Minuskuł 3
| Data powstania |
XII wiek |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Numer |
3 |
| Zawartość |
Nowy Testament (bez Apokalipsy) |
| Język |
grecki |
| Rozmiary |
24,5 × 17,5 cm |
| Typ tekstu | |
| Kategoria |
V |
| Miejsce przechowywania |
Codex Vindobonensis, Suppl. Gr. 52, zazwyczaj określany jako minuskuł 3 (wedle numeracji Gregory—Aland), δ 253 (von Soden) – rękopis Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii, pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim z XII wieku[1].
Jest jednym z rękopisów wykorzystanych przez Erazma w drugim wydaniu drukowanego tekstu greckiego Nowego Testamentu (1519). Tym samym wpłynął na ostateczny kształt Textus receptus, który dominował w wiekach XVI-XIX. Kodeks przechowywany jest w Austriackiej Bibliotece Narodowej w Wiedniu, skatalogowany pod numerem Cod. Suppl. Gr. 52[1].
Opis rękopisu[edytuj | edytuj kod]
Kodeks zawiera tekst Nowego Testamentu bez Apokalipsy św. Jana. Kolejność ksiąg Nowego Testamentu jest taka jak w większości greckich rękopisów: Ewangelie, Dzieje, Listy powszechne i Listy Pawła[2].
Kodeks stanowiony jest przez 451 pergaminowych kart (24,5 cm na 17,5 cm), pisanych jedną kolumną na stronę, 24 linijek w kolumnie[1]. Stosuje szerokie marginesy, tekst zajmuje powierzchnię 16,3 cm na 10,2 cm[2].
Zawiera Epistula ad Carpianum, tablice Euzebiusza, Prolegomena, ilustracje (przed Ewangelią Jana portret Ewangelisty Jana z Prochorem). Tekst Ewangelii dzielony jest według κεφαλαια (rozdziały) oraz według Sekcji Ammoniusza. Sekcje Ammoniusza opatrzone zostały odniesieniami do Kanonów Euzebiusza. Przed każdą z ewangelii umieszczone zostały listy κεφαλαια (spis treści). Tekst ewangelii zawiera ponadto τιτλοι (tytuły). Tekst Dziejów oraz Listów powszechnych dzielony jest według Aparatu Eutaliusza[3]. Zawiera też noty marginalne, lecz te dodane zostały przez późniejszą rękę[2].
Tekst Jan 7,53-8,11 został ominięty, nie ma też żadnej noty wskazującej, że inne rękopisy mają w tym miejscu jakiś tekst[2].
Tekst[edytuj | edytuj kod]
Grecki tekst Ewangelii reprezentuje tekst bizantyński. Aland zaklasyfikował go do Kategorii V[4]. Należy do rodziny tekstualnej Kx.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Paleograficznie datowany jest na wiek XII[1]. Historia kodeksu jest nieznana, aż do chwili gdy Radulph albo Roland de Rivo podarował rękopis dla klasztoru Marii Dziewicy we wsi Corsendonck, w pobliżu Turnhout. Później rękopis stał się własnością dominikanów w Bazylei[3]. Erazm w roku 1519 pożyczył go dla drugiego wydania swego Novum Testamentum omne (wydanie 2-gie różniło się w około 400 miejscach)[5]. W rezultacie jego warianty tekstowe w niewielkim stopniu wpłynęły na ostateczny kształt Textus receptus.
Tekst rękopisu był kilkakrotnie kolacjonowany, najpierw przez J. Walker dla R. Bentleya, następnie przez Wettsteina i Altera[3].
Rękopis ponadto badali Treschow i Wordsworth[2]. Andreas Birch[6], pomimo iż zbadał znaczną część rękopisów cesarskiej biblioteki w Wiedniu, tego akurat rękopisu nie badał. Franz Karl Alter (1749-1804) – znany wydawca Iliady i Odysei – wykorzystał go w swoim wydaniu greckiego tekstu Nowego Testamentu[7].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Miał niewielki wpływ na kształt Textus receptus. Dzisiaj jest nisko oceniany, jako rękopis o niewielkiej wartości. Jednak w swoim czasie miał pewien wpływ na kształt tekstu Nowego Testamentu. Jest też drugorzędnym świadkiem tekstu bizantyjskiego. W naukowych wydaniach greckiego Novum Testamentum Nestle-Alanda nigdy nie jest cytowany.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d K. Aland, M. Welte, B. Köster, K. Junack: Kurzgefasste Liste der griechischen Handschriften des Neues Testaments. Berlin, New York: Walter de Gruyter, 1994, s. 47.
- ↑ a b c d e C. R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J. C. Hinrichs, 1900, s. 127-128.
- ↑ a b c F. H. A. Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. T. 1. London: 1894, s. 191.
- ↑ K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 138. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
- ↑ W. W. Combs, Erasmus and the textus receptus, DBSJ 1 (Spring 1996), 45.
- ↑ A. Birch: Quatuor Evangelia graece, cum variantibus a textu lectionibus codd. MSS. bibliothecae Vaticanae, Barberinae, Laurentianae, Vindobonensis, Escurialensis, Havniensis Regia, quibus accedunt, lectiones versionum syrarum, veteris, Philoxenianae, et Hierosolymitanae. Copenhagen: 1788.
- ↑ F. C. Alter, Novum Testamentum Graecum, ad Codicem Vindobonensem Graece expressum: Varietam Lectionis addidit Franciscus Carolus Alter, 2 vols. 8vo, Vienna, 1786-1787.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Herman Gerhard Treschow, Tentament Descriptionis codicum veterum aliquot Graecorum Novi Foederis manuscriptorum (Copenhagen, 1773), pp. 85 ff.
- John Wordsworth, Old Latin biblical Texts, Nr. 1, Oxford 1883, pp. XXIII-XXVI and 55-67.