Model trzech strumieni
 |
Ten artykuł należy dopracować |
Model trzech strumieni – podstawowa struktura rynku muzycznego z perspektywy ekonomicznej.
W celu posiadania pełnego obrazu, należy najpierw przedstawić historię branży fonograficznej, która umożliwi przegląd kształtowania się najważniejszych czynników.
- Lata 1877–1954, kiedy to zostały wykreowane pierwsze technologie umożliwiające zapis dźwięku na nośnikach. Pierwszym był fonogram odtwarzający dźwięk zapisany na woskowych cylindrach. Nagrywał on w bardzo złej jakości i wymagał nakładu dużych środków kapitałowych.
- Drugim z ważniejszych okresów historii muzyki rozrywkowej były lata 1955-1999, które nierozłącznie wiązały się z 2 elementami: rewolucją muzyczną rock’n’roll’a oraz rozwijaniem nowych form zapisu dźwiękowego, np. CD.
- Ostatnim okresem to czasy od 1999 roku, kiedy to muzyka dała się skompresować i przemieszczać za pomocą Internetu w formacie pliku MP3.
Obecnie w nawiązaniu do ostatniego i zarazem najnowszego stanu branży muzycznej należy traktować ją jako element przemysłu kultury, który czerpie przychody z muzyki. Upowszechnienie się łącza internetowego, plików muzycznych oraz powstawania procesów koncentracji mediów nadają przyspieszone tempo zmiany przedmiotu działalności muzycznego w kierunku managementu twórczości muzyków i takiego wykorzystania ich talentu, aby przyniosła zyski[1]. Głównym źródłem krążenia kapitału w obrębie branży muzycznej jest komercyjny sposób wykorzystywania muzyki, jednak środek ciężkości tego ruchu przesuwa się w nieco innych kierunkach.
Fundamentalne klasyfikowanie zysków na podstawie użytkowania utworu muzycznego można przeprowadzić za pomocą jego trzech funkcjonalnych komponentów:
- faktu, że utwór może stanowić nagranie wydane na nośniku – takie zastosowanie przynosi przychody ze sprzedaży płyty z utworem;
- koncertowej natury utworu, wykonań w wersji live (gdy wszystkie składnie wytwarzanych dźwięków są grane w momencie prezentacji utworu – istotny jest szereg czasowy) lub playback performance (artysta prezentuje utwór bez aranżacji oraz własnego wkładu wokalnego, jedynie ogranicza się do osobistej obecności i wykonaniu utworu typu lipstick), co przynosi zyski ze sprzedaży biletów;
- sprzedaży praw do wykorzystania utworu. Forma przychodu z takiego typu charakteru pliku muzycznego ma bardziej marketingowe podłoże, może to być np. opłata za wykorzystanie utworu w filmie, czy ogółem prezentacja utworu w mediach.
Opisane bardzo lakonicznie sposoby wykorzystania utworu muzycznego posłużą do rozróżnienia trzech rodzajów przychodów, dających podstawę do dywersyfikacji przemysłu muzycznego na trzy części składowe:
Branża fonograficzna (strumień fonograficzny)[edytuj | edytuj kod]
Wydzielona część branży muzycznej, która trudni się produkcją, dystrybucją, a także wydawaniem fonogramów (recording industry). Przez bardzo długi czas stanowiła główną gałąź przemysłu muzycznego, co miało taki efekt, że mylono branżą fonograficzną z branżą muzyczną. Międzynarodowa Federacja Przemysłu Fonograficznego szacuje wartość tego rynku na 30 miliardów dolarów. Wartość ta jest sumarycznym opisem odzwierciedlającym sprzedaż w wielu krajach. Przodują w nim USA, Japonia, a Polska zajmuje 27 miejsce w rankingu[2]. Według Hulla głównymi uczestnikami strumienia fonograficznego są: artyści nagrywający, wytwórnie muzyczne, producenci nagrań, muzycy sesyjni, inżynierzy dźwięku, firmy tłoczące płyty, dystrybutorzy fonogramów, detaliści oraz nabywcy fonogramów.
Biznes koncertowy (strumień koncertowy)[edytuj | edytuj kod]
Element branży muzycznej, który zajmuje się organizacją różnych typów koncertów w prezentacji muzyki. Wartość tego rynku na świecie wynosi około 25 miliardów dolarów na rok[3], ale realna wartość rynku koncertowego jest wyższa w przypadku, gdy do statystyk wprowadzić małe, często nieobejmowane w estymacjach występy. Uczestnikami strumienia twórców są: menadżerowie, występujący na żywo muzycy, agenci, promotorzy, miejsca oraz publiczność.
Biznes publishingowy (music publishing business lub strumień twórców)[edytuj | edytuj kod]
Ta część branży ma za zadanie zarządzać prawami autorskimi w imieniu twórców w ujęciu majątkowym i roszczeniowym. Światowa wartość tego rynku utrzymuje się na poziomie 12 miliardów dolarów rocznie[3]. Głównymi uczestnikami strumienia twórców są: twórcy, firmy zarządzające katalogami muzycznych utworów, organizacje zbiorowego zarządzania, publiczność, nadawcy oraz media i organizacje.
Granice między wyróżnionymi komponentami przemysłu muzycznego nie są wyraźne, co wynika z faktu, iż największe korporacje muzyczne są prawnymi właścicielami firm publishingowych. Strukturalny model trzech strumieni jest następstwem stosowania przez koncerny zasady polityki synergii objawiającej się dążeniem do sprawowania kontroli nad każdym źródłem przychodów z muzyki. Od strony ekonomicznej zaś prowadzona strategia jest racjonalnie uzasadniona, w szczególności, gdy wystąpi ryzyko spadku przychodów z działalności fonograficznej (malejący krańcowy przychód).