Mieczysław Rakowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Mieczysław F. Rakowski
Mieczysław Rakowski crop.jpg
Data i miejsce urodzenia 1 grudnia 1926
Kowalewko-Folwark
Data i miejsce śmierci 8 listopada 2008
Warszawa
Prezes Rady Ministrów
Okres od 27 września 1988
do 1 sierpnia 1989
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik Zbigniew Messner
Następca Czesław Kiszczak
I sekretarz KC PZPR
Okres od 29 lipca 1989
do 29 stycznia 1990
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik Wojciech Jaruzelski
Następca (partia rozwiązana)
Wicemarszałek Sejmu IX kadencji (PRL)
Okres od 6 listopada 1985
do 17 czerwca 1988
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy II klasy Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Henryk Schönker, Mieczysław Rakowski, Daniel Beauvois i Andrzej Chwalba podczas przyznawania Nagrody Historycznej Polityki w 2006
Grób Mieczysława Rakowskiego na Powązkach

Mieczysław Franciszek Rakowski (ur. 1 grudnia 1926 w Kowalewku-Folwarku, zm. 8 listopada 2008 w Warszawie[1]) – polski polityk komunistyczny, premier PRL w latach 1988–1989, poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji, ostatni I sekretarz KC PZPR.

Z zawodu historyk i dziennikarz. Wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.

Życiorys[edytuj]

Młodość[edytuj]

Pochodził z Wielkopolski[2]. Urodził się 1 grudnia 1926[3]. Był synem rolnika Franciszka Rakowskiego i Marii Mazurkiewicz[3]. W okresie okupacji niemieckiej nie chodził do żadnej szkoły[4].

Pracował w Poznaniu jako robotnik w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego. 23 stycznia 1945 zgłosił się do wojska. W kwietniu tego samego roku został skierowany do szkoły oficerskiej. Odbył kilkumiesięczne szkolenie w Szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych im. Ludwika Waryńskiego w Łodzi[5]. W 1951 r. został przeniesiony do rezerwy w stopniu kapitana[6].

W 1949 ukończył kurs dziennikarzy KC PZPR[7]. Studiował następnie w Instytucie Nauk Społecznych w Warszawie (studia ukończył w 1955). W 1956 doktoryzował się tam z nauk historycznych pod kierunkiem Bronisława Krauzego[8].

Działalność polityczna w Polsce Ludowej[edytuj]

Lata 1946–1988[edytuj]

W grudniu 1946 Mieczysław Rakowski wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej[5], następnie działał w PZPR od początku jej istnienia (tj. od 1948). Zaliczany do „puławian” podczas walki o władzę w kierownictwie PZPR w połowie lat pięćdziesiątych[9]. Od 1957 był pracownikiem politycznym KC PZPR w Warszawie (z przerwami na naukę).

Po likwidacji przez władze pisma „Po Prostu” i wprowadzeniu na rynek mającej być mniej krytyczną wobec władz „Polityki”, od 1958 do 1982 pozostawał związany z tym pismem jako zastępca, a później redaktor naczelny tego pisma (do 1982)[10].

Działał w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich (od 1951), będąc m.in. prezesem zarządu głównego w okresie 1958–1961. Od 1982 był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL.

Od 1972 do 1989 nieprzerwanie sprawował mandat posła na Sejm PRL.

W 1975 został członkiem Komitetu Centralnego PZPR.

W 1981 Sejm PRL VIII kadencji powołał go na urząd wicepremiera w rządzie Wojciecha Jaruzelskiego, który sprawował do 1985. Równolegle sprawował stanowisko przewodniczącego Komisji Rady Ministrów ds. Dialogu ze Związkami Zawodowymi (1981–1985) i członka Narodowej Rady Kultury (1983–1990). Po wprowadzeniu stanu wojennego główny wśród członków władz zwolennik rozwiązania PZPR lub zawieszenia jej działalności[11].

W grudniu 1987 został członkiem Biura Politycznego KC PZPR[12].

W Sejmie PRL IX kadencji piastował funkcję wicemarszałka (do 27 września 1988).

