Moses Gunn
 Moses Gunn (1974) | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 października 1929 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 grudnia 1993 |
| Zawód |
aktor |
| Współmałżonek |
Gwendolyn Mumma Landes |
| Lata aktywności |
1962–1993 |
Moses Gunn (ur. 2 października 1929 w Saint Louis, zm. 16 grudnia 1993 w Guilford[1]) – amerykański aktor charakterystyczny. Zdobywca nagrody Obie, nominowany także do nagród Tony i Emmy.
Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Saint Louis w stanie Missouri jako najstarszy z siedmiorga dzieci Mary A. Gunn i George’a Gunnów[2]. W wieku dziewięciu lat Gunn wykazał się talentem aktorskim[3]. Po śmierci matki jego rodzina rozdzieliła się, Moses Gunn opuścił dom w wieku zaledwie 12 lat i podróżował koleją. Wrócił do St. Louis, gdzie uczęszczał do szkoły i zamieszkał w rodzinie zastępczej Jamesa i Jewel Richie, swojej nauczycielki angielskiego[4].
Podjął studia na Tennessee State University[5], gdzie specjalizował się w przemówieniu i teatrze. Pomógł też założyć studencką grupę aktorską o nazwie Footlights Across Tennessee, która wystawiała klasyczne sztuki, dzieła współczesne i komedie napisane w dialekcie przez czarnoskórych dramaturgów. W latach 1954–1957 służył w United States Army[3], gdzie stacjonował w Niemczech. W latach 1959–1961 kontynuował naukę na Uniwersytecie w Kansas, uzyskując tytuł magistra[6]. Będąc studentem w Kansas wystąpił w tytułowej roli w tragedii Williama Shakespeare’a Otello[3]. Po ukończeniu studiów Gunn został nauczycielem mowy i teatru w college’u w Grambling w Luizjanie. Wkrótce rozpoczął profesjonalną karierę aktorską w Nowym Jorku.
Kariera sceniczna
[edytuj | edytuj kod]W 1962 wystąpił w roli dublera w produkcji off-Broadwayowskiej The Blacks autorstwa Jeana Geneta[3]. Gunn otrzymywał 15 dolarów tygodniowo przez pierwsze kilka miesięcy wystawiania sztuki, ostatecznie dołączając do regularnej obsady produkcji[3]. W 1966 zadebiutował na Broadwayu w sztuce Ręka jest na bramie[7]. Grał potem role szekspirowskie takie jak Aaron, niewolnik i kochanek Tamory, w tragedii Tytus Andronikus (1967), Capuleti w tragedii Romeo i Julia (1968), tytułową rolę w tragedii Otello (1970) i Orsino w komedii Wieczór Trzech Króli (1972). W latach sześćdziesiątych współzałożył Negro Ensemble Company[8]. W 1975 otrzymał Obie Award za rolę Miltona Edwardsa w spektaklu Pierwszy powiew lata[9]. W 1976 był nominowany do nagrody Tony Award dla najlepszego aktora za kreację Benjamina Hurspoola w przedstawieniu Drzewo trucizny[10].
Kariera ekranowa
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy trafił na mały ekran jako członek Komitetu Pracy w jednym z odcinków serialu CBS East Side/West Side (1964) – pt. „Nazwa gry” (The Name of the Game) u boku George’a C. Scotta. Debiutował na kinowym ekranie jako robotnik w młynie w melodramacie Nothing But a Man (1964) z Abbey Lincoln. W ekranizacji powieści Roberta Stone’a WUSA (1970) w reż. Stuarta Rosenberga pojawił się jako Clotho. Wcielił się w postać gangstera Ellswortha Raymonda w dramacie kryminalnym blaxploitation Shaft (1971), za którą był nominowany do NAACP Image Awards dla wybitnego aktora w filmie kinowym, i sequelu Wielka wygrana Shafta (1972)[11]. Rola Kintango w miniserialu ABC Korzenie (1977) przyniosła mu nagrodę Emmy[12]. W serialu NBC Domek na prerii (1977–1981) został obsadzony w roli Joego Kagana. W miniserialu CBS Zawodnik (The Contender, 1980)[13] zagrał postać George’a Beifusa, trenera boksu głównego bohatera (Marc Singer).
