Modliszewscy herbu Ostoja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Herb Ostoja, wersja średniowieczna

Modliszewscy – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ostoja, należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców)[1][2]. Modliszewscy swoje nazwisko wzięli od wsi Modliszewo Kościelne (czasem Modliszewo Cyrkiewne, Modliszewo Mniejsze, Modliszewo Małe lub Modliszewko, tak jak obecnie), położonej w dawnym pow. gnieźnieńskim województwa kaliskiego[1]. Modliszewo Kościelne graniczyło z Modliszewem Wielkim, z którego wyszli Modliszewscy herbu Dryja (byli oni wspólnego pochodzenia z Mileskimi z Mileszyna)[3] a także Modliszewscy herbu Topór (którzy stanowili odgałęzienie Kołybskich z Kołybek)[4][5]. Modliszewscy herbu Ostoja zostali wspomniani przez Kaspra Niesieckiego w Herbarzu Polskim[2].

Przydomek rodu[edytuj | edytuj kod]

Przydomkiem rodu Modliszewskich herbu Ostoja jest imionisko Sitek, Sitko[1], Sittko[6], Sythek[7]. Według prof. W. Dworzaczka w Modliszewie Kościelnym dziedziczyli także Modliszewscy używający imioniska Sobiejucha niewiadomego herbu[8].

Najstarsze świadectwa źródłowe dotyczące rodu[edytuj | edytuj kod]

Poniżej wymienione są wybrane świadectwa źródłowe dotyczące Modliszewskich herbu Ostoja oraz wsi gniazdowej Modliszewa Kościelnego do początków XVI wieku.

  • Najstarsza wzmianka dotycząca Modliszewa (Modliszewka) pochodzi z dokumentu księcia Władysława, wydanego w 1316 roku, w którym wzmiankowany jest Andreas de Modlizevo[9][5].
  • W Modliszewie (Modliszewku) istniał kościół już w drugiej połowie XIV wieku. W roku 1380 oficjał gnieźnieński rozstrzygał spór pomiędzy Maciejem, plebanem z Modliszewa Małego a dziedzicami Modliszewka Wielkiego[10].
  • W latach 1395-1401 występował Piechno z Modliszewa, kasztelan czarnkowski[11]. Jego małżonką była Małgorzata. Według prof. W. Dworzaczka mógł należeć do rodu Ostojów[12]
  • W roku 1401 oficjał gnieźnieński zaświadczał, że Paweł z Jabłkowa, pleban w Modliszewie, oczyścił się z zarzutu zgwałcenia Magdy z Modliszewa[13].
  • W roku 1414 występował Jan, pleban z Modliszewa, jako świadek w sprawie o dziesięciny w Mieleszynie[14].
  • W roku 1434 Marcin, pleban w Modliszewie, został oskarżony o to, że przejął bezprawnie dwuletnią dziesięcinę o wartości 3 grzywien z działu Jana Giemzy w Mielnie[15].
  • W roku 1448 Jan, Mikołaj, Piotr i Wojciech, bracia z Modliszewa, mieli termin ze strony Marcina z Mielna. Marcin i Mikołaj, synowie zmarłego Wojciecha, występowali w 1449 roku. Marcin, Mikołaj, Piotr, Wojciech, bracia z Modliszewa, mieli około roku 1450 termin ze strony Doroty, żony Andrzeja z Wilamowa[12].
  • Pierwszym Modliszewskim, którego można łączyć z rodem heraldycznym Ostojów był Marcin Sitek, dziedzic w Mniejszym Modliszewie, który na połowie swych części w tej wsi w roku 1451 oprawił posag żonie Małgorzacie w wysokości 40 grzywien. Między nim a Marcinem z Wielkiego Modliszewa herbu Dryja w roku 1461 założone zostało wadium, iż będą żyć w pokoju[1].
  • W roku 1476 występowali - Stanisław z Modliszewa, podkomorzy inowrocławski, i jego brat Bartłomiej. Tego roku wymieniali pusty łan we wsi Knieja na wieś Wolice i jezioro zwane Słupy. Według prof. W. Dworzaczka mogli pochodzić z Modliszewa Kościelnego[12].
  • W roku 1478 Wojciech Sitek z Modliszewa Kościelnego, na połowie swej części tej wsi, oprawił posag żonie Małgorzacie Mielińskiej, córce Marcina, w wysokości 70 grzywien. Tenże, w roku 1481, na połowie swej części w Modliszewie Kościelnym, oprawił posag w wysokości 50 grzywien drugiej żonie, Annie z Kołat[1].

Majątki ziemskie należące do rodu[edytuj | edytuj kod]

Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie należące do Modliszewskich herbu Ostoja.

