Michał Doliwo-Dobrowolski
| ||
 Michał Doliwo-Dobrowolski, ok. 1908 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 2 stycznia 1862 Gatczyna | |
| Data i miejsce śmierci | 15 listopada 1919 Heidelberg | |
Michał Doliwo-Dobrowolski (ur. 2 stycznia 1862 w Gatczynie, zm. 15 listopada 1919 w Heidelbergu) – rosyjski elektrotechnik, elektryk i wynalazca pochodzenia polskiego; pionier techniki prądu trójfazowego[1].
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Gatczynie koło Sankt Petersburga jako syn polskiego szlachcica herbu Doliwa - Józefa Doliwy-Dobrowolskiego oraz Rosjanki Olgi Michajłownej z domu Jewreinow. 11 maja 1887 r. ożenił się z 22-letnią Greczynką Kornelią Tumbą. Mieli dwóch synów - 23 maja 1891 r. przyszedł na świat pierwszy syn Dymitr, a cztery lata później, 21 lutego 1895, drugi – Serge. W 1907 r. rozwiódł się, by po 5 miesiącach zawrzeć nowy związek małżeński z Hedwig Pallatschek (Jadwigą Polaczkówną)[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Średnią szkołę realną ukończył w Odessie (1878), gdzie mieszkał z rodzicami od 1872 roku. Od 1878 roku studiował na wydziale chemicznym Instytutu Politechnicznego w Rydze. W wieku 19 lat został relegowany z uczelni w ramach antypolskich represji po zamachu na cara Aleksandra II. Został wówczas wolnym słuchaczem na uniwersytetach w Petersburgu, Odessie i Noworosyjsku, a w 1883 roku wyjechał z rodzicami do Niemiec[2].
Studia kontynuował na politechnice w Darmstadt, najpierw na wydziale mechanicznym, a następnie na nowo utworzonym wydziale elektrotechnicznym, który ukończył w 1884 roku. Przez następne trzy lata był asystentem profesora elektrotechniki Erasmusa Kittlera, wykładał metalurgię i galwanoplastykę[2].
W 1888 roku skonstruował prądnicę trójfazowego prądu zmiennego, zrobił to na kilka miesięcy przed Nikola Teslą. W 1889 roku skonstruował trójfazowy silnik indukcyjny z wirnikiem klatkowym.
Na światowej Wystawie Elektrotechnicznej we Frankfurcie n. Menem (1891) zaprezentował wiele urządzeń pracujących w systemie trójfazowym. Największe zainteresowanie wzbudziła opracowana przez niego trójfazowa linia energetyczna o długości 175 km, napięciu 20 kV i sprawności 75%, z którą współpracował opracowany przez niego silnik trójfazowy o mocy ok. 74 kW (100 KM – największy wówczas na świecie).
Opracował pierwszą prądnicę prądu zmiennego 3-fazowego z wirującym polem magnetycznym. Uzyskał także kilka patentów na transformatory trójfazowe, przyrządy pomiarowe (np. fazomierz) i komory gasikowe w wyłącznikach wysokonapięciowych.
W latach 1894-1895 pracował nad generatorami dużej mocy dla hydroelektrowni. Opracował założenia techniczne pierwszej na świecie trójfazowej elektrowni wodnej na Renie w Rheinfelden, zbudowanej w 1895 roku. Współpracował przy projektowaniu elektrowni trójfazowych w Zabrzu i Chorzowie (1897).
W 1908 roku został mianowany dyrektorem berlińskiej fabryki aparatury elektrotechnicznej koncernu AEG.
Ostatnie dni życia Doliwo-Dobrowolski spędził w Klinice Uniwersyteckiej w Heidelbergu, gdzie starszy syn Dymitr był lekarzem. Zmarł 15 listopada 1919 r. i pochowany został na cmentarzu w Darmstadt[2].
Medal im. Michała Doliwo-Dobrowolskiego[edytuj | edytuj kod]
W dniu 2 stycznia 2007 roku Zarząd Główny SEP, na wniosek Oddziału Szczecińskiego oraz Centralnej Komisji Młodzieży i Studentów SEP, ustanowił Medal im. Michała Doliwo-Dobrowolskiego i powołał Ogólnopolski Komitet ds. medalu z siedzibą w Szczecinie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Doliwo-Dobrowolski Michał, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2019-08-28].
- ↑ a b c d Witold Iwańczak, Frankfurt... i stało się światło, Prawica.net, 6 października 2013 [zarchiwizowane z adresu 2014-05-21].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Weinfeld: "Poczet wielkich elektryków" Nasza Księgarnia 1968 Warszawa.
- Jan Józef Podoski "Zbyt ciekawe czasy" Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1990.
- Władysław Smoleński: "Przewrót umysłowy w Polsce w. XVIII". W-wa. 1923.
- Molęda S.: Michał Doliwo-Dobrowolski – 120 lat elektroenergetycznego trójfazowego systemu przesyłowego w Europie, Elektroenergetyka – współczesność i rozwój, nr 3(9), Wyd. PSE Operator S.A., Gdańsk 2011, ISSN 2080-8593.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Doliwo-Dobrowolski Michał, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2009-12-13].
- Zbigniew Ciok, Lech Królikowski, Romuald Nowakowski, Piotr Szymczak - Michał Doliwo-Dobrowolski - obszerny artykuł zawierający biogram, cz. I, cz. II
- A Brief Chronology of the TUD's Electrical Engineering Department
- Polacy z Sankt Petersburga, Konsulat Generalny RP w Sankt Petersburgu, 11 listopada 2009 [zarchiwizowane z adresu 2012-12-21].