Mirosław Hermaszewski
| ||
![]() Mirosław Hermaszewski (1978) | ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 15 września 1941 Lipniki | |
Przebieg służby | ||
Lata służby | 1961–2001 | |
Siły zbrojne | ![]() | |
Jednostki | ![]() | |
Stanowiska | komendant WSOSP w Dęblinie | |
Późniejsza praca | prezes Polskiego Towarzystwa Astronautycznego | |
Odznaczenia | ||
![]() |
Mirosław Hermaszewski (ur. 15 września 1941 w Lipnikach)[1] – lotnik, kosmonauta, generał brygady i pilot Wojska Polskiego. Pierwszy i jedyny w dotychczasowej historii Polak, który odbył lot w kosmos[2].
Członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (1981–1983), komendant Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie (1987–1990), zastępca Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (1991–1992), szef bezpieczeństwa lotów WLiOP (1992–1995), od 1995 inspektor ds. Sił Powietrznych w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego.
W latach 1983–1989 prezes Polskiego Towarzystwa Astronautycznego, w latach 1998–2000 przewodniczący Krajowej Rady Lotnictwa[3]. Jest członkiem Komitetu Wykonawczego Stowarzyszenia Kosmonautów i Astronautów Świata, członkiem Kapituły medalu Akademii Polskiego Sukcesu. Od 1979 roku członek Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych Polskiej Akademii Nauk. Założyciel i aktywny członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Uczestników Lotów Kosmicznych.
Młodszy brat gen. bryg. Władysława Hermaszewskiego, również pilota.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]

Mirosław Hermaszewski opowiada o Sputniku i niemieckiej technice rakietowej |
Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc. |
Urodził się w Lipnikach jako syn Romana Hermaszewskiego (1900–1943)[4], podoficera WP, posiadającego 25-hektarowe gospodarstwo rolne[5] i jego żony Kamili z domu Bielawskiej (1904–1995)[6]. Miał szóstkę starszego rodzeństwa: Alinę (1927–2008)[7], Władysława (1928–2002)[8], Sabinę (ur. 1930)[9], Annę (ur. 1931)[10], Teresę (ur. 1934)[11] i Bogusława (ur. 1938)[12].
Jako dziecko został ocalony przez matkę z napadu UPA na Lipniki w marcu 1943[13][14][15]. Podczas całej rzezi wołyńskiej Hermaszewski stracił łącznie aż 19 członków swojej rodziny, w tym ojca, zmarłego w Bereznym, w wyniku rany postrzałowej płuca. Rodzina tułała się jakiś czas, zmieniając wielokrotnie miejsce zamieszkania. W czerwcu 1945 Hermaszewscy zostali wysiedleni i ekspatriowani z Kresów Wschodnich na Dolny Śląsk. Zamieszkali w Wołowie, niedaleko Wrocławia. Tam Mirosław ukończył szkołę podstawową i Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika[16].
W latach 1956–1957 był członkiem Związku Młodzieży Polskiej[17]. W 1962 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[17].
Od 1960 działał w Aeroklubie Wrocławskim. W okresie od 1 lipca do 15 października 1961 uczestniczył w turnusie lotniczego przysposobienia wojskowego. Wówczas podwyższył kwalifikacje pilota szybowcowego, które zdobył w macierzystym aeroklubie i 6 sierpnia 1961 ukończył kurs akrobacji szybowcowej. Następnie rozpoczął naukę latania na samolotach typu CSS-13.
Kariera wojskowa[edytuj | edytuj kod]
13 listopada 1961 z licencją pilota szybowcowego i uprawnieniami pilota samolotowego wstąpił do Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie, gdzie opanował pilotaż samolotu TS-8 Bies i uzyskał kwalifikacje pilota myśliwskiego 3 klasy na samolocie odrzutowym MiG-15. Szkołę ukończył 22 marca 1964 w stopniu podporucznika, uzyskując przydział do 62 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Powstańców Wielkopolskich 1918–1919 w Poznaniu, gdzie po dwóch latach uzyskał uprawnienia pilota 1 klasy i został przeszkolony w pilotażu samolotów ponaddźwiękowych MiG-21(Ma 2,05).
Za osiągnięcia w służbie Hermaszewski został w 1968 wyróżniony skierowaniem na studia stacjonarne do Akademii Sztabu Generalnego w Warszawie. Ukończył ją z wyróżnieniem w 1971. W latach 1964–1978 służył w Wojskach Obrony Powietrznej Kraju. Był dowódcą eskadry 28 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Słupsku-Redzikowie, zastępcą dowódcy 34 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Gdyni-Babich Dołach oraz dowódcą 11 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Osadników Dolnośląskich we Wrocławiu i z tego stanowiska trafił do grupy kandydatów na kosmonautów.