Modliszewo Kościelne (dziś Modliszewko), Wierzejcze (dziś Wierzejewice), Dębłowo, Wierzbocice[1],

Przedstawiciele rodu[edytuj | edytuj kod]

  • Marcin Sitek z Modliszewa (zm. po 1468) - dziedzic w Kościelnym (Mniejszym) Modliszewie. Ożeniony z Małgorzatą[1].
  • Stanisław z Modliszewa (zm. po 1476) – podkomorzy inowrocławski, właściciel dóbr w Knieji i Wolicach. Według prof. W. Dworzaczka najprawdopodobniej pochodził z Modliszewa Kościelnego[12] i mógł należeć do rodu Ostojów.
  • Wojciech Sitek z Modliszewa (zm. po 1481) - dziedzic w Modliszewie Kościelnym. Dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Małgorzata Mielińska a drugą Anna z Kołat Kołacka[1].
  • Mikołaj z Modliszewa Modliszewski (zm. po 1491) - ksiądz katolicki, pleban w Izdebnie i Raczkowie, dziedzic w Modliszewie Kościelnym. W roku 1491 sprzedał wyderkafem za 40 grzywien części swe w Modliszewie Kościelnym bratankom - Wawrzyńcowi i Mikołajowi Modliszewskim, zachowując dla siebie jedną grzywnę czynszu rocznego z tej wsi[1].
  • Wawrzyniec z Modliszewa Modliszewski (zm. przed 1501) - dziedzic w Modliszewie Kościelnym. Był synem Marcina i Małgorzaty Modliszewskich. Jego żoną była Jadwiga[1].
  • Wojciech Modliszewski (zm. przed 1503) – dziedzic dóbr w Modliszewie Kościelnym, dworzanin króla Aleksandra Jagiellończyka. Jego ojcem był Wojciech Sitek Modliszewski, a matką Małgorzata Mielińska. Został zamordowany w mieście Łubowie przez Mikołaja i Bartosza Chwałkowskich. Miał brata Łukasza i dwie siostry przyrodnie - Małgorzatę i Katarzynę, klaryskę w Gnieźnie.
  • Mikołaj Sitek z Modliszewa Wierzejski (zm. przed 1512) - dziedzic w Modliszewie Kościelnym, właściciel części wsi Wierzejcze (dziś Wierzejewice). Syn Marcina i Małgorzaty Modliszewskich. Jego pierwszą żoną była Jadwiga Piątkowska a drugą Barbara Modliszewska[1].
  • Jan Sitek Modliszewski (zm. przed 1557) - dziedzic w Modliszewie Kościelnym, właściciel dóbr w Wierzejczy i Dębłowie. Majątek w Wierzejczy odziedziczył po stryju Mikołaju. Syn Wawrzyńca i Jadwigi Modliszewskich. Żoną jego była Magdalena Węgierska, córka Mikołaja.
  • Elżbieta Modliszewska (zm. przed 1653) - dziedziczka dóbr w Modliszewie Kościelnym, jedyna córka Jana Sitki i Katarzyny Rynarzewskiej. Była żoną Daniela Karczewskiego, dziedzica Karczewa[1]. W roku 1640 sprzedała swoje części w Modliszewie Kościelnym Stanisławowi Modliszewskiemu[17]. Została wspomniana przez Kaspra Niesieckiego w „Herbarzu polskim”[2].
  • Feliks Modliszewski (zm. przed 1693) - dożywotni posesor sołectwa w Wierzbocicach, spadkobierca Elżbiety z Modliszewskich Karczewskiej, stryjecznej siostry ojca. Był synem Bartłomieja i Anny Wilkowskiej. Jego małżonką była Barbara Przeniewska (Przedniewska)[1].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Modliszewscy h. Ostoja.
  2. ↑ a b c K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VI s. 445.
  3. ↑ Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Modliszewscy h. Drya.
  4. ↑ Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Modliszewscy h. Topór.
  5. ↑ a b S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, t. II, litery: M-Z, s. 42.
  6. ↑ Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, [w:] „Źródła dziejowe”, A. Pawiński (red.), t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 150.
  7. ↑ S. Kozierowski, Pierwotne osiedlenie ziemi gnieźnieńskiej wraz z Pałukami w świetle nazw geograficznych i charakterystycznych imion rycerskich, PAN Biblioteka Kórnicka, s. 109.
  8. ↑ Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Modliszewscy z Modliszewa Kościelnego.
  9. ↑ S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej (dokończnie), Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, t. XXXIX, Poznań 1913, s. 41.
  10. ↑ Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, A. Gąsiorowski (red.), H. Kowalewicz (red.), PAN Biblioteka Kórnicka 1982, t. VI, nr 269.
  11. ↑ Urzędnicy wielkopolscy XII-XV wieku. Spisy, A. Gąsiorowski (red.), PAN 1985, s. 101, 193.
  12. ↑ a b c d Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Modliszewscy (Modliszewscy różni).
  13. ↑ Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, A. Gąsiorowski (red.), R. Walczak (red.), PAN Biblioteka Kórnicka 1985, t. VII, nr 419.
  14. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wyd. pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, J. Krzywickiego i W. Walewskiego, Warszawa 1880-1902, t. VI, s. 568.
  15. ↑ M. Czyżak, Mikołaj Grosman (ok. 1380-1442), pleban w Waliszewie, ductor laborum ecclesiae sanctae Trinitatis w Gnieźnie. Przyczynek do średniowiecznej biografistyki, [w:] „Ecclesia Studia z Dziejów Wielkopolski”, Toruń 2009, t. IV, s. 62-63.
  16. ↑ T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Poznań, cz. III, s. 817.
  17. ↑ Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVII wiek > Część 1 - 9899 (Nr. 1420) 1640.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w., Biblioteka Kórnicka PAN, Kórnik-Poznań 1995-2019 - Monografie - Modliszewscy h. Ostoja - Teki Dworzaczka.
  • T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Poznań, cz. III, s. 817.
  • K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VI s. 445.
  • W. J. Skowroński, Rody szlacheckie w Wielkopolsce w XVI – XIX w., Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, litera M, (Modliszewscy), s. 160.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Modliszewscy_herbu_Ostoja&oldid=73549686”