Monety kolekcjonerskie III RP
Monety kolekcjonerskie III RP są kontynuacją monet kolekcjonerskich emitowanych w okresie PRL.
W pierwszych latach z powodu występowania inflacji nominały były coraz wyższe, aby odzwierciedlić wartość kruszcu z nich wybitego, w ciągle zmniejszającym swoją siłę nabywczą złotym. Zmianę wprowadziła denominacja w 1995 roku. Od tego czasu najczęstszymi nominałami wydawanych monet kolekcjonerskich są srebrne o nominale 10 i 20 złotych oraz złote o nominale 100 i 200 złotych.
Monety kolekcjonerskie są prawnymi środkami płatniczymi w Polsce. Ich emisję zatwierdzają zarządzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego publikowane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej[1].
Spis treści
Okres przed denominacją[edytuj | edytuj kod]
W latach 1990-1994 Narodowy Bank Polski wydał oficjalnie 66 monet kolekcjonerskich, aczkolwiek 15 z nich, z wizerunkami Tadeusza Kościuszki, Józefa Piłsudskiego i Fryderyka Chopina nie zostały wyprodukowane na jego zlecenie. Monety zostały wybite przez prywatną firmę w mennicy w Los Angeles. Do Polski trafiły dopiero w 1994 roku i sprzedawane były przez PKO Bank Polski[2].
Najczęściej emitowanymi wówczas nominałami były 200 000 i 300 000 zł, wybite w srebrze. W latach tych zostały zapoczątkowane serie Żołnierz polski na frontach II wojny światowej, Zamki i pałace w Polsce oraz Zwierzęta Świata[potrzebny przypis].
Tylko jedna moneta w tym okresie nie posiadała okrągłego kształtu. Było to 300 000 zł wybite w formie siedmiokąta foremnego z okazji 70-lecia odrodzenia Banku Polskiego[3].
Spis monet[edytuj | edytuj kod]
Rok | Stop | Nominał | Suma | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Srebro | Złoto | Inny | 50 000 zł | 100 000 zł | 200 000 zł | 300 000 zł | Pozostałe | ||||
1990 | 13 | 14 | 1 | 9 | 10 | 7[a] | 27 | ||||
1991 | 11 | 1 | 4 | 7 | 1[b] | 12 | |||||
1992 | 7 | 1 | 1 | 1 | 6 | 8 | |||||
1993 | 9 | 4 | 5 | 9 | |||||||
1994 | 10 | 1 | 5 | 3 | 1[c] | 10 | |||||
Łącznie | 50 | 14 | 2 | 2 | 15 | 32 | 8 | 9 | 66 |
Okres po denominacji[edytuj | edytuj kod]
Od 1995 Narodowy Bank Polski emituje corocznie monety kolekcjonerskie o nominale 10, 20 i 200 zł. Od 1997 regularnie emitowany jest nominał 100 zł, a od 2008 dodatkowo inne, w tym o nietypowych kształtach.
W 2010 roku została wprowadzona platforma aukcyjna "Kolekcjoner", która wyłaniała cenę emisyjną w procesie licytacji. Dotychczas cenę ustalał bank centralny, a od tego roku wszystkie monety sprzedawane są w cenie ukształtowanej według ofert złożonych przez użytkowników. W 2011 został uruchomiony sklep "Kolekcjoner", w którym emitent oferował kupno monet wyemitowanych przed wprowadzeniem systemu aukcyjnego oraz egzemplarzy niekupionych na aukcjach.
Dodatki i zdobienia monet[edytuj | edytuj kod]
Często celem uatrakcyjnienia monety (najczęściej srebrnej) poddaje się ją dodatkowym procesom, ozdabia się różnymi materiałami, bądź wybija w nietypowym kształcie. Pierwszy dodatek pojawił się w 2001 roku i był to bursztyn na monecie srebrnej Szlak Bursztynowy. Najczęściej pojawiającym się dodatkiem na monetach jest farba.
