Miedwie

Miedwie
Położenie
Państwo	Polska
Miejscowości nadbrzeżne	Jęczydół, Morzyczyn, Wierzbno, Wierzchląd, Żelewo
Wysokość lustra	14 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	3 701,34 ha
Wymiary • max długość • max szerokość	15,5 km 3,2 km
Głębokość • średnia • maksymalna	36 m 43,8 m
Długość linii brzegowej	35,8 km
Hydrologia
Rzeki zasilające	Płonia, Ostrowica, Miedwinka, Gowienica Miedwiańska, Rów Kunowski
Rzeki wypływające	Płonia
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie gminy Stargard Miedwie
Położenie na mapie powiatu stargardzkiego Miedwie
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Miedwie
Położenie na mapie Polski Miedwie
53°17′00″N 14°53′00″E

Miedwie (niem. Madüsee) – jezioro w południowo-zachodniej części Pobrzeża Szczecińskiego na Równinie Pyrzyckiej.

Powierzchnia zwierciadła wody obejmuje 35 km² (piąte co do wielkości w Polsce, drugie po jeziorze Dąbie w województwie zachodniopomorskim). Jezioro leży na wysokości 14 m n.p.m., a jego głębokość wynosi 43,8 m, co daje największą w Polsce kryptodepresję (29,8 m p.p.m.). Linia brzegowa ma długość ok. 39 km (maks. szerokość 3,2 km), brzegi są bezleśne, w południowej części bagniste. Przez Miedwie przepływa rzeka Płonia, z większych cieków uchodzą do niego Ostrowica, Miedwinka, Gowienica Miedwiańska, Rów Kunowski. W okolicach Żelewa znajduje się ujęcie wody pitnej dla mieszkańców Szczecina^{53°17′45″N 14°52′11″E}. Nad północnym brzegiem jeziora znajduje się plaża Ośrodka Sportu i Rekreacji ze Stargardu.

Historia

Obecny zbiornik jest pozostałością dawnego wielkiego akwenu, tzw. Zastoiska Pyrzyckiego, w którym gromadziły się wody topniejącego lądolodu. Jeziorzysko to (zwane również Pramiedwiem) obejmowało początkowo również obszar obecnego jeziora Płoń, a jego poziom był o 3 m wyższy od obecnego, jednakże stopniowo zmniejszało swoją wielkość. Do 1746 powierzchnia jeziora wynosiła prawie 4,2 tys. ha przy poziomie 16,5 m n.p.m., lecz w połowie XVIII wieku król Fryderyk Wielki zarządził meliorację okolic jeziora oraz regulację rzeki Płoni w celu pozyskania żyznych ziem dla rolnictwa. W wyniku działań Davida Gilly’ego powierzchnia jeziora zmniejszyła się o 575 ha, a poziom wody obniżył się o 2,5 m, w wyniku czego powstały nowe jeziora Będgoszcz, Zaborsko i Żelewko połączone Płonią. W 1959 roku zniszczono próg na ujściu rzeki Płoni co poskutkowało obniżeniem poziomu wody o ok. 36 cm.

W czasach II wojny światowej nad jeziorem funkcjonowała torpedownia warsztatów torpedowych Gerätewerke Pomeren Madüsee pracująca na potrzeby początkowo Luftwaffe a po 1944 również Kriegsmarine^{53°18′13,87″N 14°52′51,19″E}. Na wschodnim brzegu w Kluczewie do roku 1993 mieściła się baza lotnicza Armii Czerwonej, która nie posiadając oczyszczalni ścieków miała wpływ na wzrost zanieczyszczenia wód jeziora (nośnikiem ścieków była wpływająca do jeziora niewielka rzeczka Gowienica Miedwiańska).

W 1976 roku wybudowano jaz, który reguluje odpływ wody z Miedwia. Od tego czasu trwa okres podwyższonych stanów średnich, występują większe wahania poziomu wód, oraz bardziej rozłożonym w czasie występowaniem stanów wysokich (wyższe lustro wody latem oraz brak stanów niskich w miesiącach wiosennych).

W latach 2003–2006 na Miedwiu obowiązywał zakaz używania jednostek pływających z napędem spalinowym w odległości 200 m od brzegu z wyjątkiem podejść do pomostów i przystani.