Latem 1976, podczas spotkania przedstawicieli utworzonego przez ZSRR międzynarodowego Programu Interkosmos, ogłoszono, że w latach 1978–1985 odbędą się loty w kosmos z udziałem przedstawicieli państw bloku socjalistycznego. Nie ustalono jednak kolejności, w jakiej poszczególne kraje miałyby uczestniczyć w przedsięwzięciu. Naturalnymi kandydatami były Czechosłowacja i NRD jako państwa najbardziej zaawansowane technologicznie oraz mające relatywnie największy wkład w prace Interkosmosu. Przywódca NRD Erich Honecker naciskał, aby to jego krajowi przyznano palmę pierwszeństwa – w tym czasie bowiem po drugiej stronie żelaznej kurtyny wyznaczono zachodnioniemieckiego fizyka Ulfa Merbolda na pierwszego nieamerykańskiego kandydata na astronautę i Honeckerowi zależało, aby to obywatel Niemiec Wschodnich jako pierwszy znalazł się na orbicie. Jednak po interwencji przedstawicieli PRL, w której użyto argumentów ekonomicznych i historycznych, przedstawiających Polskę jako głównego partnera handlowego i sojusznika w walce z III Rzeszą, ostatecznie Moskwa zadecydowała, że jako pierwsi w kosmos polecą przedstawiciele Czechosłowacji i właśnie Polski. Decyzja miała charakter polityczny – w obu krajach sytuacja społeczna była niekorzystna dla władz (ruch dysydencki Karta 77 w Czechosłowacji oraz protesty z powodu ogłoszonych podwyżek cen w Polsce) i potrzebowano wydarzenia, które odwróciłoby uwagę opinii publicznej.
Jeszcze w tym samym roku Hermaszewski został wyłoniony w drodze selekcji z grona kilkuset polskich pilotów, wraz z płk. Zenonem Jankowskim, jako kandydat do lotu kosmicznego. Ostatecznie wybrany (Jankowski został zmiennikiem), 4 grudnia 1976 odlatuje do Gwiezdnego Miasteczka pod Moskwą, gdzie przygotowuje się do lotu kosmicznego. Od godziny 17:27 27 czerwca do godziny 16:31 5 lipca 1978 wraz z Piotrem Klimukiem odbył lot na statku Sojuz 30. 28 czerwca 1978 o godzinie 19:08 przeprowadzono cumowanie z zespołem orbitalnym „Salut 6” – Sojuz 29. Po wykonaniu programu badawczego 5 lipca w stepach Kazachstanu odbyło się lądowanie. W czasie 8-dniowej misji dokonano 126 okrążeń Ziemi i zostało ustanowionych kilka rekordów Polski zatwierdzonych przez FAI; m.in.: wysokość – 363 km, prędkość lotu – 28 tys. km/h, czas trwania lotu – 190 godzin 3 minuty 4 sekundy, przebyty dystans – 5 273 257 km i inne.
Za udział w tym locie Mirosław Hermaszewski został odznaczony Złotą Gwiazdą Bohatera Związku Radzieckiego, Orderem Lenina oraz Orderem Krzyża Grunwaldu I Klasy. Otrzymał jednocześnie awans na stopień podpułkownika (22 lipca 1978).
W dniu katastrofy „Kościuszki” Mirosław Hermaszewski odbywał lot służbowy na samolocie TS-11. Oto jego relacja[18]:
(...) 9 maja leciałem służbowo z Dęblina do Piły. I kiedy osiągnąłem nakazaną wysokość około 2000 metrów, i przelatywałem w rejonie Warki nad Pilicą, wprowadziłem pewną korektę kursu, ponieważ wiatr był silniejszy niż oczekiwałem; i spojrzałem w kierunku Warszawy, a pogoda była dobra, choć bardzo takie wyraźne zamglenie. A zawsze kiedy spoglądasz na Warszawę z powietrza, to widać rozbłyski szklarni okolicznych. Ale w tym momencie pojawił się jakiś inny nieco rozbłysk. Tak kątem oka go zauważyłem. Nie taki jasny, a bardziej przypominający jak gdyby zapalenie zapałki; więc spojrzałem i widzę, że ten płomień bardzo szybko urósł i zamienił się jak gdyby w typowo czarny atomowy grzyb. I wtedy natychmiast zgłosiłem to do kontroli obszaru, do Warszawy. Dopiero chyba po kilkukrotnym wywołaniu kontrolera, kontroler bardzo spokojnie odpowiada, jak dziś pamiętam: „Zero pięćdziesiąty” (taki miałem indeks), „tak, dziękuję, my wszystko wiemy”...
