Milwaukee

Milwaukee
	; Kolaż zdjęć przedstawiający Milwaukee
herb Milwaukee↗	Flaga
Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Wisconsin
Hrabstwo	Milwaukee
Data założenia	1838
Prawa miejskie	1846
Burmistrz	Cavalier Johnson
Powierzchnia	251 km²
Wysokość	188 m n.p.m.
Populacja (2020); • liczba ludności	; 577 222
Nr kierunkowy	414
Kod pocztowy	53200–53299
Podział miasta	15 dzielnic
	Położenie na mapie Wisconsin Milwaukee
	Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Milwaukee
	43°03′N 87°57′W/43,050000 -87,950000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Milwaukee – miasto w Stanach Zjednoczonych, w południowo-wschodniej części stanu Wisconsin, ośrodek administracyjny hrabstwa Milwaukee, położone na zachodnim brzegu jeziora Michigan, u zbiegu rzek Milwaukee, Menomonee i Kinnickinnic, około 150 km na północ od Chicago. Największe miasto stanu Wisconsin, w 2020 roku liczące 577 222 mieszkańców; główny ośrodek obszaru metropolitalnego Milwaukee obejmującego także m.in. miasta Waukesha, Wauwatosa, West Allis i Racine, zamieszkanego przez 1 574 731 osób (2020)^[2].

Pierwsi biali osadnicy przybyli tu na początku XIX wieku. Założone zostały tu trzy rywalizujące ze sobą osady, które połączone zostały w jedno miasto w 1846 roku. Milwaukee rozwinęło się jako ośrodek przemysłowy oraz port w drugiej połowie XIX wieku. Szczególną rolę odgrywało piwowarstwo, które rozwinęło się za sprawą niemieckich imigrantów. W szczytowym okresie, przypadającym na lata 60. XX wieku, miasto liczyło około 750 000 mieszkańców. W latach 80. XX wieku nastąpił stopniowy zanik przemysłu^[2].

Nazwa miasta pochodzi od słowa Millioke, oznaczającego w języku rdzennych Amerykanów „dobre ziemie”^[3].

Osobny artykuł: Obszar metropolitalny Milwaukee.

Demografia

Zobacz więcej w artykule Obszar metropolitalny Milwaukee, w sekcji Demografia.

Miasto stało się jednym z najbardziej zróżnicowanych demograficznie miast Stanów Zjednoczonych^[4]. Według danych z 2021 roku struktura rasowa miasta przedstawiała się następująco^[5]:

czarni lub Afroamerykanie – 39,4%
biali nielatynoscy – 33%
Latynosi – 19,9%
rasy mieszanej – 7,6%
Azjaci – 4,5%
rdzenni Amerykanie – 0,6%.

Spadek liczby ludności spowodowany jest deindustralizacją miasta i ucieczką ludzi na przedmieścia. W latach 1967–1987 Milwaukee straciło ponad 50 tys. miejsc pracy w przemyśle^[6]. Odsetek osób pochodzenia niemieckiego spadł do 15,1% i osób pochodzenia polskiego do 5,9% w roku 2021. Wzrósł natomiast odsetek społeczności meksykańskiej (do 13,4%), portorykańskiej (do 4,9%), a przede wszystkim afroamerykańskiej^[7].

Polonia

W mieście znajduje się duże skupisko Polonii. Według spisu powszechnego z roku 2000 12,7% ludności miasta ma polskie korzenie. Co roku odbywa się tu „Polish Fest”, największy polski festiwal w całych Stanach Zjednoczonych. Spora liczba zabytkowych kościołów katolickich na terenie miasta została założona przez Polaków, w tym Bazylika św. Jozafata.

W 1957 miejscowi Polacy i Niemcy stanowili więcej niż połowę mieszkańców miasta. W 1900 około 70% ludności Milwaukee stanowiły osoby pochodzenia niemieckiego. Pierwsze duże grupy Polaków przybyły tutaj około 1870 (np. rybacy kaszubscy), przede wszystkim z tych części kraju, gdzie powszechna była znajomość języka niemieckiego, gdyż było to wtedy największe centrum niemieckie na terenie USA. Polacy osiedlali się głównie w dzielnicach południowo-wschodnich (wzdłuż rzeki Milwaukee) i na południu. Pierwsze ze skupisk stopniowo zanikło, natomiast drugie było w końcu lat 50. XX wieku obszarem prawie czysto polskim. W 1880 Polacy stanowili czwartą pod względem liczebności grupę etniczną w mieście. W 1890 byli już na drugim miejscu. Zatrudnieni byli głównie w przemyśle metalurgicznym. W 1899 tworzyli oni grupę 90% zatrudnionych w tej gałęzi w mieście, a w 1957 - 60%. W latach 1866–1926 zbudowano na terenie miasta szesnaście polskich kościołów^[8].

Gospodarka

W Milwaukee znajduje się browar koncernu SABMiller, Centrala koncernu Rockwell Automation oraz fabryka motocykli Harley-Davidson. Ponadto w mieście rozwinął się przemysł maszynowy, elektrotechniczny, elektroniczny, metalowy, środków transportu oraz spożywczy^[1].

Kultura

Zobacz więcej w artykule Obszar metropolitalny Milwaukee, w sekcji Religia.

W mieście znajduje się muzeum sztuki Milwaukee Art Museum, zaprojektowane przez architekta Santiago Calatravę, Milwaukee Public Museum(inne języki), poświęcone głównie historii naturalnej, oraz ogród zoologiczny Milwaukee County Zoo^[2].

