze Trójkąta, druga pod względem jasności galaktyka spiralna na niebie, po Galaktyce Andromedy. Zaliczana do Grupy Lokalnej, do której należy również nasza Galaktyka. W sprzyjających warunkach można ją dostrzec gołym okiem; dla większości ludzi jest to najdalszy obiekt astronomiczny dostępny do obserwacji bez użycia przyrządów[4][a].
Galaktykę prawdopodobnie odkrył Giovanni Hodierna przed 1654 rokiem. Niezależnie odkrył ją Charles Messier i umieścił w swoim katalogu 25 sierpnia 1764 roku[4]. Między innymi właśnie w tej „mgławicy spiralnej” (jak wtedy nazywano galaktyki), w roku 1924 amerykański astronom Edwin Powell Hubble odkrył bardzo słabe cefeidy niemal 18m i doszedł do przekonania, że wraz z zawierającymi je mgławicami znajdują się poza Galaktyką.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Jasność obserwowana tej mglistej plamki o rozmiarach 60′ × 40′ wynosi 5,7m, natomiast jasność absolutna −19m. Masa jej szacowana jest na 2,0×1010 M☉. Rzeczywista średnica galaktyki to około 60 000 lat świetlnych. Jest to galaktyka typu Sc i leży w odległości 2,9 miliona lat świetlnych (według aktualnych oszacowań).
Galaktyka Trójkąta zawiera wyjątkowo dużo obszarów H II, rozrzuconych po luźnych ramionach spiralnych wokół centrum galaktyki. Niektóre z nich należą do największych znanych miejsc formowania się nowych gwiazd. Najjaśniejsze otrzymały własne oznaczenia w katalogu NGC i jego suplementach IC, np. NGC 588, NGC 592, NGC 595, NGC 604[5].
Galaktyka Trójkąta jest pierwszą galaktyką, poza Drogą Mleczną, w której odkryto wodę. Odkrycia dokonano w 1977 r. za pomocą radioteleskopu w Effelsbergu[6].
-
Rysunek Williama Parsonsa z 1850 r. na podstawie jego obserwacji z użyciem 180-cm teleskopu własnej konstrukcji -
Galaktyka Trójkąta na amatorskim zdjęciu
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- M33 X-7 – układ podwójny, w którym jednym ze składników jest czarna dziura
- NGC 604 – jeden z największych obszarów H II w Grupie Lokalnej
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Osoby obdarzone bardzo dobrym wzrokiem są w stanie dostrzec galaktykę Messier 81 w wyjątkowo dobrych warunkach obserwacyjnych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Galaktyka Trójkąta w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
- ↑ Bonanos A. Z., Stanek K. Z., Kudritzki R. P., Macri L., Sasselov D. D., Kaluzny J., Bersier D., Bresolin F., Matheson T., Mochejska B. J., Przybilla N., Szentgyorgyi A. H., Tonry J., Torres G.. The First DIRECT Distance to a Detached Eclipsing Binary in M33. „Astrophysics and Space Science”. 304 (1–4), s. 207–209, 2006. DOI: 10.1007/s10509-006-9112-1. Bibcode: 2006Ap&SS.304..207B.
- ↑ Laura Magrini, Letizia Stanghellini, Eva Villaver. The Planetary Nebula Population of M33 and its Metallicity Gradient: A Look Into the Galaxy's Distant Past. „The Astrophysical Journal”. 696 (1), s. 729–740, Maj 2009. DOI: 10.1088/0004-637X/696/1/729. arXiv:0901.2273. Bibcode: 2009ApJ...696..729M.
- ↑ a b c Hartmut Frommert, Christine Kronberg: Messier 33. [w:] The Messier Catalog [on-line]. SEDS, 2007-08-25. [dostęp 2016-04-21]. (ang.).
- ↑ Courtney Seligman: Finding Chart for IC / NGC Objects in M33. [w:] Celestial Atlas [on-line]. 2013-02-12. [dostęp 2014-08-19]. (ang.).
- ↑ Water in the early Universe. Max-Planck-Gesellschaft, 2008-12-18. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Galaktyka Trójkąta w serwisie SEDS.org (Revised NGC and IC Catalog) (ang.)
- Galaktyka Trójkąta w bazie SIMBAD (ang.)
- Galaktyka Trójkąta w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)