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W 1964 podczas Festiwalu Szekspirowskiego w Antiochii Gunn poznał Gwendolyn „Gwen” Mummę Landes[6]. Pobrali się w 1966[6]. „Gwen” miała już córkę Kirsten, a w 1970 urodziła syna Justina Mosesa[6].
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]Zmarł 16 grudnia 1993 w Guilford w stanie Connecticut z powodu powikłań astmy w wieku 64 lat[14][15].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Filmy
[edytuj | edytuj kod]- 1970: WUSA jako Clotho
- 1970: Czarna brygada jako szeregowy Doc Hayes
- 1971: Shaft jako Bumpy Jonas
- 1971: Zawadiaki (Wild Rovers) jako Ben
- 1972: Diamentowa gorączka jako dr Amusa
- 1972: Wielka wygrana Shafta jako Bumpy Jonas
- 1975: Rollerball jako Cletus
- 1981: Ragtime jako Booker T. Washington
- 1982: Amityville II: Opętanie (Amityville II: The Possession) jako detektyw Turner
- 1984: Niekończąca się opowieść (The NeverEnding Story) jako Cairon
- 1984: Podpalaczka (Firestarter) jako dr Herman Pynchot
- 1986: Wzgórze złamanych serc (Heartbreak Ridge) jako sierżant Webster
- 1987: Bates Motel (TV) jako Henry Watson
Seriale
[edytuj | edytuj kod]- 1971: Hawaii Five-O jako Willy Stone
- 1973: Kung Fu jako Isaac Montoya
- 1977: Korzenie (Roots) jako Kintango
- 1977–1981: Domek na prerii jako Joe Kagan
- 1981-1983: Ojciec Murphy (Father Murphy) jako Mose Gage
- 1985: Autostrada do nieba (Highway to Heaven) jako Ted Tilley
- 1987: Posterunek przy Hill Street jako Marvin Sloan
- 1989: Bill Cosby Show jako Joe Kendall / dr Lotus
- 1990: Opowieści z krypty jako wujek Ezra
Nagrody i nominacje
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Nagroda | Kategoria | Film | Rezultat |
|---|---|---|---|---|
| 1977 | Nagroda Emmy | Najlepszy aktor drugoplanowy w komedii lub dramacie | Korzenie (1977) | Nominacja |
| 1982 | NAACP Image Awards | Najlepszy aktor drugoplanowy | Ragtime (1981) | Wygrana |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Moses Gunn Memorial [online], „The New York Times”, 10 stycznia 1994 [dostęp 2024-05-31] (ang.).
- ↑ Kenneth Kwame Welsh, Genealogy: Moses Gunn (1929–1993) [online], Geni, 26 marca 2015 [dostęp 2024-05-31] (ang.).
- ↑ a b c d e Gunn, Moses 1929–1993 [online], Encyclopedia.com [dostęp 2024-05-31] (ang.).
- ↑ Anna Christian, Moses Gunn (1929–1993) [online], BlackPast.org, 16 lutego 2020 [dostęp 2024-05-31] (ang.).
- ↑ Distinguished Tigers: Moses Gunn (1929–1993) [online], Tennessee State University [dostęp 2024-05-31] (ang.).
- ↑ a b c d Personal papers of Moses Gunn [online], University of Kansas [dostęp 2024-05-31] (ang.).
- ↑ Moses Gunn. Internet Broadway Database. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Moses Gunn Biography (1929−1993). AllMovie. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Moses Gunn. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Nominations / 1976 / Actor (Leading Role - Play). tonyawards.com. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Moses Gunn. The Killing Floor. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Moses Gunn Awards. AllMovie. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Moses Gunn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Charisse Jones: Moses Gunn, 64, a Veteran Actor Honored for 'Ragtime' and 'Roots'. „The New York Times”, 20 grudnia 1993. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ John „J–Cat” Griffith: Moses Gunn (1929–1993). Find a Grave. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Moses Gunn w bazie IMDb (ang.)
- Moses Gunn w bazie Filmweb
- Moses Gunn w bazie Notable Names Database (ang.)