Oświata i nauka

Na terenie miasta działają uczelnie: Marquette University(inne języki) (zał. 1881), University of Wisconsin–Milwaukee (1885), Alverno College(inne języki) (1887), Cardinal Stritch University(inne języki) (1937), Medical College of Wisconsin(inne języki) (1893), Mount Mary University(inne języki) (1913), Milwaukee School of Engineering(inne języki) (1903) oraz Milwaukee Area Technical College(inne języki) (1912)^[2].

Sport

Ta sekcja od 2020-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Milwaukee to ośrodek sportowy. Główne zespoły to Milwaukee Bucks (NBA), Milwaukee Brewers (MLB), jak również Green Bay Packers (NFL) ponieważ Milwaukee nie ma własnej profesjonalnej drużyny footballu amerykańskiego. Popularne są również Milwaukee Admirals (AHL), choć wielu fanów hokeja kibicuje też Chicago Blackhawks (NHL). Wśród drużyn uniwersyteckich można wymienić UW-Milwaukee Panthers i Marquette Golden Eagles.

Wyleczenie z wścieklizny

Zobacz też: Protokół Milwaukee.

W 2004 roku lekarzom ze szpitala Children’s Hospital of Wisconsin w Milwaukee udało się uratować 15-letnią dziewczynę Jeanne Giese zarażoną wścieklizną, u której nie udało się wytworzyć wystarczającej odporności (w ogóle nie podano jej antytoksyn ani serii szczepionek wkrótce po pogryzieniu przez wściekłe zwierzę) – pierwszy i jak na razie jedyny na świecie przypadek wyleczenia w takiej sytuacji. Dziewczynę wprowadzono w śpiączkę farmakologiczną i podawano leki przeciwwirusowe. Formę leczenia w taki sposób nazwano "metodą z Milwaukee", jednak niektórzy specjaliści uważają, że ocalenie dziewczyny to tylko szczęśliwy traf^[9].

Miasta partnerskie

Urodzeni

W Milwaukee urodziła się piosenkarka Amanda Ava Koci, znana jako Ava Max, oraz seryjny morderca Jeffrey Dahmer.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Milwaukee, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d Milwaukee, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-04-14] (ang.).
↑ Victoria Borisch: This Is How Milwaukee Got Its Name. Culture Trip, 2018-02-02. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).
↑ Most Diverse Cities in the U.S. | AdvisorSmith [online], advisorsmith.com [dostęp 2023-01-22] .
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Milwaukee city, Wisconsin [online], www.census.gov [dostęp 2023-01-22] (ang.).
↑ Reggie Jackson: The impact of deindustrialization on Milwaukee’s Inner City [online], Milwaukee Independent, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2023-01-22] (ang.).
↑ 2021: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2023-01-22] .
↑ jw., Niemcy i Polacy w Milwaukee, w: Czasopismo Geograficzne, tom XXVIII, zeszyt 2, PWN, Warszawa-Wrocław, 1957, s.215-218
↑ Wyleczona z wścieklizny. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2012-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-02)].

[PWN-1] Milwaukee, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-26] .

[brit-2] Milwaukee, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-04-14] (ang.).

[cp-3] Victoria Borisch: This Is How Milwaukee Got Its Name. Culture Trip, 2018-02-02. [dostęp 2022-04-14]. (ang.).

[4] Most Diverse Cities in the U.S. | AdvisorSmith [online], advisorsmith.com [dostęp 2023-01-22] .

[5] U.S. Census Bureau QuickFacts: Milwaukee city, Wisconsin [online], www.census.gov [dostęp 2023-01-22] (ang.).

[6] Reggie Jackson: The impact of deindustrialization on Milwaukee’s Inner City [online], Milwaukee Independent, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2023-01-22] (ang.).

[7] 2021: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2023-01-22] .

[8] w., Niemcy i Polacy w Milwaukee, w: Czasopismo Geograficzne, tom XXVIII, zeszyt 2, PWN, Warszawa-Wrocław, 1957, s.215-218

[wscieklizna-9] Wyleczona z wścieklizny. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2012-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-02)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Największe miasta (pop. powyżej 50 000)	Milwaukee (siedziba władz hrabstwa) West Allis
Mniejsze miasta (pop. od 10 000 do 50 000)	Brown Deer Cudahy Franklin Glendale Greendale Greenfield Oak Creek Shorewood South Milwaukee Wauwatosa Whitefish Bay
Mniejsze miejscowości (pop. pon. 10 000) oraz obszary niemunicypalne	Saint Francis Bayside Fox Point Hales Corners River Hills West Milwaukee

powyżej 50 000 mieszk.	Appleton Eau Claire Green Bay Janesville Kenosha La Crosse Madison Milwaukee Oshkosh Racine Sheboygan Waukesha West Allis
15 000-50 000 mieszk.	Beaver Dam Beloit Brookfield Cudahy De Pere Fitchburg Fond du Lac Franklin Greenfield Manitowoc Marshfield Menasha Mequon Middleton Mount Pleasant Muskego Neenah New Berlin Oak Creek South Milwaukee Stevens Point Sun Prairie Superior Watertown Wausau Wauwatosa West Bend Wisconsin Rapids
poniżej 15 000 mieszk. (w tym obszary niemunicypalne)	Algoma Allouez Arkansaw Ashford Ashwaubenon Caledonia Concord Darlington Dodge Dorchester Fort Atkinson Germantown Lund Menomonee Falls Pepin Pleasant Prairie Portage Pulaski Sobieski Stettin Stoughton Westby Wisconsin Dells