Mosze Gutman

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mosze Gutman
Data i miejsce urodzenia

21 września 1883 lub 1888
Wieprze

Data śmierci

20 czerwca 1938

Towarzysz przewodniczącego Ludowego Sekretariatu Białorusi
Okres

od 21 lutego 1918
do końca kwietnia 1918

Poprzednik

stanowisko utworzone

Członek Komitetu Wykonawczego Rady Zjazdu Wszechbiałoruskiego / Rady Białoruskiej Republiki Ludowej
Okres

od końca 1917 lub początku 1918
do końca kwietnia 1918

Członek Rady Zjazdu Wszechbiałoruskiego / Rady Białoruskiej Republiki Ludowej
Okres

od końca 1917 lub początku 1918
do końca kwietnia 1918

Członek Ukraińskiej Centralnej Rady
Okres

od 1917
do 1917

Mosze[1] lub Michaił[2] Gutman[1][2] lub Guttman[3] (biał. Мойша/Міхаіл Гутман, Mojsza/Michaił Gutman, ros. Моше/Михаил Гутман, Mosze/Michaił Gutman), (ur. w 1883, zm. 20 czerwca 1938) – polityk socjalistyczny działający na początku XX wieku na terenie Rosji, a następnie obecnej Ukrainy i Białorusi; w 1917 roku członek Ukraińskiej Centralnej Rady i delegat na I Zjazd Wszechbiałoruski; w 1918 roku współtwórca Białoruskiej Republiki Ludowej (BRL), członek jej rządu i przedstawiciel mniejszości żydowskiej w jej strukturach.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Na początku XX wieku działał w ruchu socjalistycznym w Rosji, pełnił funkcję jednego z przywódców żydowskiego JeOSP. W 1917 roku wchodził w skład Ukraińskiej Centralnej Rady[4]. W okresie istnienia Republiki Rosyjskiej w 1917 roku reprezentował Żydów w działającej w Piotrogrodzie Radzie Narodowych Socjalistycznych Partii Rosji[5]. Organizacja ta zrzeszała przedstawicieli mniejszości narodowych w Rosji i przyczyniła się do opracowania nowego wówczas pojęcia „autonomii narodowej”[1][a].

Działalność w białoruskim ruchu narodowym[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza Hramota Konstytucyjna napisana w domu i przy współudziale Mosze Gutmana

W dniach 5–17 grudnia 1917 roku Mosze Gutman był jednym z delegatów na I Zjazd Wszechbiałoruski. Wszedł w skład Rady Zjazdu Wszechbiałoruskiego[5]. Pod koniec 1917 lub na początku 1918 roku został wybrany do Komitetu Wykonawczego (KW) Rady Zjazdu Wszechbiałoruskiego jako przedstawiciel mniejszości żydowskiej[3]. 21 lutego 1918 roku w jego domu i przy jego współudziale została napisana Pierwsza Hramota Konstytucyjna, która m.in. ogłaszała utworzenie „rządu” – Ludowego Sekretariatu Białorusi[4]. Po ogłoszeniu Hramoty tego samego dnia[5] objął stanowisko towarzysza przewodniczącego Ludowego Sekretariatu Białorusi[4]. Uczestniczył również w opracowaniu Drugiej Hramoty Konstytucyjnej[potrzebny przypis], która została obwieszczona 9 marca 1918 roku przez KW Rady Zjazdu Wszechbiałoruskiego i która m.in. ogłaszała utworzenie Białoruskiej Republiki Ludowej (na razie jeszcze bez deklaracji niepodległości)[6]. Pozostawał w składzie Ludowego Sekretariatu także po ogłoszeniu niepodległości BRL. Wkrótce po 27 kwietnia 1918 roku wraz z pozostałymi Żydami opuścił wszystkie stanowiska w strukturach BRL. Przyczyną był sprzeciw wobec telegramu rządu BRL do niemieckiego cesarza Wilhelma II, który oznaczał reorientację polityki BRL z Rosji na Niemcy[4].

Oceny[edytuj | edytuj kod]

Według Inny Gierasimowej, wkład Mosze Gutmana w utworzenie i działalność BRL nie jest jeszcze w pełni zbadany. Jej zdaniem podobieństwa między dokumentami wydawanymi przez BRL i Ukraińską Centralną Radę wskazują, że Gutman, biorąc udział w tworzeniu białoruskiego państwa, korzystał z politycznego doświadczenia zdobytego na Ukrainie. Świadczą o tym zwłaszcza zapisy na temat praw mniejszości żydowskiej, zawarte w ukraińskich i białoruskich deklaracjach[4].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Oprócz Gutmana Żydów w Radzie reprezentowali też Dawidowicz, Margolin i Rafalkies. Oprócz Żydów w Radzie reprezentowani byli też Białorusini, Estończycy, Gruzini, Litwini, Łotysze, Ormianie, Polacy, Tatarzy i Ukraińcy. Patrz: Герасимова 2003 ↓, s. 170–171

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Герасимова 2003 ↓, s. 170
  2. a b БНР: поверх барьеров. SB Biełaruś Siegodnia, 2008-03-02. [dostęp 2016-03-03]. (ros.).
  3. a b Mironowicz 1999 ↓, s. 36
  4. a b c d e Герасимова 2003 ↓, s. 172
  5. a b c Герасимова 2003 ↓, s. 171
  6. Michaluk 2010 ↓, s. 232

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]