Mrówkojad wielki
| Myrmecophaga tridactyla[1] | |
| Linnaeus, 1758[2] | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Myrmecophaga |
| Gatunek |
mrówkojad wielki |
| Synonimy | |
|
Rodzaju:
Gatunku: | |
| Podgatunki | |
| |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 niebieski - obecny pomarańczowy - przypuszczalnie wytępiony | |
Mrówkojad wielki[12] (Myrmecophaga tridactyla) – gatunek ssaka z rodziny mrówkojadowatych (Myrmecophagidae), występujący w Ameryce Środkowej i Południowej.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Mrówkojad wielki występuje w Ameryce Środkowej i Południowej zamieszkując w zależności od podgatunku[13]:
- M. tridactyla tridactyla - Ameryka Południowa na wschód od Andów.
- M. tridactyla artata - północno-wschodnia Kolumbia i północno-zachodnia Wenezuela na zachód od Andów.
- M. tridactyla centralis - od Hondurasu przez większą część Ameryki Środkowej do zachodniej Kolumbii i północno-zachodniego Ekwadoru.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Myrmecophaga tridactyla[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu wskazał Amerykę Południową (w oryg. łac. Habitat in America meridionali), ograniczone do Pernambuco, w Brazylii[2][14]. Jedyny przedstawiciel rodzaju mrówkojad[12] (Myrmecophaga) który również opisał w 1758 roku Karol Linneusz[2].
Rozpoznanie podgatunków oparte jest na rozmieszczeniu geograficznym, ale nie przeprowadzono dokładnej analizy morfologicznej i genetycznej[13]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[13].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Myrmecophaga: gr. μυρμηξ murmēx, μυρμηκος murmēkos „mrówka”; -φαγος -phagos „-jedzący”, od φαγειν phagein „jeść”[15].
- Falcifer: łac. falcifer „sierpowaty”, od falx, falcis „sierp”; -fera „noszący”, od ferre „nosić”[16].
- tridactyla: gr. τριδακτυλος tridaktulos „trójpalcowy, trzypalczasty”, od τρι- tri- „trój-”, od τρεις treis, τρια tria „trzy”; δακτυλος daktulos „palec”[17].
- artata: łac. artatus „wąski, krótki”, od artare „zredukować, zmniejszyć”[17].
- centralis: łac. centralis, centrale „centralny, w środku”, od centrum „środkowy punkt, środek”, od gr. κεντρον kentron „ostry punkt”[17].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 1000–1400 mm, długość ogona 600–900 mm, długość ucha 35–60 mm, długość tylnej stopy 140–180 mm; masa ciała 22–45 kg[18]. Średniej wielkości ssak o szarobrunatnym ubarwieniu z czarną szeroką pręgą biegnącą po bokach i przez pierś. Charakterystyczny, bardzo długi pysk zakończony jest małym otworem gębowym; brak zębów, długi (do 60 cm) i lepki język umożliwia wyciąganie mrówek i termitów z ich gniazd. Kończyny przednie przystosowane do grzebania, zaopatrzone w 4 pazury, z których 3 są duże i silne.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje dżungle deszczowe, lasy mieszane, trawiaste równiny i stepy. Żyją samotnie, łączą się w pary tylko w okresie godów. Jeden osobnik, zależnie od ilości dostępnego pożywienia zajmuje obszar od 1 km² do 2,5 km².
Odżywianie[edytuj | edytuj kod]
Odżywia się głównie żyjącymi w ziemi gatunkami mrówek. Termity lub mrówki wędrowne zjada bardzo rzadko. Wyszukuje mrowiska korzystając ze znakomitego węchu, następnie rozgrzebuje część mrowiska i za pomocą długiego, lepkiego języka wyciąga mrówki z wnętrza mrowiska. Nigdy nie niszczy całego mrowiska. Ponadto zjada również larwy owadów, owoce oraz ptasie jaja.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Mrówkojady tworzą pary tylko na czas godów. Ciąża trwa około 180 dni. Młode po urodzeniu samodzielnie wspina się na grzbiet matki, sierść noworodka ma taką samą strukturę i barwę jak matki, dzięki czemu jest słabo widoczne dla drapieżników. Młode jest karmione mlekiem matki przez 6 miesięcy. Po dwóch latach uzyskuje samodzielność.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Najrzadszy ze wszystkich mrówkojadów, zagrożony wyginięciem ze względu na zmiany środowiska.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Myrmecophaga tridactyla, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d e C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 35. (łac.)
- ↑ Bechstein 1801 ↓, s. 209.
- ↑ Bechstein 1801 ↓, s. 1346.
- ↑ G. Fisher: Das Nationalmuseum der Naturgeschichte zu Paris: von seinem ersten Ursprunge bis zu seinem jetzigen Glanze. Cz. 2. Frankfurt am Main: Verlegt bei Fridrich Esslinger, 1803, s. 333. (niem.)
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 343, 1825 (ang.).
- ↑ J.A.G. Rehn. On the Linnaean genera Myrmecophaga and Didelphis. „The American naturalist”. 34, s. 576, 1900 (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 52. (łac.)
- ↑ M.W. Lyon. Description of a new species of great anteater from Central America. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 570, 1907 (ang.).
- ↑ W.H. Osgood. Mammals from western Venezuela and eastern Colombia. „Publication. Field Museum of Natural History”. Zoology series. 10 (5), s. 40, 1912 (ang.).
- ↑ Myrmecophaga tridactyla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myrmecophaga tridactyla. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-10].
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 443.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 284.
- ↑ a b c The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ A. Bertassoni: Family Myrmecophagidae (Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 89–90. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J.M. Bechstein: Gemeinnützige Naturgeschichte Deutschlands nach allen drey Reichen: ein Handbuch zur deutlichern und vollständigern Selbstbelehrung besonders für Forstmänner, Jugendlehrer und Oekonomen. Cz. 1. Leipizg: Bey Siegfried Lebrecht Crusius, 1801, s. 1–1355. (niem.)
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904 (ang.).
- A. Woltanski, Myrmecophaga tridactyla, (On-line), Animal Diversity Web, 2004 [dostęp 2008-12-17] (ang.).
- K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 201, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.