Mopek zachodni
| Barbastella barbastellus[1] | |||
| (Schreber, 1774) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
mopek zachodni | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Mopek zachodni[9] (Barbastella barbastellus) – gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).
Nazwa zwyczajowa[edytuj | edytuj kod]
W polskiej literaturze zoologicznej dla oznaczenia gatunku używana była nazwa zwyczajowa „mopek”[10]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi przypisano jednak oznaczenie mopek zachodni, rezerwując nazwę mopek dla rodzaju Barbastella[9].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1774 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Vespertilio barbastellus[2]. Holotyp pochodził z Burgundii, we Francji[11]. Podgatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał zespół hiszpańskich zoologów (Domingo Trujillo, Carlos Ibáñez i Javier Juste) nadając mu nazwę Barbastella barbastellus guanchae[7]. Okaz typowy pochodził z „Barranco de La Centera”, na wysokości 300 m n.p.m., w La Guancha, na Teneryfie, na Wyspach Kanaryjskich[7].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[12].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Barbastella i barbastellus: fr. barbastelle „mopek”, od łac. barba „broda, zarost”[13].
- guanchae: La Guancha, Wyspy Kanaryjskie[14].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Mopek zachodni występuje w zależności od podgatunku[12]:
- B. barbastellus barbastellus – Europa od Irlandii i Półwyspu Iberyjskiego na wschód do Łotwy, Białorusi, Ukrainy i Kaukazu; także główne wyspy Morza Śródziemnego, Maroko i Turcja (Anatolia); prawdopodobnie wymarły w Belgii, Holandii i Norwegii.
- B. barbastellus guanchae – Wyspy Kanaryjskie (Teneryfa i La Gomera).
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 45–60 mm, długość ogona 36–52 mm, długość ucha 12–18 mm, długość przedramienia 35–43 mm; masa ciała 5–14 g[15]. Wzór zębowy: I C P M = 34[15]. Kariotyp wynosi 2n = 32 i FN = 50[15]. Ciało pokryte długim jedwabistym futerkiem. Grzbiet ciała ma kolor od ciemnobrązowego do prawie czarnego, brzuch ciała jest jaśniejszy. Krótkie uszy zrośnięte nasadami nad czołem, pyszczek płaski.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Związany z terenami leśnymi. Latem kryje się najczęściej w szczelinach pni drzew, pod odstającą korą, jak również w kryjówkach sztucznych, np. szczelinach w ścianach i dachach budynków, za okiennicami, a nawet w mostach. Zimuje w chłodnych podziemiach, zwłaszcza dużych fortyfikacjach ceglanych i betonowych, tunelach dawnych kopalń i obiektach poprzemysłowych, piwnicach, nielicznie również w jaskiniach, wyjątkowo w dziuplach drzew.
- Tryb życia
- Jego podstawowym pokarmem są drobne motyle nocne, które chwyta w locie, w pobliżu koron drzew. Na łowy wylatuje wieczorem, dość wcześnie. Nie poluje jednak całą noc, część nocy spędza w ukryciu, by przed świtem ponownie wylecieć na łowy. W czasie lotu w ciemności posługuje się echolokacją, wysyłając i odbierając odbite od przeszkody, niesłyszalne dla człowieka ultradźwięki. Również za pomocą ultradźwięków lokalizuje owady. W październiku lub w listopadzie (gdy jesień jest długa i ciepła) zapada w sen zimowy, który trwa do marca lub kwietnia. Na sen zimowy wybiera miejsca względnie chłodne i suche, gdzie temperatura wynosi 0‒5 °C. W miejscach szczególnie nadających się do zimowania spotkać można czasami całe kolonie tych nietoperzy.
- Rozród
- Gody odbywają się jesienią. Na wiosnę samica rodzi jedno, lub dwoje młodych, które żywią się mlekiem matki, aż do uzyskania samodzielności. Żyją do 22 lat.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymagający ochrony czynnej. Dodatkowo obowiązuje zakaz umyślnego płoszenia lub niepokojenia, jak również fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie[16][17].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Barbastella barbastellus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Der Mensch. Der Affe. Der Maki. Die Fledermaus. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1774, s. 168, ryc. lv. (niem.)
- ↑ P.L.S. Müller: Des Ritters Carl von Linne’ vollständigen Natursystems Supplements- und Register-Band über alle sechs Theile oder Classen des Thierreichs. Nürnberg: Gabriel Nicolaus Raspe, 1776, s. 17. (niem.)
- ↑ T. Bell: A History of British Quadrupeds, Including the Cetacea. London: John van Voorst, 1837, s. 63. (ang.)
- ↑ S.D.W.. The mammals of Britain systematically arranged. „The Analyst”. 4, s. 69, 1836 (ang.).
- ↑ J.E. Gray. A Revision of the Genera of Bats (Vespertilionidæ), and the Description of some new Genera and Species. „Magazine of Zoology and Botany”. 2 (12), s. 495, 1838 (ang.).
- ↑ a b c Trujillo, Ibáñez i Juste 2002 ↓, s. 544.
- ↑ R. Piraccini, Barbastella barbastellus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-02] (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 122. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ Z. Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Barbastella barbastellus. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-02].
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 242. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.)
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 133, 1904 (ang.).
- ↑ Trujillo, Ibáñez i Juste 2002 ↓, s. 545.
- ↑ a b c R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 860–861. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Konrad Sachanowicz, Mateusz Ciechanowski: Nietoperze Polski. Tomasz Cofta (rysunki). Warszawa: MULTICO, 2005. ISBN 83-7073-401-4.
- D. Trujillo, C. Ibáñez & J. Juste. A new subspecies of Barbastella barbastellus (Mammalia: Chiroptera: Vespertilionidae) from the Canary islands. „Revue suisse de Zoologie”. 109 (3), s. 543–550, 2002 (ang.).