Dodatki | |||
---|---|---|---|
Nazwa | Pierwsze wystąpienie | Przykład monety | Przykład zastosowania |
Bursztyn | 2001 | 20 zł Szlak Bursztynowy | Inkrustowany w okrągłym kształcie. |
Cyrkonia | 2001 | 20 zł Kolędnicy | Inkrustowana w kształcie gwiazdy. |
Szkło | 2008 | 10 zł 400-lecia polskiego osadnictwa w Ameryce Północnej | Rdzeń monety wykonany jest ze szkła oksydowanego. |
Ceramika | 2002 | 20 zł Zamek w Malborku | W formie portalu z kaplicy św. Anny w Malborku. |
Emalia i tampondruk | 2002 | Monety 20 złotych z serii Polscy Malarze XIX/XX wieku | Różnokolorowe farby na palecie. |
Hologram | 2006 | 20 zł Noc Świętojańska | Postać kwiatu paproci |
Krzemień | 2012 | 20 zł Krzemionki Opatowskie | Inkrustowany w okrągłym kształcie. |
Inne zdobienia | |||
Nazwa | Pierwsze wystąpienie | Przykład monety | Przykład zastosowania |
Efekt kątowy | 2001 | 10 zł Rok 2001 | W zależności od kąta spojrzenia wyświetlany napis 2001, bądź strzałka. |
Oksydowanie | 2001 | 20 zł Szlak Bursztynowy | Moneta pokryta jest cienką warstwą tlenków, dzięki czemu nabiera matowej, ciemnoszarej barwy. |
Kształt | 2002 | 20 zł Jan Paweł II – 25-lecie pontyfikatu | Moneta jest w kształcie kwadratu zamiast okrągłego. |
Otwór | 2008 | 10 zł Igrzyska XXIX Olimpiady – Pekin 2008 | Moneta posiada w centralnej części kwadratowy otwór. |
Platerowanie | 2004 | 10 zł Igrzyska XXVIII Olimpiady – Ateny 2004 | Rdzeń awersu oraz pierścień rewersu pokryte są cienką warstwą złota |
Polerowanie | 2010 | 10 zł Kłuszyn i Grunwald | Fragment monety wypolerowany |
Liczba monet w danych latach[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia liczbę wybitych monet kolekcjonerskich w poszczególnych latach z podziałem na srebrne i złote monety oraz z uwzględnieniem najpopularniejszych nominałów. Dane pochodzą z archiwalnych planów emisyjnych Narodowego Banku Polskiego[4].
Rok | Stop | Nominał | Suma | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Srebro | Złoto | Bimetal | 5 zł[d] | 10 zł | 20 zł | 50 zł | 100 zł | 200 zł | 500 zł | 1000 zł | Pozostałe | ||||
1995[5] | 11 | 1 | 3 | 8 | 1 | 12 | |||||||||
1996[6] | 9 | 2 | 5 | 4 | 2 | 11 | |||||||||
1997[7] | 7 | 2 | 5 | 2 | 1 | 1 | 9 | ||||||||
1998[8] | 10 | 3 | 7 | 3 | 1 | 2 | 13 | ||||||||
1999[9] | 11 | 5 | 9 | 2 | 3 | 2 | 16 | ||||||||
2000[10] | 10 | 6 | 1 | 8 | 2 | 3 | 4 | 17 | |||||||
2001[11] | 11 | 5 | 1 | 7 | 4 | 3 | 3 | 17 | |||||||
2002[12] | 9 | 4 | 6 | 3 | 3 | 1 | 13 | ||||||||
2003[13] | 10 | 6 | 6 | 4 | 4 | 2 | 16 | ||||||||
2004[14] | 14 | 5 | 9 | 5 | 2 | 3 | 19 | ||||||||
2005[15] | 14 | 8 | 11 | 3 | 3 | 5 | 22 | ||||||||
2006[16] | 13 | 5 | 9 | 4 | 2 | 3 | 18 | ||||||||
2007[17] | 11 | 5 | 8 | 3 | 1 | 4 | 16 | ||||||||
2008[18] | 13 | 9 | 9 | 4 | 1 | 2 | 6 | 22 | |||||||
2009[19] | 17 | 7 | 13 | 4 | 1 | 4 | 2[e] | 24 | |||||||
2010[20] | 16 | 6 | 12 | 4 | 2 | 2 | 2[f] | 22 | |||||||
2011[21] | 16 | 8 | 1 | 11 | 4 | 3 | 3 | 1 | 1[g] | 24 | |||||
2012[22] | 15 | 5 | 11 | 4 | 1 | 3 | 1 | 20 | |||||||
2013[23] | 17 | 7 | 3 | 9 | 2 | 3 | 4 | 3 | 24 | ||||||
2014[24] | 17 | 7 | 9 | 4 | 3 | 1 | 3 | 4 | 24 | ||||||
2015[25] | 13 | 5 | 1 | 4 | 6 | 3 | 1 | 2 | 3 | 19 | |||||
2016[26] | 15 | 7 | 2 | 8 | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 | 22 | |||||
2017[27] | |||||||||||||||
Łącznie | 278 | 116 | 3 | 6 | 179 | 82 | 12 | 39 | 63 | 13 | 1 | 5 | 400 |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Monitor Polski. [dostęp 2013-03-01].
- ↑ 100 000 złotych Fryderyk Chopin. [dostęp 2013-03-01].
- ↑ 70-lecie odrodzenia Banku Polskiego (pol.). m4n.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Plany emisyjne monet okolicznościowych. nbp.pl. [dostęp 2013-01-04].
- ↑ Monety okolicznościowe z 1995 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 1996 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 1997 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 1998 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 1999 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2000 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2001 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2002 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2003 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2004 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2005 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2006 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2007 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2008 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2009 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2010 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2011 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2012 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2013 r.. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2014 r.. nbp.pl. [dostęp 2014-01-25].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2015 r.. nbp.pl. [dostęp 2016-01-25].
- ↑ Monety okolicznościowe z 2016 r.. nbp.pl. [dostęp 2016-01-25].
- ↑ Plan emisyjny na 2017 rok. nbp.pl. [dostęp 2017-01-16].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Monety okolicznościowe. nbp.pl. [dostęp 2013-03-18].