Był delegatem na VIII i X Zjeździe oraz zaproszonym gościem IX Zjazdu PZPR[17].
W latach 1981–1983 Hermaszewski był formalnym członkiem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego[17]. W tym czasie odbywał studia w Moskwie w tamtejszej Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego (ukończył je w 1982)[19]. Twierdził, że do WRON został włączony bez swojej wiedzy[20]. 13 grudnia 1981 na rozkaz wojskowy przybył do Warszawy, lecz po dwóch tygodniach zwolniono go na dalsze studia. W 1983 został wybrany na wiceprzewodniczącego Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W latach 1987–1990 był komendantem Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. Od grudnia 1989 do czerwca 1990 był zastępcą szefa Głównego Zarządu Wychowawczego WP[17].
Zastępca dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (1991–1992) i szef bezpieczeństwa lotów WLiOP (1992–1995). Od 1995 inspektor ds. Sił Powietrznych w Sztabie Generalnym WP. Po 40-letniej służbie przeszedł w stan spoczynku[21].
Od 21 maja 1983 do 24 czerwca 1989 był prezesem Polskiego Towarzystwa Astronautycznego.[22]
W zasobach Instytutu Pamięci Narodowej znajduje się teczka personalna nieoficjalnego pracownika ps. „Długi”: Mirosław Hermaszewski, imię ojca: Roman, ur. 15-09-1941, sygn. IPN BU 3426/3175[23]. Zdaniem historyka Sławomira Cenckiewicza Mirosław Hermaszewski w latach 1962–1964 był tajnym współpracownikiem WSW[24][25].
Po odejściu na emeryturę[edytuj | edytuj kod]
W 2001 wystartował bez powodzenia w wyborach parlamentarnych do Senatu z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej – Unii Pracy. Wówczas uzyskał 93 783 głosy, co przełożyło się na 32,46% poparcia w jego okręgu wyborczym[26]. W wyborach samorządowych w 2002 był również z ramienia SLD–UP kandydatem do sejmiku mazowieckiego. Uzyskał mandat, zdobywając 10 463 głosy[27]. W wyborach parlamentarnych w 2005 kandydował do Sejmu z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej (został wcześniej członkiem tej partii). Otrzymał 5 223 głosy, nie zdobywając jednak mandatu[28].
W czasie swojej służby latał na różnych typach szybowców i samolotów o napędzie tłokowym, a przede wszystkim na samolotach odrzutowych typu MiG-15, MiG-17 i MiG-21 oraz na PZL TS-11 „Iskra” i PZL-130 „Orlik”. Wykonywał loty zapoznawcze na samolotach bojowych innych państw m.in. na F-16, F-18, Mirage 2000-5, Su-27. Lot pożegnalny odbył 5 października 2005 roku na pokładzie myśliwca MiG-29UB. Łącznie w powietrzu spędził za sterami 2047 godzin i 47 minut, wykonał 3473 starty i lądowania. Wykonał 10 treningowych skoków spadochronowych.
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- major – 6 stycznia 1975
- podpułkownik – 22 lipca 1978
- pułkownik – lipiec 1982[29]
- generał brygady – 15 września 1988[17]
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1966 wziął ślub z Emilią Łazar (ur. 1947)[30][31]. Mają syna Mirosława Romana (ur. 1966)[32], absolwenta WSOSP, lotnika i oficera wojskowego rezerwy[33] oraz córkę Emilię (ur. 1974)[34], żonę polityka Ryszarda Czarneckiego[35][36].