Rząd Mieczysława Rakowskiego[edytuj]

27 września 1988 r. został powołany na Prezesa Rady Ministrów, zastępując Zbigniewa Messnera[13]. Rząd Mieczysława Rakowskiego podjął próby reform gospodarczych, doprowadzając m.in. do uchwalenia w 1988 przez Sejm PRL IX kadencji przejrzystej i korzystnej dla drobnych i średnich przedsiębiorców ustawy o działalności gospodarczej tzw. ustawy Wilczka, przygotowanej przez ówczesnego ministra przemysłu Mieczysława Wilczka, kładącej podstawy pod przywrócenie w Polsce wolnego rynku po upadku i demontażu tzw. realnego socjalizmu[14]. Obecnie już nieobowiązująca ustawa Wilczka była często chwalona za swoje odbiurokratyzowanie i przejrzystość przez ekonomistów i polityków różnych opcji[15]. Rząd Rakowskiego doprowadził także do przyjęcia ustaw umożliwiających komercjalizację niektórych przedsiębiorstw państwowych i urynkawiających ceny. Natomiast szczególne kontrowersje i krytykę, zwłaszcza wśród ówczesnych środowisk opozycyjnych, wywołała decyzja rządu o złożeniu do sądu wniosku o upadłość Stoczni Gdańskiej im. Lenina, historycznej kolebki ruchu związkowego i społecznego „Solidarność”[16]. Rządowi Rakowskiego wytykano także przygotowanie i doprowadzenie do uchwalenia 17 maja 1989 przez Sejm szczególnie korzystnej dla polskiego Kościoła rzymskokatolickiego ustawy o stosunku państwa do Kościoła[17], powołującej m.in. Komisję Majątkową, legitymizującej – funkcjonującą już wcześniej w okresie PRL, tj. od 1949 – Komisję Wspólną Rządu i Episkopatu jako nadrzędne ciało konsultatywne pomiędzy władzami państwowymi a kościelnymi, czy też poszerzającej uprawnienia finansowe Funduszu Kościelnego. W związku z tym niektórzy późniejsi krytycy polityki premiera Rakowskiego zarzucali mu położenie podwalin pod powstanie w Polsce państwa wyznaniowego[18].

15 marca 1989 Rada Ministrów pod jego przewodnictwem podjęła uchwałę o anulowaniu decyzji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z września 1946 o pozbawieniu obywatelstwa m.in. generałów Andersa, Kopańskiego, Chruściela i Maczka, a także Stanisława Mikołajczyka[19]. 26 lutego 1989 dostarczono generałowi Maczkowi prywatny list od premiera Rakowskiego z przeprosinami za odebranie obywatelstwa[20].

Obrady Okrągłego Stołu, wybory w 1989[edytuj]

Za jego premierostwa doszło także do historycznych rozmów Okrągłego Stołu (poprzedzonych Rozmowami w Magdalence, rozpoczętymi równolegle z powołaniem Mieczysława Rakowskiego na stanowisko premiera) pomiędzy rządzącą wówczas PZPR a opozycyjną „Solidarnością”, wskutek których podpisano porozumienie obejmujące m.in. przeprowadzenie 4 czerwca 1989 pierwszych w Polsce po II wojnie światowej – częściowo – wolnych wyborów parlamentarnych do tzw. Sejmu kontraktowego – Sejmu PRL X kadencji (1989–1991). W wyniku wyborów do parlamentarnych z czerwca 1989 otrzymał 8 213 671 (48,17%) głosów i nie uzyskał mandatu parlamentarnego[21]. 2 sierpnia podał się do dymisji z funkcji premiera[22].

Dalsza działalność w III RP[edytuj]

Lata 1989–1999[edytuj]

W lipcu 1989 po odejściu Wojciecha Jaruzelskiego z partii objął funkcję pierwszego sekretarza KC PZPR, doprowadzając do jej rozwiązania w styczniu 1990[23]. Następnie został członkiem SdRP, którym był aż do jej rozwiązania w 1999.

W wyniku prowadzonego w latach 1990–1993 postępowania w związku z tzw. moskiewską pożyczką został mu przedstawiony zarzut popełnienia przestępstwa[24]. Postępowanie zostało umorzone w 1993[10].

Wycofanie się z życia publicznego[edytuj]

Od tego czasu Rakowski wycofał się z czynnego życia politycznego, brał jednak udział w debatach publicznych – był redaktorem naczelnym pisma „Dziś”, pisywał do „Trybuny” [1], wydał dzienniki (10 tomów obejmujących lata 1958–1989), jak również dziennik z lat 1991–2001 (Polski przekładaniec). Od 2003 do 2004 prowadził swój własny talk-show w stacji TVP3, do którego zapraszał znane postaci z okresu PRL.

Był członkiem komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w Polsce w 2005.

Życie prywatne[edytuj]

Był mężem aktorki Elżbiety Kępińskiej, a wcześniej mężem skrzypaczki Wandy Wiłkomirskiej, z którą miał dwóch synów[25].

Śmierć i pogrzeb[edytuj]

W ostatnich latach życia cierpiał na nowotwór. Zmarł w szpitalu Warszawie[26]. Został pochowany 18 listopada 2008 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Przemówienie nad grobem wygłosił generał Wojciech Jaruzelski[27].

Odznaczenia[edytuj]

5 marca 1997 został odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[28]. Poza tym posiadał Order Sztandaru Pracy II klasy, Złoty Krzyż Zasługi i Medal 10-lecia Polski Ludowej[29].