Jakość wód

W 2009 r. przeprowadzono badania jakości wód Miedwia w ramach monitoringu diagnostyczno-operacyjno-celowego. W ich wyniku oceniono stan ekologiczny na umiarkowany (III klasy), a stan chemiczny na dobry. W ogólnej dwustopniowej ocenie stwierdzono zły stan wód Miedwia.

Fauna

Jezioro zamieszkuje wiele gatunków ryb, m.in.: sieja miedwiańska (gatunek autochtoniczny), sielawa, szczupak, okoń, węgorz, jaź, karp, krąp, lin, miętus pospolity, płoć, sandacz i leszcz oraz 2 gatunki skorupiaków żyjących, poza Miedwiem, w wodach alpejskich i w Skandynawii oraz ptaki wodne m.in. wąsatka.

W końcu lat 40. XX wieku w akwenie znaleziono następujące organizmy reliktowe: Mysis oculata v. relicta, pontoporeja czarnooka, Pallasea quadrispinosa, Coregonus lavaretus maraena (odmiana siei pospolitej).

Morzyczyn, amfiteatr nad Miedwiem

Zagospodarowanie

Promenada nad Miedwiem

Miedwie - przystań

Miedwie - molo i plaża

Nad jeziorem jest wiele ośrodków wypoczynkowych z wypożyczalniami sprzętu wodnego i kąpieliska – Wierzchląd, Koszewko i Koszewo w gminie Stargard, Wierzbno oraz położone nad bagnami Turze w gminie Pyrzyce, Żelewo w gminie Stare Czarnowo oraz Kunowo, Jęczydół, Morzyczyn i Zieleniewo w gminie Kobylanka. Najbliżej położoną stacją kolejową jest Miedwiecko, oddalona ok. 1,5 km od Morzyczyna.

Nazwa jeziora

Nazwa jeziora ma korzenie słowiańskie i pochodzi od rozpowszechnionego po całej Słowiańszczyźnie słowa med – oznaczającego miód. Możliwe też, że wywodzi się od indoeuropejskiego pierwiastka medhjo- bądź medhu-, oznaczającego 'środkowy'. W źródłach historycznych nazwa jeziora zmieniała się kilkukrotnie, występują m.in.: Meduvi 1220, Meduwe 1226, Meduia 1304, Maduwe 1316, Madui lacus 1618, der Madue See 1834.

Nazwę Miedwie wprowadzono urzędowo w 1949 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę jeziora – Madüsee.

Szlaki turystyczne

• Szlak Ziemi Pyrzyckiej im. Stanisława Jansona (pieszo-rowerowy: Morzyczyn→Brodogóry→Przelewice→Brzesko→Pyrzyce)
• Szlak im. Bolesława Czwójdzińskiego (Miedwiecko→Morzyczyn→Kołbacz→Puszcza Bukowa→Szczecin)
• Szlak rowerowy wokół Miedwia (Morzyczyn→Brodogóry→Giżyn→Kołbacz→Kobylanka→Morzyczyn)
• Szlak kajakowy "Płonia" (Barlinek→Szczecin)

Podanie o klasztorze w Kołbaczu

Opowiada Franciszek Pałasz, l. 70, urodzony w Stężycy pow. Kartuzy, od 1946 r. zam. w Żelewie pow. Gryfino, woj. szczecińskie:

Klasztòr w Kolbaczu, nie, on już tam jest od tysonca sto, zdaje mi se, szedzesontégo roku. Mówio tak: na, w jezorze Mwiedwie nie buło żadn'ych sejów. I w ogóle mało riby, tak tu dużo riby nie buło. To tén przeor z tego Kolbaczy se założył z tym kusym, żeb'y mu ta seja jakos wprowadz.ic, on jego duszä możé zabrac. Diabuł se uceszył, uogonem zamérdał i pojechał na Łotwe panie, tam, na tén Päjpus, zej tam. No jak tam pojechał, náá, wtedy przeor w strachu, nie, buo niedugo bedze północ, a po północy diabéł przylec.i i go weznie. Tak on posłäł tych swoich braciszków wszystkich, tych mnichów, dookoła jezora uobstawił-ił i zaczón drzec se jak kury – piat'. To diabuł lec.i z tá seją, nie? Jak już buł blisko czuje, że kury piejo, tuo se zlonk i sejä pusc.ił [do jeziora Mwiedwie] i uc.iek, jo, a przeor dusze uocalił.

Źródło:

Linki zewnętrzne

• Opis trasy rowerowej wokół jeziora Miedwie
• Serwis Miedwie24