Mozyrz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mozyrz
Мазыр
Ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Białoruś

Obwód

 homelski

Powierzchnia

36,74 km²

Populacja (2014)
• liczba ludności


112 000[1]

Nr kierunkowy

+375 2351

Kod pocztowy

247760, 247770 – 247777, 247779, 247780, 247782 – 247787

Tablice rejestracyjne

3

Położenie na mapie obwodu homelskiego
Mapa konturowa obwodu homelskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mozyrz”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Mozyrz”
Ziemia52°03′N 29°16′E/52,050000 29,266667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Białoruś
Dawny klasztor bernardynów, obecnie sobór katedralny

Mozyrz (biał. Мазыр, Mazyr) – miasto na Białorusi w obwodzie homelskim, siedziba rejonu mozyrskiego. Historycznie na Polesiu. W mieście znajduje port rzeczny nad Prypecią, rafineria ropy naftowej, zakładu przemysłu drzewnego i elektrotechnicznego. W 2014 liczyło 112 tys. mieszkańców.

Miejsce obrad sejmików ziemskich powiatu mozyrskiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[2][3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przed 1142 w miejscowości istniały dwa klasztory prawosławne: żeński św. Paraskiewy i męski św. św. Piotra i Pawła[4]. Prawa miejskie nadał Mozyrzowi w 1609 król Zygmunt III Waza. Miasto królewskie w 1782 roku[5]. W latach 1907-1909 w Mozyrzu działało koło prowincjonalne Polskiego Towarzystwa „Oświata” w Mińsku, które zajmowało się wspieraniem polskiej edukacji[6]. W 1909 roku naczelnik policji powiatu mozyrskiego wydał raport, w którym donosił, że koło to prowadziło nielegalnie 5 polskich szkółek. Doprowadziło to do likwidacji całej organizacji[7]. W 1909 roku, w czasie wyborów samorządowych, do rady miejskiej zostało wybranych 13 Rosjan, 1 Polak i 1 Żyd[8].

W okresie wielkiego terroru Sobór św. Michała Archanioła służył jako więzienie NKWD obwodu poleskiego. W kryptach świątyni zamordowano około 300 osób[9][10]. Masowe groby z tego okresu znajdują się również w pobliżu miejscowości Rudnia, 27 km na południe od Mozyrza[11].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • Kościół i klasztor bernardynów – barokowy z lat 1645-54, fundacji pułkownika Stefana Łoszki (Łozki), przebudowane w 1760-65 przez Kazimierza Oskierkę, marszałka mozyrskiego. Kościół zamieniono w 1865 r. na sobór prawosławny – czynny obecnie jako cerkiew katedralna św. Archanioła Michała. Korpus klasztorny po kasacie klasztoru w 1832 r. przebudowano na szpital, obecnie we władaniu duchowieństwa prawosławnego.
  • Kimbarówka[12] – wieś nad brzegiem Prypeci, która znalazła się obecnie w granicach miasta Mozyrz. Zabytki na terenie Kimbarówki:
    • Vallis Umbrosa (Ciemna Dolina) – Kościół i klasztor cystersów – barokowy, wybudowany w 1711 r. przez okolicznych mieszkańców pod przewodnictwem Zygmunta Szukszty, podczaszego kijowskiego. Kościół był bogato uposażony przez króla Augusta II i Augusta III. Po kasacie zakonu budynki i teren wykupiło miasto Mozyrz. Kościół stał się cerkwią prawosławną, a w budynku klasztoru powstała fabryka zapałek. Po przewrocie bolszewickim kompleks oddany na fabrykę mebli, która była tu do 2010 roku i zbankrutowała. Kościół i klasztor sprzedano na aukcji lokalnemu przedsiębiorcy, który zajął się odnowieniem budynków.
    • Vallis Angelica (Anielska Dolina) – kościół i klasztor cysterek – późnobarokowy z 1743-45 r., fundacji Benedykta Różańskiego. Po kasacie zakonu budynki przekazano prawosławnym, kościół przebudowano na cerkiew w 1893 r. W latach 30. XX w. nieczynna. W 1990 r. kościół zwrócono katolikom[13]. Obecnie w zabudowaniach klasztornych jest browar[potrzebny przypis], a w skrzydle klasztoru – szkoła muzyczna.

Ludzie związani z miastem[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ [1]
  2. ↑ Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 33.
  3. ↑ na czas okupacji rosyjskiej sejmiki przeniesiono w 1659 roku do Kobrynia
  4. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 260. ISBN 978-83-61209-55-3.
  5. ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.
  6. ↑ Życie społeczno-kulturalne. Oświata. W: Między nadzieją…. s. 34–37.
  7. ↑ Życie społeczno-kulturalne. Oświata. W: Między nadzieją…. s. 39–40.
  8. ↑ W walce o prymat w kraju. Samorząd lokalny. W: Między nadzieją…. s. 168–169.
  9. ↑ "За захоўванне дробнаразменнай манеты", Стартовая страница Беларуси. 21.by [dostęp 2020-10-15] (ros.).
  10. ↑ НКУС расстрэльваў людзей проста ў храме. Цяпер тут памінаюць ахвяраў рэпрэсій, Навіны Беларусі | euroradio.fm [dostęp 2020-10-15] (biał.).
  11. ↑ Анна Камінскі, Месцы паМяці ахвяраў камунізму ў Беларусі, 2011 (biał.).
  12. ↑ Kimbarówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 98.
  13. ↑ K. Shastouski, Kościół Św. Michała Archanioła i klasztor cystersek | miasto Mozyrz obwód homelski, www.radzima.org [dostęp 2021-03-02].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dariusz Tarasiuk: Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. ISBN 978-83-227-2629-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Stolice rejonów obwodu homelskiego

Herb obwodu homelskiego

Powiat mozyrski (do 1920)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1919–20)
Gminy wiejskie (1919–20)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mozyrz&oldid=67854419”