Mordwini
|
||
| Liczebność ogółem | ponad 1.054.000 | |
| Regiony zamieszkania | Federacja Rosyjska | |
| Języki | język erzja, język moksza | |
| Główne religie | prawosławie | |
| Pokrewne grupy etniczne | Czeremisi | |
Mordwini (Mordwa) – ludność mówiąca językami ugrofińskimi z grupy języków wołżańskich; zamieszkuje (w rozrzuconych skupiskach) głównie Federację Rosyjską: Republikę Mordwińską oraz Republikę Tatarstanu i obwody: samarski, penzeński, orenburski, niżnonowogrodzki oraz Syberię; także w Azji Środkowej w Armenii i w USA. W 2003 było około 1 054 000 Mordwinów.
Mordwini z Tatarstanu, zwani „Karataj” lub „Muksza”, mówią obecnie językiem tatarskim z domieszką słów mordwińskich, a Mordwini z okręgu Niżny Nowogród (zwani „Terjukanami” lub „Mordwa”) od XIX w. mówią językiem rosyjskim. Najbardziej wysunięta na zachód i odizolowana grupa Mordwinów Erzja jest nazywana „Szoksza” lub „Szokszo”.
Określenie „Mordwini” jest sztuczne, ponieważ ludność ta składa się z dwóch grup etnicznych: Erzja i Moksza, mówiących dwoma różniącymi się językami (brak jednego języka ogólnonarodowego) i uważających się za dwa odrębne narody. W autonomicznej Republice Mordwińskiej zamieszkuje mniej niż 1/3 ogólnej liczby Mordwinów. Językami urzędowymi w republice, obok rosyjskiego, są dwa języki mordwińskie: język erzja i język moksza. Stały się one językami literackimi dopiero na początku XIX w., kiedy pojawiły się pierwsze prawosławne teksty religijne w tych językach. Większy rozwój literatury mordwińskiej nastąpił po I wojnie światowej. Wraz z rozwojem oświaty w ZSRR nastąpiło jednak wypieranie języków mordwińskich przez język rosyjski, szczególnie od lat 50.
Narodowym dziełem epickim literatury mordwińskiej jest Mastorawa (Matka Ziemia) – zbiór ustnych przekazów, zebranych i opublikowanych przez A. M. Szaronowa w 1994. Współcześnie wydawane są następujące publikacje w językach mordwińskich:
- Czilisema (dla dzieci)
- Erzjan prawda (czasopismo)
- Moksza (pismo literacko-kulturalne)
- Mokszen prawda (czasopismo)
- Sjatko (pismo literacko-kulturalne)
- Jakster Tjasztenia (dla dzieci)
Spis treści
Mitologia[edytuj]
Erzja[edytuj]
Purgine — bóg piorunów
Znani Mordwini[edytuj]
- Michaił Pietrowicz Dewiatajew, bohater II wojny światowej, który uciekł samolotem z niemieckiego obozu jenieckiego w Peenemünde
- patriarcha moskiewski i całej Rusi Nikon
- Stiepan Erzja (właściwie: Stiepan Niefiedow 1876–1959) – rzeźbiarz
- patriarcha moskiewski i całej Rusi Cyryl[1][2].