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (17 czerwca 2003)[37]
- Order Krzyża Grunwaldu I Klasy (1978)
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
- Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
- Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
- Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaka Pilota Wojskowego
- Odznaka Skoczka Spadochronowego Wojsk Lotniczych
- Tytuł Honorowy i Odznaka „Lotnik Kosmonauta PRL” (1978)
- Tytuł Honorowy i Odznaka „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” (1978)
- Wpis do „Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich” (1978)
- Odznaka „Pilot Wojskowy klasy mistrzowskiej”[38]
- Odznaka Honorowa Złota Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego – nadanie 2013[39], wręczenie 2014[40]
- Złote Odznaczenie im. Janka Krasickiego (1978)
- Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”[41]
- Złoty Medal „Za Zasługi w Umacnianiu Przyjaźni PRL-ZSRR”[41]
- Order Uśmiechu (1986)
- Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego (nr 11301) (ZSRR, 5 lipca 1978)
- Order Lenina (ZSRR, 5 lipca 1978)
- Medal „Za Umacnianie Sił Zbrojnych” (ZSRR)[41]
- Medal „Za zasługi w podboju kosmosu” (Rosja, 12 kwietnia 2011)[42][43]
- Order Scharnhorsta (NRD)[41]
- Złoty Medal „Braterstwo Broni” (NRD)[41]
- Medal 40-lecia Wyzwolenia Czechosłowacji[41]
- Medal 30-lecia Sił Zbrojnych Kuby[41]
- Honorowy Obywatel miasta Radom (1978)[44]
- Honorowy Obywatel Miasta Frombork (1983)[45]
- Honorowy Obywatel Miasta Wołów (2011)[46]
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Ciężar nieważkości: opowieść pilota-kosmonauty. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83-242-2296-4.
Filmy dokumentalne[edytuj | edytuj kod]
Filmy poświęcone Hermaszewskiemu:
- Wita was Polska, scenariusz i reżyseria: Bohdan Świątkiewicz, Czołówka 1978, 41 min[47]
- Mirosław Hermaszewski, scenariusz i reżyseria: Bohdan Świątkiewicz, Czołówka 1978, krótki metraż[48]
- Ciężar nieważkości, scenariusz i reżyseria: Maciej Odoliński, Prasa i Film 1997, 55 min[49]
Filmy z udziałem Hermaszewskiego:
- Droga w kosmos, scenariusz i reżyseria: Bohdan Świątkiewicz, Czołówka 1979, 45 min[50]
- Polak w kosmosie, scenariusz i reżyseria: Bohdan Świątkiewicz, Czołówka 1979, długi metraż[51]
- Lotnik kosmonauta, scenariusz i reżyseria: Bohdan Świątkiewicz, Czołówka 1980, krótki metraż[52]
- Kosmiczna przyjaźń, scenariusz i reżyseria: Bohdan Świątkiewicz, Czołówka 1980, krótki metraż[53]
- Die Fliegerkosmonauten, scenariusz i reżyseria: Marian Kiss, niemiecko-polski film poświęcony 10 byłym kosmonautom z programu Interkosmos, Mediopolis Film- und Fernsehproduktion 2007, 88 min[54]
- cykl Czarny serial, odc. Kościuszko cz. II, scenariusz i reżyseria: Tomasz Orlicz, TVP 2001, 21 min[18][55]
Odniesienia kulturowe[edytuj | edytuj kod]
- Transmitowana przez telewizję scena gorącego pocałunku, który wymienili ze sobą w stanie nieważkości Mirosław Hermaszewski i Aleksandr Iwanczenkow zainspirowała Macieja Zembatego do napisania lirycznej Ballady o majorze Hermaszewskim, wykonanej na Festiwalu Piosenki Prawdziwej w Gdyni (21 sierpnia 1981)
- Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu 12 października 1978 monetę o nominale 20 złotych 1978 Pierwszy Polak w kosmosie.
- Poczta Polska wprowadziła do obiegu 27 czerwca 1978 znaczek o nominale 1,50 zł – 2416 – Mirosław Hermaszewski – pierwszy Polak w kosmosie oraz bloczek – Mirosław Hermaszewski i symbolicznie przedstawiony lot w kosmos
- Poczta wietnamska – na znaczku wydanym w 1983 roku nazwisko kosmonauty to – M. HEPMAZEPSKI[56]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W Witebsku znajduje się popiersie upamiętniające kosmonautów Mirosława Hermaszewskiego i Piotra Klimuka[57].
Książki[edytuj | edytuj kod]
- Bohdan Świątkiewicz, Polak w Kosmosie, Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia” Warszawa 1978
- Andrzej Marks, Polak w Kosmosie, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1978[58]
- Emil Bil, Jerzy Rakowski, Polak melduje z kosmosu, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1978[59]
- Emil Bil, Bronisław Hynowski, Droga Polaka na orbitę, Wydawnictwo MON, Warszawa 1978
- Kawecki Krzysztof, Terelak Jan, Medycyna i psychologia kosmiczna, Wiedza Powszechna, 1980 – Wstęp: Mirosław Hermaszewski[60]
- Kortko Dariusz, Pietraszewski Marcin, Cena nieważkości. Kulisy lotu Polaka w kosmos, Wydawnictwo Agora, 2018[61]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- alfabetyczna lista kosmonautów
- grupy i oddziały kosmonautów
- lista pierwszych kosmonautów według obywatelstwa
- James Pawelczyk – amerykański kosmonauta mający polskich przodków
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mirosław Hermaszewski, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-05-05] .
