Mirachowo (wieś)

wieś | |
Dwór | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2005) |
913 |
Strefa numeracyjna |
58 |
Kod pocztowy |
83-329[2] |
Tablice rejestracyjne |
GKA |
SIMC |
0163417 |
Położenie na mapie gminy Kartuzy ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu kartuskiego ![]() | |
![]() |
Mirachowo (kaszub. Mirochòwò, niem. Mirchau)[3][4] – wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Kartuzy.
Wieś kaszubska, Pojezierza Kaszubskiego, granicząca z kompleksem Lasów Mirachowskich, położona na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego.
Mirachowo stanowi sołectwo, w którego skład wchodzi także miejscowość Strysza Buda (88 mieszkańców). W okolicach Mirachowa znajdują się rezerwaty przyrody Staniszewskie Zdroje, Kurze Grzędy, Jezioro Lubogoszcz, Leśne Oczko i Staniszewskie Błoto. Przebiega tędy również turystyczny Szlak Kaszubski.
W obszar wsi wchodzą także:
Integralne części wsi Mirachowo[5][6] | ||
---|---|---|
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
0163423 | Ameryka | część wsi |
0163430 | Cegielnia | część wsi |
0163452 | Mirachowo-Wybudowanie | część wsi |
0163469 | Palestyna | część wsi |
Nazwa miejscowości
[edytuj | edytuj kod]Etymologia nazwy jest dość prosta. Zarówno pierwsze zapisy od XIV w. Mirochowo, jak i rodzima, kaszubska nazwa wsi Mirochòwò wskazują na pierwotnego założyciela / właściciela wsi o imieniu Miroch. Imię Miroch jest skrótem staropolskiego i starokaszubskiego imienia dwuczłonowego z pierwszym członem mir (pokój). Obecnie znane jest imię Mirosław, ale wcześniej funkcjonowały też: Mirogniew, Mirogod, Mironieg. Od jednego z nich pochodzi skrócone imię Miroch.[7]
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1253 r. wieś książęca księcia Świetopełka Wielkiego.[8] W 1381 r. Krzyżacy utworzyli w Mirachowie, w ramach komturii gdańskiej urząd mistrza leśnego, a w 1391 r. prokuratora.[9]
W roku 1454 Król Polski Kazimierz Jagiellończyk podczas wojny trzynastoletniej Polski z zakonem krzyżackim oddał komturstwo gdańskie, w tym i Mirachowo gdańszczanom w zastaw, by wypłacić żołd żołnierzom zaciężnym. W tym czasie pozostawała okolica pod władzą rajcy gdańskiego Otto Brambeke[10]
W latach 1473–1772 Mirachowo było siedzibą polskiego starosty, sędziego królewskiego oraz miejscem lokalnych sejmików[11]. Powstał rynek z licznymi kamieniczkami[11]. Mirachowo zostaje spalone i doszczętnie zniszczone podczas potopu szwedzkiego w latach 1655–1660.[potrzebny przypis] Na pobliskim wzgórzu („Wzgórze Świętopełka”) znajdowało się miejsce straceń.[potrzebny przypis] Od 1818 r., po przeniesieniu władz powiatowych do Kartuz, wieś straciła swoje znaczenie, jednak wbrew spotykanej w niektórych opracowaniach informacji o utracie statusu miasta[11] nie nastąpiło to, gdyż Mirachowo nigdy nie miało praw miejskich[12].
Wieś królewska w starostwie mirachowskim w województwie pomorskim w II połowie XVI wieku[13].
Na koniec 1892 r. Mirachowo łącznie ze Stryszą Budą miało 510 mieszkańców, 366 Kaszubów (341 katolików i 25 ewangelików), 138 Niemców (7 katolików i 131 ewangelików) oraz 6 Żydów.[14]
Do 1945 r. obecna ulica Partyzantów w Gdańsku-Wrzeszczu, prowadząca przez Banino i Miszewo dalej do Mirachowa, nosiła nazwę Mirachowskiej Drogi (Mirchauer Weg)[15]
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mirachowo, po jej zniesieniu w gromadzie Sianowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego[16].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków NID na listę zabytków wpisane są[17]:
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafialny pw. św. Jana Chrzciciela z 1862[18], posiada niewielką wieżę i neogotyckie elewacje[19].
- barokowa kaplica pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z 1740 z kryptą[20],
- dwór murowano-drewniany z końca XVIII w., stanowiący siedzibę byłego powiatu mirachowskiego[21].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 80957
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 786 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ "Polsko-Kaszubski Słownik Nazw Miejscowych i Fizjograficznych" pod. redakcją Andrzeja Chludzińskiego, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Gdańsk 2006 ISBN 978-83-87258-86-3
- ↑ wg dr F. Lorentza "Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem" (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Breza Edward. Nazwy miejscowości powiatu kartuskiego. Kartuzy 2017. s.67
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl, s. 488 [dostęp 2025-04-19] .
- ↑ KOMTURSTWO GDAŃSKIE – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2025-04-19] .
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2025-04-19] .
- ↑ a b c Czesław Skonka , Śladami Józefa Wybickiego na Pomorzu, Gdańsk: Wydawn. Pomorskie, 1990, ISBN 83-85035-07-9, OCLC 255561552 [dostęp 2019-10-20] .
- ↑ Tomasz Larczyński , Błota strzegły Pomorzan, Izabela Dachtera-Walędziak (red.), „Rowertour” (4), 2016, s. 25 .
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 94.
- ↑ Stefan Ramułt , Statystyka ludności kaszubskiej, Akademia Umiejȩtności, 1899, s. 88 [dostęp 2025-04-19] .
- ↑ Dawny Gdańsk :: Zobacz temat - Partyzantów / Mirchauer Weg (Mirachowska Droga) [online], forum.dawnygdansk.pl [dostęp 2025-04-19] .
- ↑ PPWK, Polska Rzeczpospolita Ludowa – mapa administracyjna .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 43 [dostęp 2017-02-04] .
- ↑ nr rej.: A-1882 z 12.01.2012
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 317, ISBN 978-83-7495-133-3 .
- ↑ nr rej.: 357 z 20.02.1971
- ↑ nr rej.: 359 z 20.02.1971
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Groty Mirachowskie. murki.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-09)].
- Mirachowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 488 .