Michał Sokolnicki (dyplomata)
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 6 lutego 1880 Kaszewy Kościelne, Królestwo Polskie | |
Data i miejsce śmierci | 17 stycznia 1967 Ankara, Turcja | |
Poseł RP w Finlandii | ||
Okres | od 6 lutego 1920 do 1 października 1922 | |
Poprzednik | Mikołaj Himmelstjerna (Chargé d’affaires) | |
Następca | Tytus Filipowicz (poseł) | |
Poseł RP w Estonii | ||
Okres | od 2 grudnia 1921 do 1 października 1922 | |
Poprzednik | Leon Wasilewski | |
Następca | Wacław Tadeusz Dobrzyński | |
Poseł RP w Danii | ||
Okres | od 1 sierpnia 1931 do 31 maja 1936 | |
Poprzednik | Zygmunt Michałowski | |
Następca | Jan Starzewski | |
Ambasador RP w Turcji | ||
Okres | od 1 czerwca 1936 do 1 września 1945 | |
Poprzednik | Jerzy Potocki | |
Następca | Romuald Buczyński (chargé d’affaires), reprezentujący Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |


Michał Hubert Sokolnicki (ur. 6 lutego 1880 w Kaszewach Kościelnych, zm. 17 stycznia 1967 w Ankarze) – polski polityk i dyplomata oraz historyk, doktor filozofii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze nauki pobierał od prywatnego guwernanta[1]. W 1890 wstąpił do szkoły realnej w Łodzi[2]. W 1894 przeniósł się do prywatnej szkoły w Warszawie[3]. Następnie w 1898 podjął studia w Paryżu, w Szkole Nauk Politycznych[4]. Przebywał przez pewien czas w Rapperswilu, w tamtejszym Muzeum Polskim zbierając materiały do swojej pracy dyplomowej[5]. W 1901 ukończył studia w Szkole Nauk Politycznych, przedstawiając pracę O historii politycznej narodu polskiego 1831–1847 [6]. Podczas studiów w Paryżu związał się z ruchem socjalistycznym, a od 1901 jego polityczne losy wiążą się z osobą Józefa Piłsudskiego. Po powrocie z Francji na krótki okres znalazł się we Lwowie, gdzie uczęszczał m.in. na wykłady Szymona Askenazego[7]. Następnie podjął studia w Berlinie. W tym okresie podjął intensywną działalność pisarską, jako korespondent publikując m.in. w „Kuryerze Warszawskim”, „Przedświcie”, „Prawdzie” i „Ogniwie”[8]. Wiosną 1904 ze względów zdrowotnych przeniósł się z Berlina do Zurychu, gdzie kontynuował studia[9]. Członek PPS, od 1903 bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego.
W maju 1905, po krótkim pobycie w Zakopanem, przeniósł się do Heidelbergu, gdzie kontynuował kształcenie[10]. W 1907 r. przeniósł się jeszcze na uniwersytet w Bernie, gdzie ostatecznie uzyskał stopień naukowy doktora filozofii[11]. Zarówno podczas studiów, jak i po ich zakończeniu, pracował nad biografią swojego stryjecznego pradziada[12] oraz imiennika, generała Michała Sokolnickiego. W 1909 r. był jednym z współzałożycieli Towarzystwa Pisarzy Polskich w Zakopanem[13]. W 1911 należał do grona publicznych krytyków zarządzania Muzeum Polskim w Rapperswilu. Podnosił m.in. konieczność gruntownej reformy Muzeum, co doprowadziło do trwającego kilka lat, wielowątkowego konfliktu pomiędzy Sokolnickim a władzami ośrodka[14]. Z czasem coraz więcej czasu Sokolnicki poświęcał działalności politycznej u boku Piłsudskiego, zdobywając jeszcze przed wybuchem wojny status jednego z jego najbliższych współpracowników[15].