- ↑ Polska jest czwartym krajem w historii, po ZSRR, USA i Czechosłowacji, którego obywatel odbył lot kosmiczny.
- ↑ Polak w kosmosie – Mirosław Hermaszewski [dostęp 2017-12-05] .
- ↑ Roman Hermaszewski. geni.com. [dostęp 2018-12-10].
- ↑ Tragedia i wzlot Hermaszewskich. [dostęp 2018-07-03].
- ↑ Kamila Hermaszewska. geni.com. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Alina Hermaszewska. w serwisie MyHeritage. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Władysław Tytus Hermaszewski. w serwisie MyHeritage. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Sabina Hermaszewska. w serwisie MyHeritage. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Anna Hermaszewska. w serwisie MyHeritage. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Teresa Hermaszewska. w serwisie MyHeritage. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Bogusław Hermaszewski. w serwisie MyHeritage. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Wywiad Aleksandra Szychta z Mirosławem Hermaszewskim dla Volhynia Galicia. [dostęp 24 sierpnia 2010]. W tym wywiadzie Hermaszewski wspomina, że szukali go ojciec i starszy brat, który pierwszy zobaczył krew na śniegu.
- ↑ W wywiadzie Włodzimierza Kalickiego dla DF gazeta REPORTERÓW nr 24/783 z 23 kwietnia 2008 Hermaszewski podaje więcej szczegółów tego ocalenia. Wymienia jednak tylko ojca, jako tego, który go uratował. Wyziębionego półtorarocznego syna wykąpał w ciepłym mleku zbłąkanej w polu krowy, którą wydoił, ratując życie dziecku. Wersja elektroniczna artykułu [dostęp: 24 sierpnia 2010].
- ↑ Władysław Hermaszewski. Echa Wołynia. Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1998, ISBN 83-11-08757-1.
- ↑ LO im. M. Kopernika w Wołowie. [dostęp 2018-07-02].
- ↑ a b c d e f Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2018-12-11].
- ↑ a b Czarny serial – Kościuszko cz. II (youtube).
- ↑ Гермашевский Мирослав, warheroes.ru [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ Hermaszewski: działania Jaruzelskiego to łobuzerstwo, wiadomosci.wp.pl, 4 sierpnia 2009 [dostęp 2019-03-06] .
- ↑ Rozmowa z Mirosławem Hermaszewskim. [dostęp 2018-04-13].
- ↑ Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 279.
- ↑ Teczka personalna nieoficjalnego pracownika ps. „Długi”: Mirosław Hermaszewski, imię ojca: Roman, ur. 15-09-1941 r.. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-05-02].
- ↑ Sławomir Cenckiewicz: Towarzysz Kosmonauta. „Do Rzeczy”. [dostęp 2018-12-11].
- ↑ Paweł Kalisz: Cenckiewicz wrócił do lustrowania. Oskarżył jedynego polskiego kosmonautę o współpracę z WSW. „NaTemat.pl”. [dostęp 2018-12-11].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2001. pkw.gov.pl. [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Wybory do sejmików województw: wyniki głosowania i wyniki wyborów w Województwie mazowieckim. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2018-12-11].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2005. pkw.gov.pl. [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Mirosław Hermaszewski – kosmiczna ikona propagandy sukcesu.
- ↑ Emilia Hermaszewska (z d. Łazar), urodzona 1947. w serwisie MyHeritage. [dostęp 2018-07-03].
- ↑ Kim jest Mirosław Hermaszewski?. se.pl. [dostęp 2019-05-05].
- ↑ Akta w sprawie o odszkodowanie dot.: Mirosław Hermaszewski, imię ojca: Mirosław, ur. 17-06-1966 r.. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-05-02].
- ↑ 112 tys. zł dla Hermaszewskiego. wprost.pl. [dostęp 2018-07-03].
- ↑ Emilia Hermaszewska, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-05-05] .
- ↑ Europoseł PiS ożenił się z córką kosmonauty!. fakt.pl. [dostęp 2019-05-05].
