Most Kamienny w Tartu
 Most Kamienny w Tartu ok. 1880 r. | |
| Długość całkowita |
ok. 60 m |
|---|---|
| Państwo | |
| Miejscowość | |
| Podstawowe dane | |
| Przeszkoda |
rzeka Emajõgi |
| Szerokość: • całkowita |
|
| Data budowy |
1779-1784 |
| Data zburzenia |
1941-1944 |
| Projektant |
J. Carl Siegfrieden |
Położenie na mapie Estonii  | |
 58°22′50,9″N 26°43′33,3″E/58,380806 26,725917
| |
Most Kamienny (est. Kivisild) – most, który był zlokalizowany w Tartu (ówcześnie Dorpat). Pierwszy kamienny most w krajach bałtyckich[1].
Opis
[edytuj | edytuj kod]
Decyzję o budowie mostu podjął generał-gubernator Inflant George Brown po pożarze w 1775 r.[1] Most zbudowany z kamienia na rzece Emajõgi zaprojektował J. Carl Siegfrieden. Budowa trwała od 1779 r. do 1784 r. Obiekt został zbudowany pod kierunkiem mistrza murarskiego Johanna Zaklowskiego[2] na polecenie cesarzowej Katarzyny II, która sfinansowała przedsięwzięcie[3]. Most został otwarty 16 września 1784 roku. Podczas budowy północna odnoga Emajõgi została zasypana, a wyspa Holm dołączyła do północnego brzegu rzeki[1].
Środkowa część mostu została wykonana z drewna i była podnoszona, aby umożliwić żeglugę na Emajõgi[2]. Kamienny most miał 5,6 m szerokości z dwiema bramami, 4 m szerokości przy bramach, a do jego budowy zużyto około 3000 granitowych bloków[1].
Na ścianie mostu od strony ratusza znajdowały się dwie kamienne tablice z łacińskimi i niemieckimi napisami: "SISTE HIC IMPETUS FLUMEN CATHARINA II IUBET CUIUS MUNIFICENTIA HAEC MOLES IN COMMODIUM PUBLICUM EXSTRUCTA LIVIONIA QUEPRIMO PONTE LAPIDEO ADORNATA MDCCLXXXIII" (pol. "Rzeko, kieruj tu swym biegiem z rozkazu Katarzyny II, której hojność zbudowała ten most i która w 1783 r. ozdobiła Liwonię pierwszym kamiennym mostem")[1].
Most został zniszczony podczas II wojny światowej: wschodnia część mostu została zniszczona przez wycofujące się wojska radzieckie rankiem 9 lipca 1941 roku[4], a pozostały zachodni łuk został zniszczony przez wycofujące się wojska niemieckie w 1944 roku[5].
W latach 50. XX wieku na miejscu Mostu Kamiennego postawiono kładkę pieszą Kaarsild (Most Łukowy). W pobliżu ustawiona jest makieta pierwotnego obiektu[6][7].
Most Kamienny uwieczniono na znaczkach pocztowych w 1997 r.[8] i w 2018 r.[9]
Był to pierwszy kamienny most w krajach bałtyckich[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Kivisild [online], www.tartu.ee, 1 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-10] (est.).
- ↑ a b EUROPA - Stone Bridge in Tartu [online], AS Eesti Post - e-pood [dostęp 2024-04-10] (ang.).
- ↑ Malle Salupere, Alexander Harding, Millenary Tartu: the city of youth and good ideas, Tartu: Tartu university press, 2006, s. 25, ISBN 978-9949-11-427-6 [dostęp 2024-04-10].
- ↑ „Esimest hävitustööd käis kogu linn ahastava meelega vaatamas.“ Kuulsad ehitised, mille venelased Eestis õhku lasid [online], Eesti Ekspress [dostęp 2024-04-10] (est.).
- ↑ EUROPA - Stone Bridge in Tartu [online], AS Eesti Post - e-pood [dostęp 2024-04-10] (ang.).
- ↑ Arch Bridge (Kaarsild) [online], Visit Tartu [dostęp 2024-04-10] (ang.).
- ↑ Linnavolinik ärgitab Kivisilda taastama [online], Tartu Postimees, 14 kwietnia 2015 [dostęp 2024-04-10] (est.).
- ↑ Estonia Sc 329 1997 Stone Bridge Tartu stamp mint NH [online], www.csdastampauctions.com [dostęp 2024-04-10] (ang.).
- ↑ EUROPA - Stone Bridge in Tartu [online], AS Eesti Post - e-pood [dostęp 2024-04-10] (ang.).