Momoty Górne
50°35′48″N 22°25′21″E/50,596667 22,422500| wieś | |
 Kościół pw. św. Wojciecha | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
15 |
| Kod pocztowy |
23-300[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LJA |
| SIMC |
0794655[5] |
Położenie na mapie gminy Janów Lubelski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu janowskiego  | |
| 50°35′48″N 22°25′21″E/50,596667 22,422500[1]
| |
| Strona internetowa | |
Momoty Górne – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie janowskim, w gminie Janów Lubelski[6][5].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Momoty Górne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 399 mieszkańców[7].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0794661 | Dąb | część wsi |
| 0794678 | Majdan | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Momoty Górne to wioska założona w XVIII wieku na terenie ordynacji rodziny Zamoyskich. Wcześniej nazywano ją Grójec lub Gruje. Znajdowała się tu wówczas maziarnia oraz tartak. W II poł. XIX wieku utworzono tutaj posterunek straży granicznej między zaborem rosyjskim a austriackim. W 1938 r. na placu ofiarowanym przez ordynację zbudowano kaplicę dojazdową parafii Janowskiej. Rektorami tego kościoła byli: ks. Jan Orzeł, ks. Jan Klukaczyński (zamordowany przez gestapo), ks. Szczepan Orzeł, ks. Kazimierz Maścibroda, ks. Tadeusz Mioduszewski.
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
2 października 1939 w lasach, w rejonie Domostawa-Momoty skapitulowała przed sowietami grupa płk dypl. Tadeusza Zieleniewskiego. Żołnierze tej grupy walczyli zarówno z Wehrmachtem jak i Armią Czerwoną. Podczas okupacji hitlerowskiej miejscowość była schronieniem dla oddziałów partyzanckich szczególnie oddziału NOW-AK "Ojca Jana"[8].
Wielu mieszkańców Momot Górnych zostało rozstrzelanych, głównie podczas 4 kolejnych pacyfikacji przeprowadzonych przez hitlerowców. W 1941 Niemcy urządzili łapankę na mieszkańców wsi, w celu wywózki na roboty przymusowe do III Rzeszy. Zdołano pochwycić 30 osób, a 15 rozstrzelano na miejscu za stawianie oporu. Spalono kilkanaście zabudowań gospodarczych. W 1943 w odwecie za udzielenie pomocy partyzantom, SS i kolaboracyjne oddziały Kałmuków, wymordowały 12 osób. 9 maja 1944 w okolicy wsi partyzanci polscy odebrali zrzut broni i lekarstw. Gdy dowiedzieli się o tym Niemcy, trzeciego dnia po zrzucie w odwecie zbombardowali wieś z samolotów - w czasie nalotu spłonęło 29 budynków, a kilka osób zginęło. 13 czerwca 1944, oddział Kałmuków w służbie niemieckiej wymordował kilkanaście kolejnych osób, paląc wiele zabudowań we wsi. Ogółem w czasie okupacji niemieckiej, w Momotach Górnych oraz w pobliskich Momotach Dolnych zginęło ok. 76 osób[9]. 14 czerwca 1944 roku w pobliżu wsi odbyła się Bitwa na Porytowym Wzgórzu.
Parafia św. Wojciecha[edytuj | edytuj kod]
9 września 1972 została erygowana parafia pw. św. Wojciecha, która obejmuje następujące wioski: Momoty Górne, Momoty Dolne, Kiszki, Ujście i Szewce. Pierwszym proboszczem został ks. Kazimierz Pińciurek (1928-1999). Od roku 1971-1975 trwała rozbudowa kaplicy. Pracami kierował sam proboszcz. Od roku 1975-1992 ks. Pińciurek zajął się wystrojem świątyni. Dewizą życiową były dla księdza słowa: "Trudności są po to, by je pokonywać". Na temat działalności tego rzeźbiarza-samouka, głównego dekoratora kościoła nakręcono kilka programów telewizyjnych oraz napisano wiele artykułów prasowych.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82971
- ↑ Wieś Momoty Górne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-10].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 794 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Stanisław Puchalski: Partyzanci "Ojca Jana". Stalowa Wola: Światowy Zwia̜zek Żołnierzy AK, 1996, s. 524. ISBN 83-902111-1-4, ISBN 978-83-902111-1-4.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 415-416.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba gminy: Janów Lubelski
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta |
|
| Wsie | |
| Części wsi |
|
| Kolonia | |
| Osady leśne |
