Mięta

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Mięta
Ilustracja
Mięta pieprzowa
Systematyka[1][2]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny zielone
Nadgromada rośliny telomowe
Gromada rośliny naczyniowe
Podgromada rośliny nasienne
Nadklasa okrytonasienne
Klasa Magnoliopsida
Nadrząd astropodobne
Rząd jasnotowce
Rodzina jasnotowate
Rodzaj mięta
Nazwa systematyczna
Mentha L.
Sp. Pl. 576. 1753
Typ nomenklatoryczny

Mentha spicata L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o mięcie

Mięta (Mentha L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). W zależności od ujęcia taksonomicznego (stopnia uwzględnienia taksonów mieszańcowych, częstych w tym rodzaju) obejmuje ok. 18–19[4], 25[5], 30[6] lub nawet ponad 40[7] gatunków i ich mieszańców. Występują głównie w Europie (10 gatunków[5]), Azji i Afryce[6], ale też 6 gatunków obecnych jest w Australii, jeden w Nowej Zelandii i jeden w Ameryce Północnej[4]. Liczne gatunki i mieszańce rozprzestrzenione zostały na świecie i zdziczały na różnych obszarach[5]. Rosną na różnych siedliskach, najczęściej wilgotnych lub mokrych, ale też na suchych stepach[5]. Używane są jako zioła o specyficznym, miętowym aromacie, w kuchni, ale także w ziołolecznictwie. W Ameryce stosowany był tamtejszy gatunek – M. canadensis. W Starożytnym Rzymie głównie mięta nadwodna M. aquatica. Współcześnie największe znaczenie użytkowe mają: mięta zielona M. spicata, mięta wonna M. suaveolens, mięta pieprzowa M. × piperita, mięta długolistna M. longifolia, mięta polej M. pulegium. Jako roślina ozdobna na skalniakach uprawiana bywa mięta Requiena M. requienii[4].

Morfologia i biologia[edytuj | edytuj kod]

Dwa gatunki mięty obok siebie: mięta pieprzowa (u góry) oraz mięta Requiena (na dole)
Mięta nadwodna
Pokrój
Byliny o płożących kłączach osiągające do 1,5 m wysokości, rzadko rośliny jednoroczne[5]. Rośliny o silnym, charakterystycznym zapachu (nie zawsze „miętowym”)[8].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście silnie aromatyczne, pojedyncze, jajowate lub eliptyczne[8], całobrzegie, karbowane lub ząbkowane[5].
Kwiaty
Drobne, zebrane w okółkach skupionych w szczytowej części pędu, rozdzielone wydłużonymi międzywęźlami lub skupionymi tak gęsto, że kwiatostan złożony jest kłosokształtny. Kielich zrosłodziałkowy, z czterema lub 5 ząbkami na szczycie, z 10 do 13 wiązkami przewodzącymi. Korona fioletowa, biała lub różowa. U nasady zrośnięte płatki tworzą krótką rurkę zakończoną czterema łatkami tworzącymi niezbyt wyraźnie dwie wargi, z górną łatką z reguły większą od pozostałych. Cztery pręciki w dwóch parach, wystają z rurki korony. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem o niemal równych ramionach[5].
Owoce
Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze rozłupki[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Mięta polej
Mięta długolistna
Synonimy[6]

Preslia Opiz, Pulegium Mill.

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.) w obrębie której zaliczany jest do podrodziny Nepetoideae, plemienia Mentheae i podplemienia Menthinae[6].

Podział rodzaju

W obrębie rodzaju gatunki klasyfikowane są do czterech sekcji: Eriodontes, Mentha, Pulegium i Tubulosae[6].

Gatunki flory Polski[9]
Wykaz gatunków[7][10]

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzaju Mentha pochodzi z greckiego od imienia nimfy Menthe (Mente, Minto, Minta, Minte), zamieszkującej Podziemie i będącej kochanką Hadesa. Ten chcąc ją uchronić przed zazdrością i prześladowaniami Persefony (żony) zamienił nimfę w roślinę miętę[11].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

  • Uprawiane są głównie ze względu na zapach i smak liści. Z liści m.in. mięty pieprzowej (łac. Mentha piperita, ang. peppermint) pozyskiwany jest olejek miętowy zawierający mentol, wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym, farmaceutycznym, spożywczym (m.in. do wyrobu słodyczy i ciast) oraz tytoniowym. Liście mięty zielonej (łac. Mentha spicata, ang. spearmint) używane są chętnie bezpośrednio jako przyprawa, a także stosowane są jako dodatek aromatyzujący do gumy do żucia i past do zębów.
  • Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny lecznicze.
  • Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
  4. ↑ a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 579. ISBN 978-1-107-11502-6.
  5. ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 282. ISBN 0-333-74890-5.
  6. ↑ a b c d e Genus: Mentha L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-12].
  7. ↑ a b Mentha. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-03-12].
  8. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  9. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  10. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 123. ISBN 978-83-925110-5-2.
  11. ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 232. ISBN 83-04-04673-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mięta&oldid=63364003”