W 1913 dołączył w szeregi krakowskiego „Strzelca”. W maju 1913 ukończył kurs podchorążych jako sierżant[16]. Nie zarzucił całkowicie zajęcia historycznego, publikując m.in. w grudniu 1913 biografię powstańca Jana Zygmunta Skrzyneckiego[17]. Był jednym z działaczy efemerycznego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Turcji[18]. W styczniu 1914 dołączył do Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[19]. Tuż przed wybuchem wojny zaangażował się w wydawanie oficjalnego strzeleckiego organu prasowego „Strzelec”, który z uwagi na rozpoczęcie I wojny światowej zdążył ukazać się tylko jeden raz[20].
W czasie I wojny światowej był m.in. komisarzem cywilnym Legionów w Kielcach. Był Komisarzem Głównym Polskiej Organizacji Narodowej w 1914 roku[21]. Był członkiem, a następnie sekretarzem generalnym Naczelnego Komitetu Narodowego, prywatnym sekretarzem Józefa Piłsudskiego, członkiem Konwentu Organizacji A. Członek Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (II – V 1917)[22]
W 1919 był członkiem delegacji polskiej na Konferencję Pokojową w Paryżu (sekretarz części delegacji wytypowanej przez Naczelnika Państwa na konferencję). Następnie od sierpnia 1919 pełnił służbę dyplomatyczną w Londynie jako pierwszy radca poselstwa polskiego. Od 1 lutego 1920 poseł RP w Helsinkach, od 2 grudnia 1921 akredytowany również w Estonii (gdzie placówką faktycznie kierował Władysław Neuman jako chargé d’affaires). Misję pełnił do 1 października 1922. Po powrocie do centrali MSZ naczelnik Wydziału Historyczno-Archiwalnego. 1 września 1923 odszedł ze służby w ramach czystki personalnej prowadzonej przez ministra Mariana Seydę. Po przewrocie majowym przywrócony do służby w 1927, pracował w Departamencie Polityczno-Ekonomicznym MSZ. W latach 1923–1931 wykładowca Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie.
1 sierpnia 1931 mianowany na posła RP w Danii (1931–1936). Ukończył w tym czasie prace nad swoją książką Czternaście lat[23]. Do jednych z jego zadań w Danii należało przekonanie rządu w Kopenhadze do oddania głosu na Polskę w wyborach do Rady Ligi Narodów w 1932. Wysiłki Sokolnickiego najprawdopodobniej nie przyniosły skutku i Dania wstrzymała się od głosowania za Polską, która mimo to została wówczas wybrana do Rady 48 głosami z 52[24].
W roku 1936 mianowany ambasadorem Rzeczypospolitej w Turcji. W latach 1937–1939 łagodził tureckie próby nacjonalizacji Adampolu, polskiej osady w Turcji[25]. W roku 1939 August Zaleski, minister spraw zagranicznych w rządzie RP na uchodźstwie (gabinet Władysława Sikorskiego), usiłował zwolnić go ze stanowiska. Jednak dzięki zdecydowanie przychylnej dla Sokolnickiego postawie rządu tureckiego i osobistemu poparciu Şükrü Saracoğlu, ministra spraw zagranicznych Turcji, odwołanie zostało cofnięte.
Po wycofaniu uznania dyplomatycznego Turcji dla rządu RP na uchodźstwie opuścił placówkę 1 września 1945, jego następca wyznaczony przez Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej uzyskał agrément jako chargé d' affaires w styczniu 1946. Po 1945 Sokolnicki pozostał w Turcji. Jego aktywność skupiła się na działalności naukowej i dydaktycznej: był wykładowcą Wydziału Językoznawstwa, Historii i Geografii Uniwersytetu w Ankarze. Pozostał jednak nader cenionym autorytetem, zarówno w kręgach emigracji polskiej, jak i w kręgach polityków tureckich i korpusu dyplomatycznego. Pozostawił obszerne wspomnienia z lat służby dyplomatycznej w Turcji 1939–1945 (Dziennik ankarski). Autor wielu prac historycznych. Zmarł w Ankarze i tam jest pochowany.
Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (od 1961)[26].
