Miroslav Krleža
Miroslav Krleža w 1953 r. | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
29 grudnia 1981 |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki | |
Odznaczenia | |
Miroslav Krleža (ur. 7 lipca 1893 w Zagrzebiu, zm. 29 grudnia 1981 tamże) – chorwacki pisarz, uważany za jednego z najwybitniejszych twórców literatury chorwackiej.
Życie
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny urzędniczej. Był słuchaczem akademii wojskowej w Budapeszcie. Szkołę opuścił podczas wojen bałkańskich. Od 1913 roku mieszkał w Zagrzebiu, gdzie zajął się twórczością literacką. Podczas I wojny światowej walczył na froncie w Galicji, później pracował jako dziennikarz w Zagrzebiu. W ostatnich latach wojny przebywał w kręgu przyszłych założycieli partii komunistycznej w Chorwacji. Po wojnie brał udział w publicystycznej kampanii krytycznej skierowanej przeciwko panującej „ideologii burżuazyjnej”.
II wojnę światową spędził w Zagrzebiu, gdzie brał czynny udział w kształtowaniu nowej, socjalistycznej Jugosławii. Był członkiem najwyższych organów partyjnych, wiceprezesem Jugosłowiańskiej Akademii Nauk i Sztuk oraz dyrektorem Zakładu Leksykograficznego.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Miroslav Krleža jest jedną z najważniejszych postaci współczesnej kultury chorwackiej i jednym z najwybitniejszych twórców chorwackich. W swojej twórczości podjął dzieło generalnej reedukacji narodowej Chorwatów. Główne problemy jego twórczości to tragizm dziejów Chorwacji i obrachunek z jej feudalną i mieszczańską przeszłością. W wielu utworach autor zajmuje się tematyką chłopską, dokonuje też historyczno-kulturowej analizy teraźniejszości.
Debiutował na łamach czasopism w roku 1914. W pierwszym okresie twórczości pisał głównie dramaty zebrane w tomie Legenda (1933). Pierwsze sukcesy literackie przyniosły mu poematy: Pan (1917), Tri simfonije (1917) oraz poemat prozą Chorwacka rapsodia (1918). Najpłodniejszy okres twórczości nastąpił po I wojnie światowej, kiedy powstały tomy: Pjesme (1918–1919), Liryka (1919), cykl nowel antywojennych Chorwacki bóg Mars (1922) oraz kolejne dramaty i cykl nowelistyczny Nowele (1924). Jest autorem pamfletu Chorwackie kłamstwo literackie (1919).
Po przerwie, wypełnionej działalnością publicystyczną, ukazał się cykl Glembajevi (1932) składający się z dramatów i nowel o dziejach chorwackiej rodziny mieszczańskiej. W tym okresie powstały także powieści: Powrót Filipa Latinovicza (1932), Na krawędzi rozumu (1932), Bankiet w Blitwie (1938). W 1936 roku ukazało się dzieło uważane za najwybitniejsze w jego twórczości: cykl poetycki Ballady Pietrka Kerempuha (Ballade Petrice Kerempuha), napisany w archaizowanym ludowym dialekcie kajkawskim.
W 1962 roku zaczął publikować na łamach miesięcznika „Forum” wielką powieść Sztandary (Zastave).
Na język polski przetłumaczono dość dużą część bogatej twórczości Krležy, m.in. Na krawędzi rozumu, Ballady Pietrka Kerempuha, Bankiet w Blitwie. Nowele i opowiadania zgromadzono w tomach: Świerszcz nad wodospadem (1961), Tysiąc i jedna śmierć (1978). W tłumaczeniu na język polski ukazały się także Dzienniki i eseje (tłum. Jan Wierzbicki, Wydawnictwo Łódzkie 1984, 575 ss. ISBN 83-218-0295-8).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]Poezja i proza
[edytuj | edytuj kod]- Pjesme I i II, (1918)
- Pjesme III, (1919)
- Hrvatski bog Mars (1922; pełna i ostateczna wersja w 1933)
- Pjesme u tmini (1937)
- Novele (1924)
- Hiljadu i jedna smrt (1932)
- Povratak Filipa Latinovića (1932)
- Novele (1937)
- Balade Petrice Kerempuha (1936)
- Na rubu pameti (1938)
- Banket u Blitvi (1938), (1939), (1962)
- Zastave (1969)
Dramaty
[edytuj | edytuj kod]- Kraljevo' (1915)
- Kristofor Kolumbo (1917)
- Mikelanđelo Buonaroti (1918)
- U logoru (1920)
- Vučjak (1924)
- Gospoda Glembajevi, (1929)
- U agoniji, (1928)
- Leda, (1930)
- Aretej, (1959)
Literatura o autorze
[edytuj | edytuj kod]- Viktor Žmegač, Krležini europski obzori
- Stanko Lasić, Krležologija
- Krležijana, Enciklopedija o Miroslavu Krleži
- Jan Wierzbicki, Miroslav Krleža, Warszawa 1975.
- ISNI: 0000000121457841
- VIAF: 101793621
- LCCN: n80035852
- GND: 11856692X
- LIBRIS: zw9cgkqh1j18gf3
- BnF: 11910122n
- SUDOC: 026954273
- NLA: 35283308
- NKC: jn20000603565
- DBNL: krle001
- BNE: XX886361
- NTA: 070116113
- BIBSYS: 90313918
- CiNii: DA02288089
- Open Library: OL451639A
- PLWABN: 9810637187105606
- NUKAT: n95002629
- J9U: 987007271031705171
- PTBNP: 240948
- CANTIC: a10466216
- LNB: 000168540
- NSK: 000269126, 000027335, 000439756
- CONOR: 6811747
- BLBNB: 000260007
- LIH: LNB:V*112449;=BH
- RISM: people/41001631
- Chorwaccy pisarze
- Jugosłowiańscy pisarze
- Uczestnicy I wojny światowej (Austro-Węgry)
- Odznaczeni Wielkim Orderem Króla Dmitara Zvonimira
- Odznaczeni Orderem Jugosłowiańskiej Gwiazdy
- Odznaczeni Orderem Braterstwa i Jedności
- Pisarze związani z Zagrzebiem
- Ludzie urodzeni w Zagrzebiu
- Urodzeni w 1893
- Zmarli w 1981
- Chorwaccy komuniści