Mniszeczka
| ||
| Lepidopygia nana[1] | ||
| (Pucheran, 1845) | ||
.jpg)
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Nadrząd | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | wróblowe | |
| Podrząd | śpiewające | |
| Rodzina | astryldowate | |
| Podrodzina | mniszki | |
| Rodzaj | Lepidopygia Reichenbach, 1862 | |
| Gatunek | mniszeczka | |
| Synonimy | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
Mniszeczka[3] (Lepidopygia nana) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae), podrodziny mniszek (Lonchurinae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Lepidopygia. Występuje endemicznie na Madagaskarze. Niezagrożona wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków[4][5].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: λεπις lepis, λεπιδος lepidos – „łuska” (λεπω lepō – „łuszczyć się”) oraz -πυγιος -pugios – „-zady” (πυγη pugē – „zad”)[6]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa nanus – „karzeł, karłowaty” (od greckiego νανος nanos – „karzeł, karłowaty”)[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Nie występuje dymorfizm płciowy. Głowa i szyja szarobrązowe z wyjątkiem czarnego kantarka i śliniaka. Na czole i wierzchu głowy środki piór ciemniejsze. Wierzch ciała i zgięcie skrzydeł brązowooliwkowe. Pokrywy nadogonowe czarniawe, ich pióra zakończone są żółtooliwkowo. Sterówki czarnobrązowe. Spód ciała płowy, centra piór nieco brązowawe. Pokrywy podogonowe szarobrązowe z płowymi plamkami. Lotki, pokrywy I rzędu oraz skrzydełko brązowoczarne. Lotki III rzędu i reszta pokryw skrzydłowych oliwkowobrązowe. Pokrywy podskrzydłowe płowe. Długość ciała wynosi około 10 cm, z czego 27–33 mm przypada na ogon, zaś 9,5–10,5 mm na dziób. Masa ciała 7,4–9 g[4]. Skrzydło mierzy 43–47 mm, skok 13–14 mm. W szacie juwenalnej brak czarnego śliniaka i kantarka[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Całkowity zasięg występowania szacowany jest na 591 000 km² i obejmuje Madagaskar. Mniszeczka spotykana jest na wysokości do 2000 m n.p.m., zarówno na terenach antropogenicznych (tereny uprawne, wiejskie ogrody) jak i na sawannie, obszarach trawiastych, w lasach i zakrzewieniach[8].
Behawior[edytuj | edytuj kod]
Odzywa się cichym, ale wysokim tsirrip lub tsitup. Krótka pieśń składa się z serii 3–6 wysokich dźwięków tsirtsirriup trwających 1–2 s. Mniszeczka to bardzo towarzyski ptak, zwykle przebywa w stadach liczących 6–20 osobników, doniesiono jednak o stadach liczących około 50 tych ptaków. Niekiedy tworzy stada mieszane z wikłaczem czerwonym (Foudia madagascariensis). W okresie lęgowym przedstawiciele L. nana śpią w gnieździe. Żeruje stadnie na nasionach[7].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Gniazduje samotnie, niekiedy w małych grupach. Ptaki z pary czyszczą wzajemnie upierzenie. Zachowaniami lęgowymi mniszeczki zbliżone są bardziej do przedstawicieli Estrilda niż mniszek z rodzaju Lonchura. Gniazdo tworzone jest przez ptaka lub ponownie wykorzystuje on gniazdo wikłaczy, znajduje się 1–4 m nad ziemią na krzewie lub niskim drzewie. To częściowo wisząca owalna struktura traw, włókien palmowych i igieł drzew iglastych. W lęgu 4–7 jaj. Są białe i połyskliwe, wymiary 13,4–16,1 × 10,4–11,2 mm (n=22). Inkubacja trwa 11–12 dni w niewoli, wysiadują oba ptaki z pary. Pisklęta w pełni opierzone w niewoli po 21–33 dniach, żywią się samodzielnie po kolejnych 9–10 dniach od opierzenia[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lepidopygia nana, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Lepidopygia nana. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Lonchurinae Steiner, 1960 (1847) - mniszki (wersja: 2017-12-15). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ a b R. Payne: Madagascar Munia (Lepidopygia nana). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2019. [dostęp 2019-12-11]. (ang.)
- ↑ Frank Gill, David Donsker (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ a b J.A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-12-04]. (ang.)
- ↑ a b c Roger Safford & Frank Hawkins: The Birds of Africa. T. VIII: The Malagasy Region. A&C Black, 2013, s. 903-905. ISBN 978-0-7136-6532-1.
- ↑ Madagascar Munia Lonchura nana. BirdLife International. [dostęp 13 grudnia 2013].