Młodszy brat Gabriela Sokolnickiego, profesora Politechniki Lwowskiej. Jego żoną była w latach 1903-1915 Eugenia Sokolnicka z d. Kutner (1876-1934) - polska psychoanalityk, uczennica Zygmunta Freuda. Małżeństwo było bezdzietne.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[27]
- Krzyż Niepodległości[28]
- Medal Dziesięciolecia[28]
- Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (1932, Francja)[29]
- Krzyż Wielki Orderu Sokoła (1934, Islandia)[30][31]
- Krzyż Wielki Orderu Danebroga (1935, Dania)[32]
- Krzyż Wielki Orderu Białej Róży (Finlandia)[28]
- Krzyż Wielki Orderu św. Sawy (Jugosławia)[28]
Prace[edytuj | edytuj kod]
- Wojna roku 1809, Kraków 1910
- Generał Michał Sokolnicki 1760–1815, Kraków – Warszawa 1912 ; Wyd. Anczyc;
- Wojna polsko-rosyjska w r. 1831, Poznań 1919;
- Polska w pamiętnikach wielkiej wojny 1914–1918, Warszawa 1925 ;
- Czternaście lat, Warszawa 1936 ;
- Rok czternasty, Londyn 1961 ; Wyd. Gryf Publications
- Dziennik ankarski 1939–1943, Londyn 1965; Wyd. Gryf Publications
- Dziennik ankarski 1943–1946. Z przedmową E. Raczyńskiego., London 1974. Wyd.Veritas Found. Publ. Centre
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 35.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 39.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 41.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 51.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 71-73.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 74.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 78.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 94.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 95.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 117.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 158.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 163.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 165.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 178–194.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 216–217.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 223.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 238.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 241.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 247.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 271–272.
- ↑ Jerzy Pająk, Z dziejów Polskiej Organizacji Narodowej (wrzesień-grudzień 1914), w: Kieleckie Studia Historyczne, t. 14, 1996, s. 106.
- ↑ Jerzy Z. Pająk, O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915–1917), Kielce 2003, s. 246
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 466.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 472.
- ↑ Kloc 2018 ↓, s. 491-494.
- ↑ Wybór członków Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Polskie Towarzystwo Naukowe na Ojczyźnie s. 59. docplayer.pl. [dostęp 2019-04-08].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20.
- ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 681-682.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 19, s. 263, 1932.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 1, s. 26, 1935.
- ↑ Fálkaorðuhafar (1934) (isl.). forseti.is. [dostęp 2016-03-25].
- ↑ Zezwolenie na przyjęcie odznaczeń zagranicznych. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 11, s. 300, 1936.
Bibliografia, literatura, linki[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Kloc: Michał Sokolnicki 1880–1967. Piłsudczyk – historyk – dyplomata. Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2018. ISBN 978-83-65350-33-6.
- Włodzimierz Suleja, Andrzej Zięba, Sokolnicki Michał Hubert w: Polski Słownik Biograficzny t. XL, Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 2000–2001 s. 80–87, wersja elektroniczna IPSB
- Sokolnicki Michał [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), BGW Warszawa 1994, ISBN 83-7066-569-1, s. 113.
- Archiwum Ambasadora Michała Sokolnickiego w zbiorach Instytutu Piłsudskiego
- Ambasadorowie II Rzeczypospolitej
- Ambasadorowie Polski w Turcji
- Członkowie delegacji polskiej na konferencję pokojową w Paryżu
- Członkowie Naczelnego Komitetu Narodowego
- Członkowie Komitetu Narodowego Polskiego (1917–1919)
- Członkowie Polskiej Organizacji Narodowej
- Członkowie Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie
- Komisarze Rządu Narodowego (1914)
- Członkowie Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (1915–1917)
- Naczelnicy Wydziałów MSZ II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Polacy – Komandorzy Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii
- Polacy odznaczeni Orderem Danebroga
- Polacy odznaczeni Orderem Sokoła Islandzkiego
- Polacy odznaczeni Orderem św. Sawy
- Polscy historycy emigracyjni
- Posłowie II Rzeczypospolitej
- Przedstawiciele dyplomatyczni II Rzeczypospolitej w Finlandii
- Przedstawiciele dyplomatyczni II Rzeczypospolitej w Danii
- Przedstawiciele dyplomatyczni Polski w Estonii
- Radcy legacyjni II Rzeczypospolitej
- Sokolniccy herbu Nowina
- Urodzeni w 1880
- Zmarli w 1967