Morzyczystkowate
_(7982437288).jpg) Cytinus hypocistis | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
morzyczystkowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Cytinaceae A. Rich. J. B. G. M. Bory de Saint-Vincent, Dict. Class. Hist. Nat. 5: 301. 15 Mai 1824[3] | |
Morzyczystkowate (Cytinaceae) – rodzina roślin z rzędu ślazowców. Obejmuje tylko dwa rodzaje z 10 gatunkami będące pasożytami korzeniowymi. Rodzaj Bdallophytum występuje w Meksyku i w Ameryce Środkowej na południe od tego kraju. Pasożytuje na przedstawicielach rodziny osoczynowatych (Burseraceae), zwłaszcza na roślinach z rodzaju osoczyn Bursera[4] (poza tym także Gyrocarpus, Haematoxylum, Cochlospermum, Ficus i Guazuma[5]). Rodzaj morzyczystek Cytinus występuje w basenie Morza Śródziemnego, na Madagaskarze i w Afryce południowej. Rośliny te pasożytują na roślinach z rodzaju czystek (Cistus) i innych czystkowatych[4], poza tym na astrowatych (w Afryce południowej)[2].
Młode kwiatostany Cytinus ruber i C. hypocistis bywają spożywane w basenie Morza Śródziemnego na podobieństwo szparagów. Dawniej były używane także w ziołolecznictwie[6].
.jpg)
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny bezzieleniowe, których organizm rozwija się jako nitkowate lub talerzowato spłaszczone twory penetrujące korzenie roślin-gospodarzy. Nie tworzą łodygi, a tylko kwiatostany wyrastające nad powierzchnię ziemi[4] o tęgiej, mięsistej szypule[7].
- Liście
- Zredukowane do łusek rozwijających się u nasady kwiatostanu[4][7].
- Kwiaty
- Zebrane po kilka do wielu w kłosach lub główkach. Kwiaty promieniste, jednopłciowe (rośliny są jednopienne i dwupienne)[4][7], rzadziej obupłciowe[5]. Kwiaty wsparte są przysadkami, na których w rodzaju Cytinus powstają też podkowiastego kształtu miodniki[7]. Okwiat jest rurkowaty, często silnie wybarwiony (czerwony, purpurowy, różowy i żółty), składa się z 4–9 listków. W kwiatach męskich znajduje się 8–20 pręcików zrastających w synandrium[4][7]. Kwiaty żeńskie zawierają jednokomorową, dolną zalążnię, w której rozwijają się liczne[4], wyprostowane zalążki[7]. U Cytisus obecny jest dysk miodnikowy[7]. Cylindryczny słupek zwieńczony jest kulistawym[4] lub dyskowatym[7], lepkim znamieniem[4].
- Owoce
- Mięsiste jagody (Cytinus) i jagody pozorne (Bdallophytum) powstające częściowo z udziałem tkanek osi kwiatostanu[4].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Rośliny kiełkując z nasiona rozwijają korzeń pierwotny wnikający w korzeń żywiciela. W jego tkankach roślina rozwija się przerastając je na kształt podobny do strzępek grzybni. Kwiatostany rozwijają się po pewnym czasie w oddaleniu od nadziemnego pędu żywiciela[5]. Kwiaty (przynajmniej południowoafrykańskich przedstawicieli rodzaju Cytinus) zawierają miodniki i zapylane są przez trzmiele[8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rośliny z tej rodziny ze względu na uproszczenie budowy wynikającej z trybu życia łączone były z podobnymi rodzajami w jedną rodzinę bukietnicowatych (Rafflesiaceae). Wyodrębnione zostały jako rodzina w obrębie rzędu bukietnicowców (Rafflesiales) w systemie Takhtajana (1997). Odrębność filogenetyczną i przynależność do rzędu ślazowców (Malvales) potwierdzono w badaniach molekularnych[4].
- Pozycja systematyczna i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jedna z rodzin z rzędu ślazowców Malvales, siostrzana dla rozcięgowatych Muntingiaceae[2].
| ślazowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz rodzajów[2]
- Bdallophytum Eichler
- Cytinus L. – morzyczystek
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. [dostęp 2015-12-26].
- ↑ a b c d e f g h i j k Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 130-131. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c Dan Nickrent: Cytinaceae A. Rich.. [w:] The parasitic Plant Connection [on-line]. [dostęp 2015-12-27].
- ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 385-386. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b c d e f g h Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer, 2009, s. 66. ISBN 978-1-4020-9608-2.
- ↑ L. Watson, M. J. Dallwitz: Cytinaceae. [w:] The families of flowering plants [on-line]. [dostęp 2015-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-06)].