Muchodławka białoskrzydła
| Terpsiphone mutata[1] | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
muchodławka białoskrzydła | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Muchodławka białoskrzydła[4], muchodławka zmienna[5] (Terpsiphone mutata) – gatunek ptaka z rodziny monarek (Monarchidae). Występuje na Madagaskarze i Komorach (w tym na Majotcie). Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Takson ten został po raz pierwszy opisany naukowo w 1766 roku przez Karola Linneusza, który zaklasyfikował go do rodzaju Muscicapa. Dopiero w 1827 roku został utworzony przez Constantina Wilhelma Lamberta Glogera rodzaj Terpsiphone, do którego muchodławka białoskrzydła została przeniesiona. Nazwa rodzajowa Terpsiphone pochodzi z języka greckiego i oznacza: terpo – zadowolony, zadowalać się i phone – głos. Epitet gatunkowy mutata pochodzi z łaciny i oznacza zmienność.
Muchodławka białoskrzydła najprawdopodobniej wyewoluowała od afrykańskiego przodka, jest blisko spokrewniona z muchodławką rajską i muchodławką wspaniałą.
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się 5[6] lub 6[2] podgatunków:
- T. m. singetra, opisany przez Finna Salomonsena w 1933, występuje na północy, południu i zachodzie Madagaskaru.
- muchodławka białoskrzydła[4] (T. m. mutata), opisany przez Linneusza w 1766, występuje na centralnym płaskowyżu oraz na wschodzie Madagaskaru.
- muchodławka komorska[4] (T. m. comorensis), opisany przez Alphonse Milne-Edwardsa i Émile Oustaleta w 1885, występuje na Wielkim Komorze (zachodnie Komory).
- T. m. voeltzkowiana, opisany przez Gustawa Stresemanna w 1924, występuje na Mohéli (zachodnio-środkowe Komory).
- muchodławka lisia[4] (T. m. vulpina), opisany przez Edwarda Newtona w 1877, występuje na Anjouan (środkowe Komory).
- T. m. pretiosa, opisany przez René Lessona w 1847, występuje na Majotcie (wschodnie Komory).
Podgatunek singetra często uznawany jest za synonim podgatunku nominatywnego[2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Średniej wielkości ptak śpiewający, mierzy 18 cm długości i waży pomiędzy 12,1 a 12,3 gramów. Samce mają bardzo długie ogony, które dochodzą do 18 cm długości. Samica jest rudo-pomarańczowa, z czarną głową i karkiem. Lotki na skrzydłach są czarne, z rudymi brzegami.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Jest to endemiczny gatunek występujący na Madagaskarze i Komorach. Jest szeroko rozpowszechniony we wszystkich rodzajach lasów w swoim obszarze występowania, z wyjątkiem górskich. Obecny jest na wysokościach do 1600 m n.p.m. Obserwuje się go także na plantacjach, w ogrodach i parkach.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Jest to gatunek owadożerny, zjadający różne rodzaje insektów. Zwykle występuje w stadach z innymi gatunkami, głównie z lemurką szarą. Badania wykazały, że wydajność zdobywania pożywienia przez Terpsiphone jest skorelowana z ilością lemurek szarych w stadzie. Duża ich liczba wpływa korzystnie na rezultat żerowania. Gdy ptaki odżywiają się wspólnie, ich zachowania są inne, niż gdy robią to samotnie, na przykład przebywając w stadzie z wangą rdzawą muchodławki białoskrzydłe żerują znacznie bliżej ziemi niż normalnie.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
_nesting_female.jpg)
Muchodławka białoskrzydła buduje głębokie, wiszące na gałęziach gniazda, 1 do 5 metrów nad ziemią. Samica składa zwykle 3 jaja o długości 18–19 mm i średnicy 14 mm[7]. Jaja mogą być zróżnicowane kolorystycznie – od różowych do łososiowych, z brązowymi lub lawendowymi plamami. Czasami wysiadują jaja pasożyta lęgowego, jakim jest kukułka popielata.
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN gatunek ten zaliczany jest do kategorii LC (Least Concern – najmniejszej troski) nieprzerwanie od 1988 roku. Jednak naturalne środowisko jego występowania jest degradowane, a populacja (choć trudna do oszacowania) zmniejsza się. Mimo to gatunek ten aktualnie występuje pospolicie na Madagaskarze[3]. Posiada on wielu naturalnych wrogów, takich jak owadożer madagaskarski, krogulec malgaski oraz kania egipska, które polują na niego. Dodatkowo jaja muchodławki białoskrzydłej są przysmakiem lemura płowego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Terpsiphone mutata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Madagascar Paradise-flycatcher (Terpsiphone mutata). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-11)]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Terpsiphone mutata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-05-13] (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Monarchidae Bonaparte, 1854 - monarki - Monarchs (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-01].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 331, 1999.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Monarchs. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-01]. (ang.).
- ↑ Eugene W. Oates: Catalogue of the Collection of Birds' Eggs in the British Museum. T. 3. Londyn: 1903, s. 281.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).