- ↑ Ryszard Czarnecki wziął ślub z córką kosmonauty. wspolczesna.pl. [dostęp 2019-05-05].
- ↑ M.P. z 2003 r. nr 49, poz. 750 – pkt 1.
- ↑ Lidia Becela: Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Warszawa: Interpress, 1989, s. 399.
- ↑ Uchwała Nr XLII/1436/13 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawie przyznania Mirosławowi Hermaszewskiemu Odznaki Honorowej Złotej Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego. bip.umwd.dolnyslask.pl, 13 listopada 2013. [dostęp 30 stycznia 2014]. (tekst).
- ↑ Uroczystość wręczenia Odznak Honorowych Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego. umwd.dolnyslask.pl, 17 lutego 2014. [dostęp 25 lutego 2014].
- ↑ a b c d e f g Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. II). Warszawa: 2008, s. 195.
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 12 апреля 2011 года № 435. [dostęp 12 kwietnia 2011].
- ↑ Rosja: Tierieszkowa i Hermaszewski odznaczeni. fakty.interia.pl, 12 kwietnia 2010. [dostęp 12 kwietnia 2010].
- ↑ Honorowe obywatelstwo Radomia otrzymał w 1978 razem z Piotrem Klimukiem. D. Kupisz, S. Piątkowski, Od rajców do radnych. Samorząd Radomia na przestrzeni wieków, Radom 2016, s. 118, 218–219.
- ↑ LISTA HONOROWYCH OBYWATELI FROMBORKA, frombork.pl [dostęp 2019-03-03] .
- ↑ Generał Hermaszewski Honorowym Obywatelem Wołowa, Gazetawroclawska.pl, 18 czerwca 2011 [dostęp 2019-03-03] .
- ↑ Wita was Polska w bazie filmpolski.pl
- ↑ Mirosław Hermaszewski w bazie filmpolski.pl
- ↑ Ciężar nieważkości w bazie filmpolski.pl
- ↑ Droga w kosmos w bazie filmpolski.pl
- ↑ Polak w kosmosie w bazie filmpolski.pl
- ↑ Lotnik kosmonauta w bazie filmpolski.pl
- ↑ Kosmiczna przyjaźń w bazie filmpolski.pl
- ↑ Die Fliegerkosmonauten w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Czarny serial – Kościuszko cz. II w bazie filmpolski.pl
- ↑ Mirosław Hermaszewski – kosmonauta, który przeżył masakrę w Lipnikach. onet.pl. [dostęp 2019-05-05].
- ↑ Герой Советского Союза Гермашевский Мирослав :: Герои страны, www.warheroes.ru [dostęp 2019-03-06] .
- ↑ Polak w kosmosie, Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ Polak melduje z kosmosu, Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ Medycyna i psychologia kosmiczna, Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ Cena nieważkości. Kulisy lotu Polaka w kosmos, Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944-1991. Władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991. PWN, 1991. ISBN 978-83-01-10386-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Absolwenci Akademii Sztabu Generalnego
- Oficerowie Wojska Polskiego – absolwenci Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR
- Polacy wysiedleni z Kresów Wschodnich 1944–1946
- Członkowie WRON
- Członkowie Związku Młodzieży Polskiej
- Delegaci na zjazdy PZPR
- Działacze Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej
- Europejscy astronauci
- Generałowie brygady ludowego Wojska Polskiego
- Generałowie brygady Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
- Honorowi obywatele Wrocławia
- Honorowi obywatele Radomia
- Odznaczeni Brązowym Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
- Odznaczeni Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Za Zasługi dla ZHP
- Odznaczeni Medalem „Za zasługi w podboju kosmosu”
- Odznaczeni Medalem 40-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni odznaczeniem im. Janka Krasickiego
- Odznaczeni Odznaką Pilota
- Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy
- Odznaczeni Orderem Scharnhorsta
- Odznaczeni Orderem Uśmiechu
- Odznaczeni Srebrnym Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
- Odznaczeni Srebrnym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
- Odznaczeni Złotym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
- Polacy odznaczeni Orderem Lenina
- Politycy SdRP i SLD
- Polscy Bohaterowie Związku Radzieckiego
- Polskie programy kosmiczne
- Radni sejmiku województwa mazowieckiego
- Wyróżnieni wpisem do Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich (1972–1989)
- Odznaczeni Odznaką Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego
- Polscy astronauci
- Polscy piloci myśliwscy
- Oficerowie polskiego lotnictwa wojskowego 1943–1989
- Polscy samorządowcy
- Ludzie związani z Wołowem
- Urodzeni w 1941