Mrówkojad wielki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mrówkojad wielki
Myrmecophaga tridactyla
Linnaeus, 1758[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

włochacze

Podrząd

giętkojęzykowe

Rodzina

mrówkojadowate

Rodzaj

mrówkojad

Gatunek

mrówkojad wielki

Synonimy
  • Myrmecophaga jubata Linnaeus, 1766[2]
  • M[yrmecophaga]. iubata[a]: Wied-Neuwied, 1826[3]
  • Myrmecophaga centralis Lyon, 1906[4]
  • Myrmecophaga tridactyla artatus Osgood, 1912[5]
  • Myrmecophaga trydactyla[b]: Utrera & Ramo, 1989[6]
Podgatunki
  • M. t. tridactyla Linnaeus, 1758
  • M. t. artata Osgood, 1912
  • M. t. centralis Lyon, 1906
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]

Zasięg występowania
Mapa występowania
niebieski - obecny
pomarańczowy - przypuszczalnie wytępiony
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Mrówkojad wielki[8] (Myrmecophaga tridactyla) – gatunek ssaka z rodziny mrówkojadowatych (Myrmecophagidae), występujący w Ameryce Środkowej i Południowej.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Myrmecophaga tridactyla[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „Ameryka Południowa” (łac. Habitat in America meridionali)[1], ograniczone w 1911 roku przez Oldfielda Thomasa do Pernambuco, w Brazylii[9][10][11]. Linneusz swój opis oparł na tekstach wcześniejszych autorów[1]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju mrówkojad[8] (Myrmecophaga).

Rozpoznanie podgatunków oparte jest na rozmieszczeniu geograficznym, ale nie przeprowadzono dokładnej analizy morfologicznej i genetycznej[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[12]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
M. t. artata Myrmecophaga tridactyla artatus Osgood, 1912 Empalado Savannas, 30 mi (48 km) na wschód od Maracaibo, Zulia, Wenezuela[13]. Czaszka dorosłego samca (sygnatura FMNH 18773) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Chicago; okaz zebrany w marcu 1911 roku przez autora opisu[14].
M. t. centralis Myrmecophaga centralis Lyon, 1906 Pacuare, Limón, Kostaryka[13][15]. Czaszka młodego osobnika o nieokreślonej płci (sygnatura USNM 15963) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej; okaz zebrany w czerwcu 1876 roku przez Joségo Zeledóna[15].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Myrmecophaga: gr. μυρμηξ murmēx, μυρμηκος murmēkos „mrówka”; -φαγος -phagos „-jedzący”, od φαγειν phagein „jeść”[16].
  • tridactyla: gr. τριδακτυλος tridaktulos „trójpalcowy, trzypalczasty”, od τρι- tri- „trój-”, od τρεις treis, τρια tria „trzy”; δακτυλος daktulos „palec”[17].
  • artata: łac. artatus „wąski, krótki”, od artare „zredukować, zmniejszyć”[18].
  • centralis: łac. centralis, centrale „centralny, w środku”, od centrum „środkowy punkt, środek”, od gr. κεντρον kentron „ostry punkt”[19].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Mrówkojad wielki występuje w Ameryce Środkowej i Południowej zamieszkując w zależności od podgatunku[12]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 1000–1400 mm, długość ogona 600–900 mm, długość ucha 35–60 mm, długość tylnej stopy 140–180 mm; masa ciała 22–45 kg[20][21]. Średniej wielkości ssak o szarobrunatnym ubarwieniu z czarną szeroką pręgą biegnącą po bokach i przez pierś. Charakterystyczny, bardzo długi pysk zakończony jest małym otworem gębowym; brak zębów, długi (do 60 cm) i lepki język umożliwia wyciąganie mrówek i termitów z ich gniazd. Kończyny przednie przystosowane do grzebania, zaopatrzone w 4 pazury, z których 3 są duże i silne.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Środowisko[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje dżungle deszczowe, lasy mieszane, trawiaste równiny i stepy. Żyją samotnie, łączą się w pary tylko w okresie godów. Jeden osobnik, zależnie od ilości dostępnego pożywienia zajmuje obszar od 1 km² do 2,5 km².

Odżywianie[edytuj | edytuj kod]

Odżywia się głównie żyjącymi w ziemi gatunkami mrówek. Termity lub mrówki wędrowne zjada bardzo rzadko. Wyszukuje mrowiska korzystając ze znakomitego węchu, następnie rozgrzebuje część mrowiska i za pomocą długiego, lepkiego języka wyciąga mrówki z wnętrza mrowiska. Nigdy nie niszczy całego mrowiska. Ponadto zjada również larwy owadów, owoce oraz ptasie jaja.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Mrówkojady tworzą pary tylko na czas godów. Ciąża trwa około 180 dni. Młode po urodzeniu samodzielnie wspina się na grzbiet matki, sierść noworodka ma taką samą strukturę i barwę jak matki, dzięki czemu jest słabo widoczne dla drapieżników. Młode jest karmione mlekiem matki przez 6 miesięcy. Po dwóch latach uzyskuje samodzielność.

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

Najrzadszy ze wszystkich mrówkojadów, zagrożony wyginięciem ze względu na zmiany środowiska. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[7].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Myrmecophaga jubata Linnaeus, 1766.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Myrmecophaga tridactyla Linnaeus, 1758.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 35. (łac.).
  2. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 52. (łac.).
  3. ↑ M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1825, s. 537. (niem.).
  4. ↑ M.W. Lyon. Description of a new species of great anteater from Central America. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 570, 1907. (ang.). 
  5. ↑ W.H. Osgood. Mammals from western Venezuela and eastern Colombia. „Publication. Field Museum of Natural History”. Zoology series. 10 (5), s. 40, 1912. (ang.). 
  6. ↑ A. Utrera & C. Ramo. Ordenamiento de la fauna silvestre de Apuroquia. „Biollania”. 6, s. 65, 1989. (hiszp.). 
  7. ↑ a b Myrmecophaga tridactyla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  8. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ O. Thomas. The mammals of the tenth edition of Linnaeus; an attempt to fix the types of the genera and the exact bases and localities of the species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1911 (1), s. 132, 1911. (ang.). 
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myrmecophaga tridactyla. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-10].
  11. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Myrmecophaga tridactyla Linnaeus, 1758. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-28]. (ang.).
  12. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  13. ↑ a b A.L. Gardner: Suborder Vermilingua Illiger, 1811. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 172. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
  14. ↑ C.C. Sanborn. Catalogue of type specimens of mammals in the Chicago Natural History Museum. „Fieldiana”. Zoology. 32 (4), s. 229, 1947. (ang.). 
  15. ↑ a b R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of Type Specimens of Recent Mammals: Orders Didelphimorphia through Chiroptera (excluding Rodentia) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 664, s. 8, 2015. (ang.). 
  16. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 443, 1904. (ang.). 
  17. ↑ The Key to Scientific Names ↓, tridactyla [dostęp 2023-08-28].
  18. ↑ The Key to Scientific Names ↓, artata [dostęp 2023-08-28].
  19. ↑ The Key to Scientific Names ↓, centralis [dostęp 2023-08-28].
  20. ↑ A. Bertassoni: Family Myrmecophagidae (Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 89–90. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  21. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 81. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mrówkojad_wielki&oldid=72988309”