Publikacje[edytuj]

Autor książek:

  • SDP w okresie powojennym 1949–1954 (1960)
  • Ameryka wielopiętrowa (1964)
  • Przesilenie grudniowe (1981)
  • Rzeczpospolita na progu lat osiemdziesiątych (1981)
  • Partnerstwo (1982)
  • Jak to się stało (1991)
  • Zanim stanę przed Trybunałem (1992)
  • Do M.F. Rakowskiego pisali. Lata-listy-ludzie (1993)
  • Dzienniki polityczne (1998–2005, dziesięć tomów obejmujących lata 1958–1990)

Zobacz też[edytuj]

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. Nie żyje Mieczysław Rakowski

Przypisy

  1. ↑ a b Eisler 2014 ↓, s. 518.
  2. ↑ Rakowski 1991 ↓, s. 8.
  3. ↑ a b Eisler 2014 ↓, s. 463.
  4. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 464.
  5. ↑ a b Eisler 2014 ↓, s. 465.
  6. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 467.
  7. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 466.
  8. ↑ Jan Ordyński, Henryk Szlajfer, Nie bądźcie moimi sędziami: rozmowy z Mieczysławem F. Rakowskim, Warszawa: Rosner i Wspólnicy 2009, s. 144.
  9. ↑ Eisler 1992 ↓, s. 61–62.
  10. ↑ a b Nie żyje Mieczysław Rakowski. wp.pl, 8 listopada 2008. [dostęp 22 kwietnia 2015].
  11. ↑ Kazimierz Barcikowski: U szczytów władzy, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 1998, ​ISBN 83-87168-20-3​, s. 325
  12. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 511.
  13. ↑ Rakowski 1991 ↓, s. 121.
  14. ↑ Stremecka 2013 ↓, s. 247–248.
  15. ↑ Paweł Wroński: Marszałek nad Bałtykiem. wyborcza.pl, 2 lipca 2010. [dostęp 16 września 2016].
  16. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 512.
  17. ↑ Dz.U. z 1989 r. Nr 29, poz. 154
  18. ↑ Żyjemy w państwie wyznaniowym. Senyszyn przypomina grzechy ostatniego rządu PZPR. tokfm.pl, 4 czerwca 2013. [dostęp 22 kwietnia 2015].
  19. ↑ „Rzeczpospolita” z 20 marca 1989.
  20. ↑ Wśród wielu, bardzo wielu spraw, które mam do załatwienia poczesne miejsce zajmuje chęć naprawienia krzywdy, której Pan, Panie Generale, doznał w przeszłości od władz polskich. (...) Pomimo wielu krzywdzących ocen i decyzji ówczesnych władz polskich pozostał Pan dla nas – moich rodaków – wzorem patrioty i żołnierza. (...) Stał się Pan, Panie Generale, symbolem bohaterskiego dowódcy. Ogromnie chciałbym Pana gościć, Panie Generale, na naszej polskiej ziemi w dniach obchodów 50 rocznicy wybuchu II wojny światowej. Pragnę Pana zapewnić, że rząd polski przyjmie Pana z całym należnym szacunkiem jak bohatera narodowego. (...) Co jako premier rządu polskiego mógłbym dla Pana zrobić, żeby choć w części zrekompensować Panu Panie Generale, krzywdy i ból, których doznał Pan w przeszłości? „Rzeczpospolita” z 28 lutego 1989.
  21. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 513.
  22. ↑ Rakowski 1991 ↓, s. 241.
  23. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 517.
  24. ↑ Mieczysław Rakowski nie żyje. tvn24.pl, 8 listopada 2008. [dostęp 22 kwietnia 2015].
  25. ↑ Stremecka 2013 ↓, s. 111.
  26. ↑ Paulina Nowosielska, Joanna Ćwiek, Maciej Domagała: Mieczysław Rakowski – człowiek, który zgasił PRL. polskatimes.pl, 10 listopada 2008. [dostęp 22 kwietnia 2015].
  27. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 519.
  28. ↑ M.P. z 1997 r. Nr 29, poz. 269
  29. ↑ Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 22 kwietnia 2015].

Bibliografia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

p • d • e
I sekretarze KC PZPR
Bolesław Bierut (1948-1956) • Edward Ochab (1956) • Władysław Gomułka (1956-1970) • Edward Gierek (1970-1980) • Stanisław Kania (1980-1981) • Wojciech Jaruzelski (1981-1989) • Mieczysław Rakowski (1989-1990)
 POL PZPR logo.svg
p • d • e
Rząd Mieczysława Rakowskiego (1988–1989)
W dniu zaprzysiężenia Mieczysław Rakowski crop.jpg
Późniejsi członkowie rządu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mieczysław_Rakowski&oldid=48492641”