Mniszeczka

Mniszeczka
Lepidopygia nana
(Pucheran, 1845)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	astryldowate
Podrodzina	mniszki
Rodzaj	Lepidopygia Reichenbach, 1862
Gatunek	mniszeczka
Synonimy
Pyrrhula nana Pucheran, 1845 Lonchura nana (Pucheran, 1845) Lemuresthes nana (Pucheran, 1845)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Mniszeczka (Lepidopygia nana) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldów (Estrildidae), podrodziny mniszek (Lonchurinae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Lemuresthes. Występuje endemicznie na Madagaskarze. Niezagrożona wyginięciem.

Etymologia

Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: λεπις lepis, λεπιδος lepidos – „łuska” (λεπω lepō – „łuszczyć się”) oraz -πυγιος -pugios – „-zady” (πυγη pugē – „zad”). Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa nanus – „karzeł, karłowaty” (od greckiego νανος nanos – „karzeł, karłowaty”).

Morfologia

Nie występuje dymorfizm płciowy. Głowa i szyja szarobrązowe z wyjątkiem czarnego kantarka i śliniaka. Na czole i wierzchu głowy środki piór ciemniejsze. Wierzch ciała i zgięcie skrzydeł brązowooliwkowe. Pokrywy nadogonowe czarniawe, ich pióra zakończone są zółtooliwkowo. Sterówki czarnobrązowe. Spód ciała płowy, centra piór nieco brązowawe. Pokrywy podogonowe szarobrązowe z płowymi plamkami. Lotki, pokrywy I rzędu oraz skrzydełko brązowoczarne. Lotki III rzędu i reszta pokryw skrzydłowych oliwkowobrązowe. Pokrywy podskrzydłowe płowe. Długość ciała wynosi około 10 cm, z czego 27-33 mm przypada na ogon, zaś 9,5-10,5 mm na dziób. Masa ciała 7,4-9 g. Skrzydło mierzy 43-47 mm, skok 13-14 mm. W szacie juwenalnej brak czarnego śliniaka i kantarka.

Zasięg występowania

Całkowity zasięg występowania szacowany jest na 591 000 km² i obejmuje Madagaskar. Mniszeczka spotykana jest na wysokości do 2000 m n.p.m., zarówno na terenach antropogenicznych (tereny uprawne, wiejskie ogrody) jak i na sawannie, obszarach trawiastych, w lasach i zakrzewieniach.

Behawior

Odzywa się cichym ale wysokim tsirrip lub tsitup. Krótka pieśń składa się z serii 3-6 wysokich dźwięków tsirtsirriup trwających 1-2 s. Mniszeczka to bardzo towarzyski ptak, zwykle przebywa w stadach liczących 6-20 osobników, doniesiono jednak o stadach liczących około 50 tych ptaków. Niekiedy tworzy stado mieszane z wikłaczem czerwonym (Foudia madagascariensis). W okresie lęgowym przedstawiciele L. nana śpią w gnieździe. Żeruje stadnie na nasionach.

Lęgi

Gniazduje samotnie, niekiedy w małych grupach. Ptaki z pary czyszczą wzajemnie upierzenie. Zachowaniami lęgowymi mniszeczki zbliżone są bardziej do przedstawicieli Estrilda, niż mniszek z rodzaju Lonchura. Gniazdo tworzone jest przez ptaka lub ponownie wykorzystuje on gniazdo wikłaczy, znajduje się 1-4 m nad ziemią na krzewie lub niskim drzewie. To częściowo wisząca owalna struktura traw, włókien palmowych i igieł drzew iglastych. W lęgu 4-7 jaj. Są białe i połyskliwe, wymiary 13,4-16,1x10,4-11,2 mm (n=22). Inkubacja trwa 11-12 dni w niewoli, wysiadują oba ptaki z pary. Pisklęta w pełni opierzone w niewoli po 21-33 dniach, żywią się samodzielnie po kolejnych 9-10 dniach od opierzenia.